Kupiatycze (obwód brzeski)

Kupiatycze (biał. Купяцічы, ros. Купятичи) – wieś w rejonie pińskim obwodu brzeskiego, położona na obszarze sielsowietu horodyskiego (Гарадзішчанскі сельсавет).

Ten artykuł dotyczy wsi na Białorusi. Zobacz też: Kupiatycze w Polsce, województwo podkarpackie.

Kupiatycze

Droga przez wieś
Państwo	Białoruś
Obwód	brzeski
Rejon	piński
Sielsowiet	Horodyszcze
Populacja (2009) • liczba ludności	801[1]
Nr kierunkowy	375 165
Kod pocztowy	225737
Tablice rejestracyjne	1
Położenie na mapie Białorusi Kupiatycze
Położenie na mapie obwodu brzeskiego Kupiatycze
52°10′29″N 26°11′55″E

Cerkiew św. Mikołaja

Siedziba parafii prawosławnej pw. św. Mikołaja Cudotwórcy^[2].

Historia

Legendarne początki wsi sięgają roku 1182, kiedy to pasąca owce dziewczynka znalazła cudowną ikonę (enkolpion) Matki Bożej^[3][4]. Wkrótce miejscowość stała się lokalnym sanktuarium, a cerkiew kupiatycka otrzymała liczne nadania od władających księstwem pińskim kniaziów Olelkowiczów-Słuckich, a szczególnie panującego po nich kniazia Fedora Iwanowicza Jarosławicza (1501-1522). Po bezpotomnej śmierci Fedora Iwanowicza Jarosławicza księstwo pińskie przeszło w ręce Zygmunta I Starego i jego żony Bony, która również otoczyła opieką miejscową cerkiew.

W połowie XVI w. wieś weszła w skład dóbr rodziny Woynów, których przedstawiciel, kasztelan brzeski Hrehory Woyna, dokonał remontu świątyni.

W 1629 r. Bazyli Kopeć, kasztelan nowogródzki, założył w Kupiatyczach męski monaster Wprowadzenia do Świątyni Matki Bożej i nadał mu 4 włóki ziemi (dwie w Kupiatyczach i dwie za rzeką Jasiołdą we wsi Wólka) wraz z poddanymi. Pierwsi mnisi pochodzili z monasteru Świętego Ducha w Wilnie, m.in. ihumen Józef Nielubowicz-Tukalski i Atanazy Filipowicz.

Rozwój monasteru, któremu metropolita Piotr Mohyła podporządkował cerkwie powiatu pińskiego, zahamowało znacznie ufundowanie klasztoru benedyktynów w pobliskim Horodyszczu przez wojewodę połockiego Jana Karola Kopcia. Przez długi czas zakonnicy prawosławni i katoliccy wiedli ze sobą spór o dobra kupiatyckie.

Wobec zagrożenia ze strony unitów cudowną ikonę kupiatycką w 1655 r. przeniesiono do soboru Sofijskiego w Kijowie. Monaster w Kupiatyczach podlegał już wówczas przełożonym klasztoru Św. Ducha w Wilnie^[5].

W 1743 r. spór pomiędzy benedyktynami a mnichami kupiatyckimi zakończył się przyłączeniem (na prośbę ktitorki monasteru Teodory Moroz Szczerbickiej) monasteru do monasteru Objawienia Pańskiego (Bogojawleńskiego) w Pińsku. Wtedy też mnisi przyjęli unię brzeską^[6].

Wieś duchowna położona była w końcu XVIII wieku w powiecie pińskim województwa brzeskolitewskiego^[7].

W okresie rozbiorów Kupiatycze znalazły się w zaborze rosyjskim (od 1795 r. ujezd piński, gubernia mińska). W 1817 r. monaster kupiatycki został zamknięty^[8], a cerkiew monasterska stała się świątynią parafialną. Po likwidacji przez władze rosyjskie unii na ziemiach zabranych świątynia ponownie stała się prawosławną. Przy cerkwi działała rządowa szkółka dla dzieci wiejskich.

W 1894 r. na miejscu starej świątyni wzniesiono nową pod wezwaniem św. Mikołaja Cudotwórcy, istniejącą do dziś. Wierni zwracali się także z prośbą o zwrot ikony Matki Bożej, jednak odmówiono im tego.

Po I wojnie światowej wieś znalazła się w granicach Rzeczypospolitej Polskiej, a po II wojnie światowej w obrębie BSRR.

Współczesność

Obecnie wieś jest ośrodkiem rolnictwa i agroturystyki. Leży na terenie gospodarstwa rolnego „Paczapawa” (ААТ „Пачапава”), które jest częścią agroholdingu „Maczuliszczy” („Мачулішчы”)^[9]

Przypisy

1. Liczby ludności miejscowości obwodu brzeskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
2. Пинское благочиние → 17. Приход храма Святителя Николая Чудотворца д.Купятичи Пинского района. pinskeparh.by. [dostęp 2021-01-26]. (ros.).
3. Piotr Chomik: Kupiatycka ikona Matki Bożej : historia i literatura. Wyd. I. Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, 2009, s. 21. ISBN 978-83-60456-09-5.
4. Скарб Купяціцкага мужчынскага манастыра не знайшлі па сённяшні дзень. [dostęp 2011-03-24]. (biał.).
5. Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 27. ISBN 978-83-7431-127-4.
6. Алена Дзянісава: Купяціцкі Свята-Увядзенскі мужчынскі манастыр у XVII - пачатку XIX стст.. [dostęp 2011-03-24]. (biał.).
7. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 109.
8. Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 29. ISBN 978-83-7431-127-4.
9. Аляксандр Курэц: Няўрымслівы купяціцкі народ. [dostęp 2011-03-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-21)]. (biał.).

Linki zewnętrzne

• Kupiatycze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 885.
• Kupiatycze w Wikimapii
• Kupiatycze na mapie BelarusCity.net
• Galeria zdjęć drewnianej cerkwi św. Mikołaja Cudotwórcy w Kupiatyczach
• Kupiatycze na radzima.org
• Pogoda w Kupiatyczach