Kościół św. Euzebiusza w Arnhem
kościół w Arnhem, Holandia Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół św. Euzebiusza (niderl. Sint Eusebiuskerk[1]) – zabytkowy kościół w Arnhem w Holandii, wzniesiony w XV–XVI w. w stylu gotyckim na miejscu starszego kościoła św. Marcina.
 8336 i 8337 z 14 października 1965[1][2] | |||||||||||||||
 Kościół św. Euzebiusza, widok od południa | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Prowincja | |||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Adres |
Kerkplein 1[1] | ||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
|
Protestantse Gemeente Arnhem[3] | |||||||||||||||
| Imię |
św. Euzebiusza | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Geldrii  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Holandii  | |||||||||||||||
 51°58′44,6″N 5°54′37,0″E | |||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||
Budowa kościoła została rozpoczęta w 1452 i trwała do ok. 1570. Wzniesiono go w centrum Arnhem, na miejscu dawniejszego, pochodzącego z IX w. kościoła pod wezwaniem św. Marcina[7][8] (ten był stopniowo rozbierany w trakcie budowy, do ok. 1511[8]). Rajcy miejscy zdecydowali o budowie nowej świątyni, aby miasto szczyciło się większym, bardziej reprezentacyjnym kościołem, dodającym miastu splendoru. Było to związane z faktem, że coraz częściej zaczynało ono pełnić funkcje stołecznego miasta księstwa Geldrii. Sprzyjał tym planom ówczesny władca Geldrii Arnold z Egmond, którego przedstawiciel położył kamień węgielny pod budowę świątyni[9]. W 1453 z opactwa Prüm trafiły tu relikwie św. Euzebiusza, co zadecydowało o nowym wezwaniu[7][10][11]. Jako pierwszy wzniesiono korpus nawowy z wieżą, potem prezbiterium z ambitem, a na końcu ramiona transeptu[8].
W 1538 w nieukończonej jeszcze świątyni pochowano syna Arnolda, księcia Geldrii Karola z Egmond. Był on wielkim dobroczyńcą kościoła i zmarł w Arnhem, jednak pochowanie go w tym miejscu nastąpiło wbrew jego ostatniej woli – chciał być pochowany w klasztorze kartuzów Monnikhuizen pod miastem, stanowiącym dawną nekropolię władców geldryjskich. Decyzję zmieniono pod naciskiem mieszczan Arnhem, a u kartuzów pochowano jedynie organy wewnętrzne księcia[9].
Świątynia była wzniesiona na potrzeby kultu katolickiego[12], lecz w 1578 kościół przejęli protestanci, którzy nazywali go „wielkim kościołem” (niderl. Grote Kerk)[8]. Miało to wpływ na wygląd jego wnętrza – usunięto posągi, ołtarze i freski[7][12]. W latach 1650–1651 dodano górną, ośmioboczną część wieży[8].
W końcu XIX w. rozpoczęto restaurację znajdującego się w złym stanie kościoła; trwała ona do 1930[7]. W 1944 podczas walk o Arnhem, toczonych w ramach operacji „Market Garden”, kościół został poważnie zniszczony: uległ pożarowi, zniszczone zostało drewniane wyposażenie i dachy. Zimą 1944/1945, gdy wycofujący się Niemcy wysadzali most na Renie, runęła wieża, niszcząc także korpus nawowy. Po wojnie podjęto decyzję o odbudowie zrujnowanego kościoła, którą zakończono w 1964[7][8]. Odbudowa w pewnym stopniu zmieniła jego kształt – otrzymał wyższą wieżę, na której umieszczono nowoczesne rzeźby, dodano też łęki oporowe[8]. Już w 1972 zaszła konieczność podjęcia ponownej restauracji[7].
Kościół służy głównie jako przestrzeń wystawiennicza, nabożeństwa są w nim odprawiane raz w miesiącu[13].
Kościół jest dużą, późnogotycką budowlą[7]. Ma formę trójnawowej bazyliki[1] z transeptem, z prezbiterium otoczonym ambitem. Posiada bogatą, ozdobną kamieniarkę, typową dla gotyku płomienistego. Inspiracją dla architektów świątyni była katedra św. Wiktora w Xanten[14]. Mimo długiego okresu budowy, świątynia jest spójna stylowo. Zbudowana jest głównie z cegły, kamienia użyto jedynie na zewnątrz wieży. Plan prezbiterium i ambitu jest nieco niesymetryczny, co wynika z wykorzystania fundamentów wcześniej planowanej budowli[8].
W kościele znajduje się monumentalny, renesansowy nagrobek księcia Geldrii Karola z Egmond, wykonany w 1539[9][15]. Grobowiec wykonany jest z czarnego marmuru, na którym umieszczono szesnaście reliefów wykonanych z białego marmuru i alabastru. Nagrobek wieńczy alabastrowa figura zmarłego księcia, wyobrażonego z hełmem u stóp, zapewne niegdyś złocona, otoczona sześcioma lwami[9]. Organy kościelne pochodzą z końca XVIII w. – przeniesiono je tutaj w miejsce organów zniszczonych podczas II wojny światowej z Amsterdamu. Ponadto na wieży umieszczono carillon złożony z 54 dzwonów o łącznej wadze 40 ton[16] oraz szklane balkony, z których można podziwiać panoramę miasta oraz zewnętrzne dekoracje kościoła[17]. Prowadzi na nią panoramiczna winda wywożąca zwiedzających na wysokość 73 m. Dostępne są także odkryte w XX w. fundamenty dawnego kościoła św. Marcina[15].
Wnętrze kościoła
Kościół w 1884
Ruiny kościoła po II wojnie światowej
Część nagrobka księcia Geldrii Karola z Egmond
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
