Linia Hajnala – koncepcja historycznej odrębności zachodnio- i wschodnioeuropejskiego modelu rodziny opisana przez Johna Hajnala[1]. Obszary dominacji obu modeli miała w przybliżeniu rozdzielać linia prowadząca od dzisiejszego Petersburga po Triest[1].
Zgodnie z koncepcją, na typowy wzorzec zachodnioeuropejski składa się późne zawieranie małżeństw, wysoki udział osób bez małżonka oraz niższy współczynnik urodzeń. We wzorcu wschodnioeuropejskim wiek zawierania małżeństw jest niski, a udział osób nie wstępujących w związki małżeńskie bardzo niski[1]. Różnica dotyczyć ma zwłaszcza kobiet[1]. Według Hajnala ów wzorzec wykazuje historyczną trwałość, sięgając przynamniej XVIII w.[1] Sugerował on również związaną z tym odrębność ekonomiczną i kulturową Europy Zachodniej[1].
Historia
Idea różnicy między zachodnią i wschodnią Europą pod względem modelu rodziny i małżeństw była wielokrotnie formułowana już w XIX w., w szczególności w pracach Frédérica Le Play’a[2]. Według francuskiego uczonego wschodni Europejczycy wyróżniali się patriarchalnymi, patrylokalnymi i wielopokoleniowymi gospodarstwami domowymi[2]. Granica zachodnia tego wzorca rodzinnego przebiegać miała od Petersburga po Triest i półwysep Apeniński[2].
Koncepcja linii Hajnala weszła po 1965 do obiegu naukowego, chociaż przebieg granicy między wschodem i zachodem był w różnych pracach przesuwany lub rozszerzany o „strefę przejściową”[2][3].
Krytyka
Podział Europy na wschodnią i zachodnią pod względem wzorców małżeństw i rodziny jest krytykowany za zbyt uproszczony – tak wzorce zachodnio- jak i wschodnioeuropejskie wykazują znaczne zróżnicowanie[2]. Uogólnienia dokonywane przez zachodnich badaczy oparte były często na niedostatecznej bazie źródłowej i z pominięciem wyników badaczy wschodnioeuropejskich[2].
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
