Książ Wielkopolski
miasto w województwie wielkopolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Książ Wielkopolski (niem. Xions) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie śremskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Książ Wielkopolski. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Kościół Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej i św. Mikołaja z 1755 | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia |
1193 | ||||
| Prawa miejskie |
1407 | ||||
| Burmistrz |
Teofil Marciniak | ||||
| Powierzchnia |
2,26 km² | ||||
| Wysokość |
88 m n.p.m. | ||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
+48 61 | ||||
| Kod pocztowy |
63-130 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
PSE | ||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu śremskiego  | |||||
Położenie na mapie gminy Książ Wielkopolski  | |||||
 52°03′39,57″N 17°14′21,69″E | |||||
| TERC (TERYT) |
3026034 | ||||
| SIMC |
0970968 | ||||
Urząd miejski ul. Wichury 11a63-130 Książ Wielkopolski | |||||
| Strona internetowa | |||||
Miasto na pograniczu Kotliny Śremskiej i Wału Żerkowskiego, 15 km na wschód od Śremu. Przez Książ Wielkopolski przebiega droga wojewódzka nr 436 ze Śremu do Klęki
31 marca 2011 miasto liczyło 2783 mieszkańców[2].
Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1398 roku położone było w XVI wieku w województwie poznańskim[3].
Struktura demograficzna mieszkańców Książa Wielkopolskiego według danych z 31 grudnia 2008[4]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 2724 | 100 | 1390 | 51,03 | 1334 | 48,97 |
| Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) | 619 | 22,72 | 307 | 11,27 | 312 | 11,45 |
| Wiek produkcyjny (18–65 lat) | 1810 | 66,45 | 882 | 32,38 | 928 | 34,07 |
| Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) | 295 | 10,83 | 201 | 7,38 | 94 | 3,45 |
- Piramida wieku mieszkańców Książa Wielkopolskiego w 2014 roku[1].
- 1193 – pierwsza wzmianka pochodząca z bulli papieża Celestyna III, wówczas wieś była w posiadaniu benedyktynów z Wrocławia;
- 1273 – Książ wymieniony jako siedziba kasztelanii (do 1452);
- 1298 – pierwsza wzmianka o kościele parafialnym;
- 1339 – osada własnością szlachecką, należała kolejno do: Księskich, Pogorzelskich, Trąmpczyńskich, Wyssogota-Zakrzewskich i Budziszewskich;
- przed 1416 (być może 1398 lub 1407) – otrzymanie praw miejskich;
- 1458 – w czasie wojny trzynastoletniej Książ wystawił 6 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[5].
- XVIII wiek – napływ ludności niemieckiej;
- 1749 – budowa kościoła ewangelickiego;
- 1793 – w wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej Książ wszedł w skład Królestwa Prus;
- 1807-1815 – przynależność do Księstwa Warszawskiego;
- 1815 – Książ ponownie w granicach Królestwa Prus;
- 1817 – urodziny Heinricha Graetza (ur. jako Tzvi Hirsh Graetz), autora pierwszej syntetycznej, 11-tomowej historii Żydów od czasów biblijnych do czasów mu współczesnych.
- 1848, 29 kwietnia – bitwa pod Książem, klęska powstańców polskich z przeważającymi liczebnie wojskami pruskimi; pacyfikacja i zniszczenie części miasta przez oddziały pruskie;
- 1849, 29 kwietnia – nabożeństwo w 1. rocznicę bitwy za poległych powstańców oraz zabitych mieszkańców miasta, pochowanych w 3 mogiłach (obecnie pozostały tylko 2); zapoczątkowanie corocznych obchodów rocznicy bitwy, odbywających się do dziś;
- 1858 – pobyt we Włościejewkach Władysława Syrokomli inspiracją do napisania wiersza „Na mogile poległych w Książu”;
- 1872 – 49% mieszkańców miasta stanowią katolicy, 33% ewangelicy, 18% żydzi;
- 1895 – 13 grudnia urodził się Bolesław Krajewski, rotmistrz Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari;
- 1906 – budowa linii kolejowej Śrem-Mieszków (Jarocin) ze stacją w Książu;
- 1919 – powrót do granic Polski; część ludności niemieckojęzycznej emigruje do Niemiec, udział ludności żydowskiej spada do 1,5%;
- 1920 – wydanie powieści Stach Wichura Macieja Wierzbińskiego, opowiadającej o bitwie pod Książem w 1848;
- 1939, 8 września – przejęcie władzy przez Niemców;
- 1939, 20 października – publiczna egzekucja 17 osób z Książa i okolic wykonywana przez Niemców;
- 1940 – zmiana nazwy miasta na Tiefenbach, a w 1943 r. na Schonz; wysiedlenie części ludności do Generalnego Gubernatorstwa;
- 1945, 23 stycznia – zajęcie miasta przez wojska radzieckie;
- 1999, 5 marca – uchwałą Nr V/45/99 Rady Miejskiej w Książu Wlkp. powstało gimnazjum
- 2005 – zamknięcie połączeń kolejowych przez Książ[6]
Zabytki
.jpg)
Zabytkami miasta prawnie chronionymi są[7]:
- Kościół parafialny Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej i św. Mikołaja – barokowy, z 1755, rozbudowany w latach 1948–1950. Wieżę dobudowano w 1981. Obecna trójnawowa świątynia z transeptem nawiązuje do pierwotnej formy Do wyposażenia kościoła należy obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z połowy XVII wieku oraz chrzcielnica. W ołtarzu głównym znajduje się tryptyk z 1954 przedstawiającego w centrum figurę św. Mikołaja, a w skrzydłach sceny z życia świętego. Na jednym z filarów umieszczona jest tablica upamiętniająca poległych pod Książem w 1848. Sufit nawy pokryty jest plafonami: Matki Boskiej Wniebowziętej, Agnus Dei, Adoracja Ducha Świętego. Najstarszymi zabytkami kościoła są dwa dzwony z 1468 i 1509. Przed kościołem znajduje się figura św. Wawrzyńca z końca XIX wieku oraz plebania z 1847, rozbudowana w 1983[8].
- Kościół parafialny św. Antoniego Padewskiego – z 1914 z neobarokową wieżą i zegarem, do końca II wojny światowej był zborem ewangelickim[6].
Inne obiekty
Innymi obiektami architektonicznymi o znaczeniu historycznym dla Książa Wielkopolskiego są[8]:
- Plac Kosynierów – pełni funkcję rynku w mieście o wymiarach 90 × 80 m. Pierzeje stanowią kamienice mieszczańskie z przełomu XIX i XX wieku. Na rynku wznosił się ratusz, który uległ pożarowi w 1848. W centrum znajduje się pomnik – obelisk z 1945 upamiętniający pomordowanych w masowej egzekucji w 1939.
- Tablica poświęcona mjr. Florianowi Dąbrowskiemu z 1935 na ścianie budynku.
- Park z mogiłami w postaci kopców, w których pochowano powstańców z 1848. W centrum znajduje się Pomnik Kosynierów z 1948, projektu Kazimierza Bieńkowskiego oraz dwa inne pomniki wystawione w 150 i 160 rocznicę bitwy oraz Dąb Pamięci posadzony w 2008.
- Budynki folwarku z 1773.
- Pomniki poległych w 1848, żołnierzy pruskich oraz powstańców wielkopolskich i pomordowanych przez Niemców w 1939 na cmentarzu założonym w połowie XIX wieku.
Panorama Placu Kosynierów w centrum miasta
W mieście była stacja kolejowa Książ Wielkopolski.
Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 436, która łączy się z drogą krajową nr 11 w Klęce.
Przy wjeździe do Książa od strony Śremu znajduje się przystanek PKS, autobusami można pojechać m.in. do Błażejewa, Chwałkowa Kościelnego, Jarocina, Poznania i Śremu.
W Książu Wielkopolskim znajdują się skrzyżowania z drogami powiatowymi[9]:
- nr 4079 do Zaborowa przez Kiełczynek;
- nr 4080 do Dolska przez Włościejewki i Trąbinek;
- nr 4081 do Zakrzewa;
- nr 4083 do Gogolewa przez Zakrzewice.
W mieście funkcjonuje Centrum Kultury oraz Izba Regionalna znajdująca się w budynku Ochotniczej Straży Pożarnej. Centrum zajmuje się rozwijaniem życia kulturalnego wśród mieszkańców miasta. Wydarzeniem w kalendarzu imprez są Obchody Wiosny Ludów odbywające się w kwietniu, które stanowią upamiętnienie bitwy i mieszkańców miasta biorących udział w walkach podczas Wiosny Ludów w 1848, organizowane są m.in. rajdy rowerowe śladami wydarzeń z tamtego okresu[10].
W Książu znajduje się Szkoła Podstawowa im. Wiosny Ludów i przedszkole.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
