Kostki (województwo mazowieckie)

Kostki – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie sokołowskim, w gminie Sokołów Podlaski^[4][6].

Integralne części wsi Kostki^[4][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0688924	Kostki Szlacheckie	część wsi
0688930	Kostki Włościańskie	część wsi

Ten artykuł dotyczy miejscowości w województwie mazowieckim. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Kostki

wieś
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	sokołowski
Gmina	Sokołów Podlaski
Liczba ludności (2011)	399[1][2]
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	08-300[3]
Tablice rejestracyjne	WSK
SIMC	0688918[4]
Położenie na mapie Polski Kostki
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Kostki
Położenie na mapie powiatu sokołowskiego Kostki
Położenie na mapie gminy wiejskiej Sokołów Podlaski Kostki
52°29′08″N 22°11′13″E[5]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Mieszkańcy wyznania rzymskokatolickiego należą do parafii św. Wojciecha w Skibniewie-Podawcach.

Historia

W 1438 r. w sądzie drohickim występował rycerz Andrzej Kostka. Wcześniej, bo już w 1417 roku poznajemy jego żonę Dorotę (AGAD, Metryka Koronna, MK3, k.116v). Dorota żona Andrzeja ze Skibniewa, Jan i Piotr dziedzice z Kątów kwitują Miłosława z Raszyńca z zadośćuczynienia za ich części w Raszyńcu.

Synami Andrzeja i Doroty byli zapewne bracia Wojciech i Paweł Kostkowie, żyjący w 2. poł. XV w. Wojciech występował już w 1458 r. W 1466 r. bracia dokonali działu dóbr, na mocy którego Wojciech wziął Skibniew. Część Skibniewa, którą posiadał to późniejsze Kostki (czyli Kostkowie). Natomiast Pawłowi przypadł w udziale Suchodół. Po połowie bracia podzielili się wsią Kiełczów. W 1467 r. obaj bracia byli świadkami nadania wójtostwa w Rogowie. Natomiast w 1469 r., jak podano w dokumencie, Wojciech Skibniewski i Paweł Suchodolski, bracia rodzeni, świadczyli przy nadaniu wójtostwa w Bacikach. Wcześniej – w 1454 r., Wojciech Kostka sprzedał część Dybowa z brzegiem rzeczki Sterdyni (dzisiejsza Buczynka) za 43 kopy groszy Maciejowi Dyszowi i Janowi z Dybowa.

Wojciech Kostka, po rezygnacji Macieja z Jabłonny, za zgodą króla i panów rady Wielkiego Księstwa Litewskiego został w 1470 r. podsędkiem ziemskim drohickim. Używał częściej nazwiska Skibniewski. Cieszył się poważaniem wśród okolicznej szlachty, o czym świadczyło częste powoływanie go na arbitra w sporach, np. w 1464 r. w sprawie wadium pomiędzy Osiną i braćmi ze wsi Cholewy i szlachtą z Dmochów, w 1476 r. Orzeszkowej i Czamborowej, w 1476 r. Anny Jakimowskiej i Andrzeja Jarnickiego, w 1477 r. przy podziale Stanisława Rospąda i Jana z Jabłonny. Sam również bywał stroną w sporach, np. w 1476 r. z Andrzejem Prostyńskim herbu Półkozic. Dzięki sprawowanemu urzędowi i zapobiegliwości mógł również gromadzić fortunę. Brał liczne dobra w zastaw: w 1475 r. od Tomasza Ratyńskiego część w Ratyńcu, w 1476 r. od Hrynka z Wirowa, w 1477 r. od bojarów z Hołowienek ich młyn, w 1478 r. Guty od Piotra Strumiłły, w 1483 r. od Sasina z Krynicy i jego syna Jana wieś Brzozów, a od pani Czamborowej i jej zięcia Jana wieś Nakory. Żył jeszcze w 1484 r., w następnym roku podsędkiem drohickim był już Jerzy Nieciecki herbu Gozdawa, najpewniej więc Wojciech zmarł. O jego zamożności świadczy chociażby to, że kształcił na uniwersytecie krakowskim dwóch synów: Andrzeja i Jerzego, którzy zapisali się na studia w 1474 r. Andrzej uzyskał nawet w 1477 r. tytuł bakałarza.

Andrzej syn Wojciecha został następnie kanonikiem płockim. W 1519 roku księżna Anna Konradowi prezentowała go na plebana w Wąsoszu w Ziemi Wiskiej.

Oprócz powyższych Wojciech Kostka miał jeszcze czterech synów: Krzysztofa - komornika sądu drohickiego w latach 1501-1522, Marka, Stanisława i Jana oraz co najmniej cztery córki: Annę żonę Jana Sasina z Krynicy, Ludmiłę żonę Augustyna Dobrogowskiego, Katarzynę żonę Pawła Węgrowskiego i Helenę żonę Stanisława Hornowskiego. Stanisław był żonaty z Małgorzatą córką Jakuba z Kałuszyna, której zapisał oprawę w 1504 r. w kwocie 14 kop groszy. W tym samym roku Helena Hornowska i Ludmiła Dobrogowska pozywały swych braci o części spadku po stryju Pawle Suchodolskim. Pochodzą od nich rodziny Kostków i Suchodolskich występujące w parafii Skibniew jeszcze w XVIII w. Bracia: Marek, Jan i Krzysztof poślubili trzy siostry córki Stanisława i Anny Kossowskich. Krzysztof ze Skibniewa i Stanisław zwany „Stawiany” spotkali się dwukrotnie w sądzie drohickim w 1501 roku. Do roku 1509 takich „spotkań” było jeszcze kilka. W jednym z przypadków sprawa dotyczyła pracowitego Macieja Kapusty ze Skibniewa.

Paweł Kostka brat Wojciecha w dziale wziął Suchodół i stąd pisał się Suchodolskim^[7][8].

Historia administracyjna

Dawniej współczesna wieś Kostki podzielona była na dwie wsie, przedzielone potokiem Buczynka, położone w dwóch różnych gminach i powiatach:

• Kostki (Szlacheckie) – na wschód od potoku, początkowo w gminie Dębe Nowe, następnie w gminie Chruszczewka w powiecie sokołowskim, o kształcie okolnicy, liczące po koniec XIX wieku 148 mieszkańców^[9],
• Kostki (Włościańskie) – na zachód od potoku, w gminie Miedzna w powiecie węgrowskim, o kształcie ulicówki, liczące po koniec XIX wieku 182 mieszkańców^[10].

W 1933 roku wsie utworzyły odrębne gromady w swoich odpowiednich gminach, obie w województwie lubelskim:

• gromadę Kostki w gminie Chruszczewka w powiecie sokołowskim – obejmującą wieś Kostki (Szlacheckie) i kolonię Kostki-Pieńki,
• gromadę Kostki w gminie Miedzna w powiecie węgrowskim – obejmującą wieś Kostki (Włościańskie).

1 kwietnia 1938 zarówno powiat sokołowski jak i węgrowski włączono do województwa warszawskiego^[11].

Po wojnie od Kostek (Szlacheckich) odłączono kolonię Kostki-Pieńki, która utworzyła odrębną gromadę w gminie Chruszczewka w powiecie sokołowskim^[12].

Odrębność wsi przetrwała do końca sierpnia 1952. 1 września 1952 gromadę Kostki (Włościańskie) wyłączono z gminy Miedzna w powiecie węgrowskim i włączono do gminy Chruszczewka w powiecie sokołowskim^[13], po czym wsie i gromady połączono, i już jako jedna jednostka weszły wraz z reformą administracyjną w 1954 roku w skład gromady Skibniew-Podawce^[14].

Gromada Skibniew-Podawce przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy gminnej^[15], po czym z kolejną reformą administracyjną 1 stycznia 1973 Kostki weszły w skład nowo utworzonej gminy Sokołów Podlaski^[16].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Urodzeni w Kostkach

• Tomasz Święcki, prawnik, historyk, mecenas Sądu Najwyższego Królestwa Polskiego, członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk, autor książki Opis starożytnej Polski, dzięki której uznano go za jednego z najwybitniejszych badaczy polskiej przeszłości^[17].
• Anna Jesień – polska lekkoatletka, specjalizująca się w biegu na 400 m przez płotki, olimpijka, rekordzistka Polski.

Przypisy

1. Wieś Kostki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-14], liczba ludności na podstawie danych GUS.
2. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 511 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
4. GUS. Wyszukiwarka TERYT
5. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 59076
6. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
7. LechL. Niepiekło LechL., Parafia Skibniew Podawce i jej mieszkańcy. Tom 1 Dzieje XV-XIXW, 2018, ISBN 978-83-950904-0-0. Brak numerów stron w książce
8. LechL. Niepiekło LechL., Parafia Skibniew Podawce i jej mieszkańcy. Tom 2 Metryki XVII-XIXW, 2018. Brak numerów stron w książce
9. Kostki (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 475.
10. Kostki (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 475.
11. Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
12. Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
13. Dz.U. z 1952 r. nr 39, poz. 271
14. Uchwała Nr VI/10/21/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu sokołowskiego; w ramach Zarządzenia Nr Or. V-0/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 29 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 67)
15. Wykaz miast, osiedli i gromad: stan z dn. 1 I 1971 r., Cz. 1. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny – Biuro Spisów, 1971. Brak numerów stron w książce
16. Uchwała Nr XX/93/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie warszawskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 12 grudnia 1972, Nr 20, Poz. 407).
17. S. Orgelbranda Encyklopedja powszechna z ilustracjami i mapami. T. XIV, od Sowa do Tzschirner. Wydawnictwo Towarzystwa Akcyjnego Odlewni Czcionek i Drukarni S. Orgelbranda Synów, Warszawa 1903 r. s. 369. – dostępna na stronie: Łódzkiej Regionalnej Biblioteki Cyfrowej . (2013-02-05)

Linki zewnętrzne

• Kostki (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 475.