Lopej
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Lopej – jedna z osad ( „dzielnic”) dużej, przemysłowej wsi Podbrezová w kraju bańskobystrzyckim na Słowacji, o wiele starsza od samej Podbrezovej.
| część wsi Podbrezová | |
 Kościół św. Jerzego w Lopeju | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Powiat | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
Położenie na mapie kraju bańskobystrzyckiego  | |
| 48,8179533°N 19,4964222°E | |
Leży w rozszerzeniu doliny górnego Hronu, zwanym Kotliną Lopejską (słow. Lopejská kotlina), w miejscu, w którym wpadają do Hronu jego dwa dopływy: od północy (z terenu Niżnych Tatr) Vajskovský potok, a od południa (z terenu Rudaw Weporskich) znacznie mniejszy potok Čelno. Zabudowania głównie na prawym brzegu Hronu. Przez Lopej przebiega droga krajowa nr 66 oraz linia kolejowa 172 Banská Bystrica – Červená Skala[1].
Wieś założył w 1358 r. Petrík, sołtys z niedalekiej Predajnej. Należała do feudalnego „państwa” z siedzibą na zamku w Ľupčy[2]. W XV w. wspominana była jako „villa Lopea”. Już w roku 1406 wzmiankowany był tutejszy kościół parafialny[3].
W czasach reformacji przeniknęła tu nauka Lutra i wspólnota wiernych stała się ewangelicka. W okresie kontrreformacji w 1673 r. sprowadzono tu pijarów, którzy przejęli administrację duchową wsi. W 1682 r. zakonnicy zostali wypędzeni przez kuruców Emeryka Thökölyego. Po upadku Powstania Thökölyego pijarzy pozostawili administrację parafii Lopej księżom diecezjalnym[4].
Od XVI w. na terenie wsi działały kopalnie rud żelaza, które przerabiano na surowe żelazo w funkcjonującej tu w latach 1790–1900 kuźnicy poruszanej kołem wodnym. Gdy pokłady rud żelaza zaczęły się wyczerpywać, rozpoczęto wydobycie rudy antymonu, przetapianej w działającej od 1895 r. hucie. Zakład hutniczy, wytwarzający żelazo, działał również w sąsiedniej Vajskovej. Szybszy rozwój wsi nastąpił, kiedy w 1895 r. doprowadzono linię kolejową z Bańskiej Bystrzycy. Koncentracja zakładów przemysłowych spowodowała, że wcześnie rozwinął się tu ruch robotniczy. W 1922 r. miał tu miejsce strajk górników, a w 1938 r. hutników[2]. Po II wojnie światowej wieś włączono do Podbrezovej.
Kościół św. Jerzego, usytuowany na łagodnym stoku na północ od centrum zabudowy osady. Murowany, pierwotnie gotycki, z końca XIV w., z częściowo zachowaną do dziś gotycką dyspozycją. Orientowany, jednonawowy, z węższym prezbiterium, zamkniętym poligonalną apsydą. Zarówno nawa jak i prezbiterium zasklepione sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Zachowały się gotyckie portale, takież pastoforium i polichromowane okno w zamknięciu prezbiterium. W XVIII w., w trakcie barokowej przebudowy kościoła w roku 1752, nad prezbiterium wzniesiono masywną wieżę na rzucie kwadratu, nakrytą cebulastym hełmem z latarnią[5].
W XVII w. kościół wraz z otaczającym go niewielkim cmentarzem został otoczony kamiennym murem obronnym ze strzelnicami[5].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
