Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Lodowiec Szelfowy Amery’ego[1][2] (ang. Amery Ice Shelf)[1] – lodowiec szelfowy w Antarktydzie Wschodniej, między Wybrzeżem Larsa Christensena a Wybrzeżem Ingrid Christensen, największy lodowiec szelfowy Antarktydy Wschodniej.
 Lodowiec Szelfowy Amery’ego – zdjęcie satelitarne Amery's loose tooth (2012) | |
| Terytorium | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Klasa lodowca | |
Położenie na mapie Antarktyki  | |
 69°45′S 71°00′E | |
Nazwany na cześć Williama B. Amery’ego, reprezentanta rządu brytyjskiego w Australii w latach 1925–1928[3].
Pokrywa głęboko wciętą w kontynent część Zatoki Prydza, oddzielając Wybrzeże Larsa Christensena od Wybrzeża Ingrid Christensen[3]. Zajmując powierzchnię ponad 62,620 km² i rozciągając się na przestrzeni ok. 200 km, jest największym lodowcem szelfowym Antarktydy Wschodniej[4][a]. Grubość lodu wynosi od 400 do 800 m, przy czym niektóre szacunki mówią o grubości lodu w części środkowej lodowca dochodzącej do 3 tys. m[4].
Lodowiec Szelfowy Amery’ego zasilany jest przez odrębne lodowce spływające z lądu – Lodowiec Lamberta, do którego spływają Mellor Glacier i Fischer Glacier[4]. Lodowiec Lamberta jest największym i najdłuższym lodowcem świata, zajmującym ponad 1 milion km² i rozciągającym się na długości 400 km[4]. W pobliżu miejsca, gdzie przechodzi on w lodowiec szelfowy, u stóp Gór Księcia Karola, znajduje się oaza antarktyczna nazwana Oazą Amery’ego, w której leży duże jezioro episzelfowe Beaver Lake, mające połączenie z oceanem pod lodowcem[5].
W sąsiedztwie lodowca, w Larsemann Hills nad Zatoką Prydza, zlokalizowane są trzy stacje badawcze – chińska Zhongshan, rosyjska Progress i rumuńska Law-Racoviță[4].
W 2002 roku zaobserwowano dwie podłużne szczeliny o długości ok. 25 i 15 km, powstałe równolegle do kierunku przepływu lodu, oraz jedno pęknięcie biegnące w poprzek na wschód od podstawy zachodniej szczeliny[6]. System ten został nazwany Amery's loose tooth (tłum. „luźnym zębem Amery’ego”)[6][7]. Spodziewano się, że kiedy poprzeczne pęknięcie dotrze do wschodniej szczeliny, to uwolniona zostanie ogromna góra lodowa (25 × 25 km)[6].
W 2015 roku stwierdzono natomiast, że szczelina biegnąca na zachód od „luźnego zęba Amery’ego” zaczęła się coraz szybciej pogłębiać[8]. Naukowcy zaczęli spodziewać się, że w tym właśnie miejscu może dojść do cielenia się lodowca – co nastąpiło w 2019 roku[8]. We wrześniu 2019 roku od lodowca oderwała się góra lodowa o powierzchni ok. 1636 km² (50 × 30 km)[9]. US National Ice Center nazwało oderwany fragment D-28[10]. W czerwcu 2021 roku D-28 zderzyła się z lodowcami szelfowymi w regionie Ziemi Królowej Maud, powodując oderwanie się pięciu gór lodowych[11].
Lodowiec Szelfowy Ronne i Lodowiec Szelfowy Filchnera
Lodowiec Szelfowy Amery’ego
11 lutego 1931 roku brytyjsko-australijsko-nowozelandzka wyprawa pod dowództwem Douglasa Mawsona (1882–1958) po raz pierwszy naniosła na mapę przylądek nazwany Cape Amery[3]. Dopiero później stwierdzono, że przylądek ten jest fragmentem dużego lodowca szelfowego i w 1947 roku nazwę rozciągnięto na cały lodowiec[3].
Roszczenia terytorialne do terytorium obejmującego ten lodowiec zgłasza od 1933 roku Australia[12], według której leży on na obszarze Australijskiego Terytorium Antarktycznego.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
