Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Królewskie wrota (cs. carskije wrata)[1][2][3][4], drzwi królewskie[4][5], święte drzwi[5], carskie wrota[4], rajskie wrota[6], Brama Królewska, Święta Brama, Święte Wrota – w cerkwiach główne, dwuskrzydłowe drzwi ikonostasu w jego środkowej części.
Przejście otwierane tylko podczas nabożeństwa (wyjątkiem jest tydzień paschalny, kiedy na znak otwartego grobu Jezusa Chrystusa zarówno carskie, jak i diakońskie wrota są otwarte dzień i noc). Przechodzić przez nie może jedynie kapłan pełniący posługę i głowa państwa w dzień koronacji[7], w niektórych momentach nabożeństw też diakon.
Drzwi królewskie symbolizują dobrą nowinę[8]. Pierwotnie były tylko malowane, a od XVII w. ażurowo rzeźbione. Na ich skrzydłach występują postacie czterech Ewangelistów lub rzeźbione jest drzewo Jessego, a Ewangeliści umieszczeni są na jego tle w okrągłych medalionach. Często wyobrażeni są oni symbolicznie: św. Mateusz jako człowiek, św. Marek jako lew, Łukasz jako byk i św. Jan jako orzeł. W górnej części wrót umieszczana jest scena Zwiastowania z Archaniołem Gabrielem na lewym skrzydle i Marią na prawym[8].
Za drzwiami jest zawieszona zasłona (zawiesa), która jest odsuwana i zaciągana w pewnych momentach nabożeństwa[8]. Na odrzwiach znajdują się ikony twórców liturgii Kościoła obrządku wschodniego – święty Bazyli Wielki i Jan Chryzostom[9]. Nad wrotami znajduje się ikona Komunii Apostołów lub Ostatniej Wieczerzy[9].
Z lewej strony carskich wrót znajdują się wrota północne, a z prawej wrota południowe (nazywane diakońskimi). Mogą przechodzić przez nie osoby duchowne oraz mężczyźni świeccy pomagający w sprawowaniu nabożeństwa. Wrota diakońskie ozdobione są wizerunkami archaniołów Gabriela i Michała lub pierwszych męczenników – diakonów: św. Szczepana i św. Wawrzyńca[8].
Po prawej stronie carskich wrót umieszczany jest zawsze wizerunek Chrystusa Nauczającego, który prawą ręką błogosławi, a w lewej trzyma otwartą księgę lub zwój. Pomiędzy carskimi wrotami a wrotami północnymi umieszczana jest zaś ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem typu Hodegetria lub Eleusa. Hodegetria (gr. wskazująca drogę, przewodniczka) to Bogurodzica siedząca lub stojąca, która trzyma Chrystusa na lewym ramieniu, a prawą ręką wskazuje na jego postać; Chrystus siedzi wyprostowany, błogosławiąc prawą ręką, a w lewej trzyma zwój lub księgę. Eleusa (cs. Umilenije) to Matka pochylająca głowę, aby przytulić swój policzek do policzka Syna, który obejmuje ją ręką za szyję[8].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
