Komisariat Straży Granicznej „Chojnice”

Komisariat Straży Granicznej „Chojnice” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

Komisariat Straży Granicznej „Chojnice”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1928
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	Komisariat Straży Celnej „Chojnice”
Organizacja
Dyslokacja	Chojnice
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Inspektorat Graniczny nr 7

Formowanie i zmiany organizacyjne

W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[1]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[2]. Rozkazem nr 2 z 19 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Chojnice” do Inspektoratu Granicznego nr 7 „Chojnice” i określił jego strukturę organizacyjną^[3]. Rozkazem nr 4 z 27 maja 1929 roku w sprawie etatu budżetowego Straży Granicznej komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski zmienił nazwę placówki „Heinrischdorf” na „Charzykowo” i placówki „Stenderów” na „Władysławek”^[4]. Rozkazem nr 12 z 10 stycznia 1930 roku w sprawie reorganizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił nową organizację komisariatu^[5]. Rozkazem nr 3/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk Emila Czaplińskiego z 5 sierpnia 1931 roku zniesiono placówkę II linii Ogorzeliny z komisariatu Kamień, a w miejsce jej utworzono posterunek SG podlegający placówce II linii „Chojnice”^[6]. Rozkazem nr 1 z 31 marca 1937 roku w sprawach [...] likwidacji i tworzenia placówek, dowódca Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł placówkę I linii „Władysławek” i „Szenfeld”, a utworzył placówkę „Chojnice”^[7]. Rozkazem nr 12 z 14 lipca 1939 roku w sprawie reorganizacji placówek II linii i posterunków wywiadowczych oraz obsady personalnej, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma zniósł posterunek SG „Czersk”^[8].

We wrześniu 1939 pluton wzmocnienia Komisariatu wszedł w podporzadkowanie dowódcy Zgrupowania „Chojnice” płk. dypl. Tadeusza Majewskiego (dowódca Pomorskiej Brygady Kawalerii) i walczył na przedpolu jego ugrupowania obronnego w bitwie o Pomorze^[9].

Służba graniczna

Kierownik Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego Straży Granicznej mjr Józef Zończyk w rozkazie organizacyjnym nr 2 z 8 czerwca 1928 roku udokładnił linie rozgraniczenia komisariatu. Granica północna: kamień graniczny nr D 047; granica południowa: kamień graniczny nr D 143^[10].

Sąsiednie komisariaty

• komisariat Straży Granicznej „Zielona Chocina” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Kamień Pomorski” − 1928

Funkcjonariusze komisariatu

Kierownicy/komendanci komisariatu
stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby
komisarz	Czesław Jarecki	8 V 1938[11] -
Zastępcy komendanta komisariatu
starszy strażnik	Franciszek Gorczyca	1 V 1939[12] –

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w kwietniu 1928^[3]:

• komenda − Chojnice
• placówka Straży Granicznej I linii „Heinrichsdorf”
• placówka Straży Granicznej I linii „Stenderów”
• placówka Straży Granicznej I linii „Szenfeld”
• placówka Straży Granicznej I linii „Moszczenica”
• placówka Straży Granicznej II linii „Chojnice”

Organizacja komisariatu w styczniu 1930^[5]:

• komenda − Chojnice
• placówka Straży Granicznej I linii „Charzykowo”
• placówka Straży Granicznej I linii „Władysławek”
• placówka Straży Granicznej I linii „Nieżychowice”
• placówka Straży Granicznej I linii „Moszczenica”
• placówka Straży Granicznej II linii „Chojnice”

Organizacja komisariatu w 1933

• placówka Straży Granicznej I linii Charzykowo
• placówka Straży Granicznej I linii Władysławek
• placówka Straży Granicznej I linii Szenfeld
• placówka Straży Granicznej II linii Chojnice

Organizacja komisariatu w 1936

• placówka Straży Granicznej I linii Charzykowo
• placówka Straży Granicznej I linii Władysławek
• placówka Straży Granicznej I linii Szenfeld
• placówka Straży Granicznej I linii Moszczenica
• placówka Straży Granicznej II linii Chojnice
• posterunek SG Czersk

Organizacja komisariatu w 1937

• placówka Straży Granicznej I linii Charzykowo
• placówka Straży Granicznej I linii Władysławek
• placówka Straży Granicznej I linii Szenfeld
• placówka Straży Granicznej I linii Moszczenica
• placówka Straży Granicznej II linii Chojnice
• posterunek SG Czersk

Przypisy

1. Kula 1994 ↓, s. 40.
2. Goryński 2012 ↓, s. 226.
3. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 20.
4. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 46.
5. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 75.
6. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 78.
7. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 116.
8. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 173.
9. Ciechanowski 1982 ↓, s. 66.
10. Kopie rozkazów PIOSG ↓, s. 45.
11. Rozkazy KG SG ↓, s. 1938/34.
12. Rozkazy KG SG ↓, s. 27/39.

Bibliografia

• Konrad Ciechanowski: Armia „Pomorze” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06793-7.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• Rozkazy, materiały dotyczące dyslokacji, organizacji służby, wywiadu wojskowego i przeciwprzemytniczego, budżetu PIOSG → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)