Lud Hadza
grupa etniczna / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Hadza lub Hadzabe (w suahili Wahadzabe)[1][2] – rdzenna grupa etniczna Tanzanii, głównie mieszkająca w południowo-zachodnim dystrykcie Karatu w regionie Arusha. Hadza żyją wokół jeziora Eyasi w środkowej części doliny Rift i na sąsiednim płaskowyżu Serengeti. Według danych z 2015 roku w Tanzanii mieszka ich od 1200 do 1300, jednak tylko około 400 osób nadal żyje wyłącznie dzięki tradycyjnemu zbieractwu-łowiectwu[3][4]. Rosnący wpływ turystyki i pasterstwa stanowi poważne zagrożenie dla kontynuacji ich stylu życia[2][5].
Kolaż ze zdjęć ludu Hadza. | |||
Populacja |
1200–1300 | ||
---|---|---|---|
Miejsce zamieszkania | |||
Język | |||
Religia |
wierzenia własne | ||
Mapa obecności ludu i języka hadza (szary) | |||
|
Hadza nie są genetycznie blisko spokrewnieni z żadnym innym ludem[6]. Choć język hadza (hadzane) bywa umieszczany w grupie języków khoisan (głównie ze względu na obecność mlasków), nie jest wyraźnie spokrewniony z żadnym innym językiem (uznaje się go za izolat)[7]. Hadzane jest językiem wyłącznie mówionym, ale nie przewiduje się, aby groziło mu wyginięcie. UNESCO stwierdza, że język nie jest zagrożony, lecz narażony na wymarcie, ponieważ uczy się go większość dzieci, lecz jego użycie jest ograniczone do pewnych sfer życia, na przykład kontaktów domowych. Hadzane jest również uważany za element tożsamości ludu Hadza[2]. W ostatnich latach wielu Hadza nauczyło się suahili, narodowego języka Tanzanii jako drugiego języka[8].
Jako potomkowie rdzennej ludności Tanzanii, łowców-zbieraczy sprzed ekspansji Bantu, prawdopodobnie okupowali swoje obecne terytorium przez tysiące lat dokonując stosunkowo niewielkich zmian w swoim podstawowym stylu życia aż do ostatnich stu lat.
Od XVIII wieku Hadza mają coraz częstszy kontakt z rolnikami i pasterzami; interakcje te były często wrogie i spowodowały spadek liczby ludności pod koniec XIX wieku. Pierwszy kontakt z Europejczykami i pisemne relacje o Hadza pochodzą z końca XIX wieku. Od tego czasu kolejne administracje kolonialne, niezależny rząd Tanzanii i zagraniczni misjonarze podejmowali wiele prób osiedlenia Hadza poprzez wprowadzenie rolnictwa i chrześcijaństwa. Wysiłki te w dużej mierze nie powiodły się, a wielu Hadza nadal prowadzi praktycznie taki sam sposób życia jak ich przodków w opisach z początku XX wieku. W ostatnich latach byli pod presją sąsiednich grup wkraczających na ich ziemię. Problemem jest także wzrastające znaczenie turystyki, w tym polowań safari[2][9].