Komisariat Straży Celnej „Chojnice”

Komisariat Straży Celnej „Chojnice” – jednostka organizacyjna Straży Celnej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1921–1928.

Komisariat SC „Chojnice”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1921
Rozformowanie	1928
Tradycje
Kontynuacja	Komisariat Straży Granicznej „Chojnice”
Organizacja
Dyslokacja	Chojnice
Formacja	Straż Celna
Podległość	Inspektorat SC „Chojnice”

Rozmieszczenie placówek Straży Celnej Komisariatu Chojnice

Geneza

Już w 1918 roku powstające państwo polskie zaczęło tworzyć wyspecjalizowane formacje przeznaczone do ochrony granic Rzeczypospolitej. W kwietniu 1920 roku w Chojnicach stacjonował II dywizjon 4 pułku Strzelców Granicznych^[1]. W kolejnych latach inne formacje ochraniały granice w tym rejonie. W 1921 roku w Chojnicach rozmieszczone zostało 20 batalionu celnego^[2].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną^[3]. Od połowy 1921 roku jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych^[4]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku^[5]. Komisariat Straży Celnej „Chojnice”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Chojnice”^[6].

W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[7]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku w jej miejsce powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[8]. Rozkazem nr 2 z 19 kwietnia 1928 roku w sprawach organizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Chojnice”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej^[9].

Osobny artykuł: komisariat Straży Granicznej „Chojnice”.

Służba graniczna

Sąsiednie komisariaty

• komisariat Straży Celnej „Konarzynki” ⇔ komisariat Straży Celnej „Kamień Pomorski” − 1926

Funkcjonariusze komisariatu

Obsada personalna w 1926^[10]:

• kierownik komisariatu – komisarz Bronisław Popiel
• pomocnik kierownika komisariatu – przodownik Józef Sikora

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w 1926 roku^[6]:

• komenda – Chojnice
• placówka Straży Celnej „Ciecholewy”^[a]
• placówka Straży Celnej „Babilon”
• placówka Straży Celnej „Kopernica”
• placówka Straży Celnej „Wolność”
• placówka Straży Celnej „Charzykowy”^[b]
• placówka Straży Celnej „Chojnice”
• placówka Straży Celnej „Szenfeld”

Uwagi

1. Autorzy Kalendarza z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927 i Piotr Kozłowski w: Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku używają nazwy „Cicholewy”^[10][6]. Prawdopodobnie chodzi o miejscowość Ciecholewy.
2. Autorzy Kalendarza z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927 i Piotr Kozłowski w: Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku używają nazwy „Charzykowo”^[11][6]. Prawdopodobnie chodzi o miejscowość Charzykowy.

Przypisy

1. Przeformowanie oddziałów StG ↓, s. 5-6.
2. OdeB batalionów celnych ↓, s. 20bc.
3. Dominiczak 1975 ↓, s. 126.
4. Piekarz 2017 ↓, s. 28.
5. Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
6. Kozłowski 2012 ↓, s. 28.
7. Kula 1994 ↓, s. 40.
8. Goryński 2012 ↓, s. 226.
9. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 20.
10. Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 210.
11. Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 211.

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743. (pol.).
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928–1939. 2012. [dostęp 2018-02-27].
• Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927.
• Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie. ISSN 1505-1757.
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088.
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Materiały dotyczące przeformowania i rozformowania oddziałów Strzelców Granicznych 1920–1921 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.