Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Brzezinkach

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny – zabytkowy, drewniany kościół, o konstrukcji zrębowej w Brzezinkach, należący do parafii NMP Niepokalanie Poczętej w Wołczynie, dekanatu wołczyńskiego w diecezji kaliskiej. Dawniej był to kościół ewangelicki, obecnie jest świątynią katolicką.

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Brzezinkach

nr rej. 662/60 z dnia 21.03.1960 roku[1]
Kościół filialny
Widok kościoła
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Miejscowość	Brzezinki
Adres	Brzezinki 30
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	NMP Niepokalanie Poczętej w Wołczynie
Wezwanie	Narodzenia NMP
Wspomnienie liturgiczne	8 września
Historia Data zakończenia budowy 1550
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • drewno Wieża kościelna • liczba wież 1
Położenie na mapie Polski Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Brzezinkach
Położenie na mapie województwa opolskiego Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Brzezinkach
Położenie na mapie powiatu kluczborskiego Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Brzezinkach
Położenie na mapie gminy Wołczyn Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Brzezinkach
51°02′01,25″N 18°04′52,30″E

Historia

Drewniany kościół w Brzezinkach istniał już w średniowieczu. Pierwsza wzmianka, z 1527 roku, mówi o kościele należącym do protestantów. Obecny wygląd kościoła pochodzi z 1550 roku, w 1693 roku został on rozbudowany.

Architektura i wnętrze kościoła

Kościół posiada prezbiterium zamknięte trójbocznie, przy którym od północy znajduje się prostokątna zakrystia. Kształt nawy głównej zbliżony jest do kwadratu, przedłużony chórem muzycznym. Kruchta zajmuje południowo-zachodnią część kościoła. Wnętrze kościoła nakryte jest stropem wzdłużnym. W części nawy znajdują się dwa stragarze wsparte na profilowanych słupach, stanowiących podstawę wieży. Chór muzyczny, wsparty na trzech słupach, przedłużony jest emporami wzdłuż ścian nawy i prezbiterium. Parapet chóru muzycznego wybrzuszony jest w części środkowej. Okna kościoła są zamknięte łukiem spłaszczonym. Na zewnątrz ściany są nieszalowane z wyjątkiem zakrystii, która obita jest gontem. Szczyt zachodni kościoła również jest szalowany, ponad nim znajduje się kwadratowa wieżyczka o pionowych ścianach. Dachy siodłowe świątyni o trzech kalenicach, natomiast dach prezbiterium przechodzi nad zakrystię. Nad kruchtami dach jest typu siodłowego z zadaszeniem w szczytach. Wieża zwieńczona jest wysmukłym hełmem namiotowym ze ściętymi narożnikami i wklęsłymi połaciami. Przy nawie zachowane są częściowo drewniane rynny. W wejściu pod wieżą i w kruchcie znajdują się drzwi klepkowe ze starymi okuciami. Drzwi na chór muzyczny i do zakrystii umieszczono stare zamki, z których pierwszy jest grawerowany, datowany na koniec XVII wieku. Wewnątrz kościoła zachowała się polichromia ornamentalna:

• w prezbiterium dekoracja pochodzi z 1693 roku, jest o motywach kasetonowych z prymitywnymi rozetami,
• na ścianach pod stropem znajduje się fryz dekoracyjny o motywach festonowych,
• na ścianach prezbiterium i nawy, na stropie nawy, na stropie zakrystii, na belce tęczowej oraz w kruchcie widać dekorację o motywach roślinnych, wykonaną w 1776 roku przez Michała Głomba, miejscowego organistę.
• empory pokryte zostały polichromią imitującą marmoryzację.

Nad chórem muzycznym zbudowano kartusz z podpisem malarza i datą. Drzwi do zakrystii mają dekorację imitującą okucie skośną kratą. Na chórze muzycznym znajduje się malowana skrzynia na miechy organowe. Ołtarz główny w stylu barokowym pochodzi z II połowy XVII wieku i został przeniesiony do kościoła w 1847 roku. Odnowiono go w 1891 roku. Posiada dekorację snycerską z rzeźbami czterech aniołów i insygniami Męki Pańskiej oraz Chrystusem Zmartwychwstałym i trąbiącymi aniołami. W predelii znajduje się płaskorzeźba Ostatniej Wieczerzy. Rzeźbiony tryptyk gotycki z I połowy XV wieku, w części środkowej przedstawia św. Dorotę, Barbarę i Katarzynę, na skrzydłach świętego Piotra i św. Pawła. Ambona jest późnorenesansowa z I połowy XVII wieku. Ławy pochodzą z XVIII wieku^[2].

Rzeźby

• krucyfiks gotycki z I połowy XV wieku,
• barokowa rzeźba św. Jana, pochodząca z XVIII wieku,
• barokowa rzeźba św. Jana Nepomucena,
• rzeźba anioła chrzcielnego z przełomu XVIII/XIX wieku.

Ołtarz główny

Na poddaszu kościoła i pod wieżą znajdują się fragmenty barokowego ołtarza z II połowy XVII wieku. Konfesjonał pochodzi z przełomu XVIII/XIX wieku. Na wyposażeniu ołtarza znajdują się:

• kielich klasycystyczny z około 1800 roku,
• puszka cynowa zapewne z XVIII wieku,
• dzbanek cynowy z XVIII/XIX wieku,
• krzyż ołtarzowy cynowy z XVIII/XIX wieku
• taca cynowa ufundowana przez Zuzannę Rosch z połowy XIX wieku
• sześć lichtarzy cynowych z XVIII/XIX wieku oraz

trzy mosiężne sześcioramienne pająki:

• rokokowy,
• z 1772 roku ufundowany przez Karola Pietruskiego,
• klasycystyczny ufundowany przez Andrzeja, Ewę i Marię Delligów.

Otoczenie kościoła

W dzwonnicy zamontowano dzwon odlany w 1819 roku przez Jerzego Beniamina Kriegera z Wrocławia. W otoczeniu kościoła częściowo zachowało się drewniane ogrodzenie nakryte daszkiem siodłowym, gontowym. W nim znajdują się dwie bramki:

• jedna od zachodu, wzniesiona w 1753 roku przez Michała Bienaka z Nagodowic,
• druga od wschodu, zbudowana w 1751 (lub 1754) roku z fundacji Jana Pietruskiego sołtysa i Jana Koisza z Wołczyna, przez cieślę Michała Bienaka (Bieńka) z Nagodowic (zachował się oryginalny napis na belce: Dał budować Johan Pietrusky Scholtz, Johan Koisz s Wołczyna Anno 1751. Michał Bienak z Nagodowic^[3]).

Galeria

• 
  Elewacja boczna i cmentarz
• 
  Brama
• 
  Wnętrze i ołtarz
• 
  Widok z XIX wieku

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2012-10-25].
2. Brzezinki – kościół filialny p. w. Narodzenia NMP. [dostęp 2013-04-05].
3. Gwido Chmarzyński, Mieczysław Gładysz, Stanisław Golachowski: Region Opolski [w:] "Górny Śląsk" Część II, dział II, Instytut Zachodni, Poznań 1959, s. 269

Linki zewnętrzne

• Brzezinki - Kościół Narodzenia NMP
• Kościół filialny w Brzezinkach