Krętarz (łac. trochanter) – człon odnóża stawonogów położony między biodrem a udem[1]. Z biodrem jest połączony stawem pierwotnym, a z udem – stawem wtórnym[2][3].
Ewolucyjnie krętarz pochodzi od dwóch członów odnóża skorupiaków: bazipoditu i ischiopoditu[3].
U sześcionogów krętarz przedniej pary odnóży określany jest jako protrochanter, środkowej pary odnóży jako mesotrochanter, a tylnej pary jako metatrochanter[4]. U owadów krętarz jest małym członem, w pełni ruchomym względem biodra, natomiast mniej lub więcej ustalonym względem uda[3].
U niektórych owadów krętarz jest podzielony szwem krętarzowym (łac. sutura trochanteralis) na dwie części[4][5]. Jeżeli szew biegnie wzdłużnie to krętarz dzieli się na górny dorsotrochanter i dolny ventrotrochanter. Jeżeli szew biegnie poprzecznie, to dzieli krętarz na nasadowy (dosiebny) subtrochanter (krętarz pierwszy) i wierzchołkowy (odsiebny)[4][5], zawierający mięsień reduktor uda[3] posttrochanter (krętarz drugi), niekiedy określany też jako trochantellus[4][5], jednak ten ostatni termin odnosić się może również do przedudzia, zwłaszcza u błonkówek[6]. Bywa także, że subtrochanter określany jest jako trochantin, jednak termin ten powinien odnoszony być do krętarzyka[7]. Krętarz podzielony na sub- i posttrochanter nosi nazwę złożonego (łac. trochanter compositus), a niepodzielony – prostego (łac. trochanter simplex). Dwuczłonowość krętarza może być wyrazem jego pochodzenia od dwóch członów odnóża skorupiaków, jak ma to miejsce np. u nimf i imagines ważek[3].
U skoczogonków na krętarzu występować może grupa szczecinek zmysłowych zwana narządem krętarzowym (łac. organum trochanterale)[4][7].
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
