Kanał Sobieskiego
kanał w dzielnicy Wilanów w Warszawie Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kanał Sobieskiego[3][4][5][6], Kanał Królewski[2][3][6] – kanał w dzielnicy Wilanów m. st. Warszawy, przez który odpływa woda z Jeziorka Wilanowskiego do rzeki Wilanówki[2][3][6]. Głównym dopływem zasilającym jeziorko w wodę jest Potok Służewiecki[3][6].
 Początek Kanału Sobieskiego na skraju Jeziorka Wilanowskiego widziany z mostu Rzymskiego w Ogrodzie w Wilanowie. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Długość | |
| Głębokość • średnia |
|
| Szerokość • średnia |
|
| Początek | |
| Akwen | |
| Koniec | |
| Akwen | |
| Jazy |
1 |
Położenie na mapie Warszawy
Ciek ten określany jest nazwami Kanał Sobieskiego[3][4][5][6] oraz Kanał Królewski[2][3][6].
Nazwa Kanał Królewski stosowana jest również m.in. dla znajdującego się w pobliżu Łazienek Kanału Piaseczyńskiego[2].
Według Państwowego Rejestru Nazw Geograficznych (PRNG) Kanał Sobieskiego jest końcowym odcinkiem Potoku Służewieckiego[7][uwaga 1].
Kanał ten jest też czasem traktowany jako odnoga Jeziorka Wilanowskiego (ale przy zachowaniu nazwy Kanał Królewski)[2].
Przez Kanał Sobieskiego odpływa woda z Jeziorka Wilanowskiego do rzeki Wilanówki[2][3][6]. Głównym dopływem zasilającym jeziorko w wodę jest Potok Służewiecki[3][6].
Jeziorko Wilanowskie jest też końcowym elementem 12 km ciągu wodnego który tworzą wcześniej Jeziorka Bielawskie (Górne i Dolne[2]) położone tuż na południe od miasta oraz Jeziorko Lisowskie, Jeziorko pod Morgami i Jeziorko Powsinkowskie[8]. Tych 6 łach Wiślanych (łuków zakolowych starorzeczy Wisły[8]) jest powiązanych rowem melioracyjnym. Wymienione przepływowe starorzecza są pozostałością dawnego koryta Wisły[2]. Rozmieszczone są na tarasie zalewowym Wisły pod skarpą tarasu nadzalewowego IIa[2] (jak na przykład Jeziorko Wilanowskie) lub w jej pobliżu[2] - mapa.
W pobliżu ujścia kanału do Wialnówki[3] znajduje się zastawka, za pomocą której utrzymywane są właściwe rzędne piętrzenia wód Kanału Sobieskiego, zapewniające stały przepływ wody[5][9]. Spiętrza ona wody Jeziorka Wilanowskiego[3][10], dzięki czemu stabilizowane są również wody podziemne w rezerwacie przyrody Morysin[3]. Jaz ten wybudowano w latach 60. XX w.[10]
W widłach Kanału Sobieskiego oraz Wilanówki znajduje się rezerwat przyrody Morysin[2], którego granice obejmują wody kanału[11][12][13], a otulina sięga daleko za lewy brzeg[11][12]. Kanał ten położony jest również na terenie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 42/14.02.2007 r., poz. 870)[14][11].
Długo po wybudowaniu zastawki na Kanale Sobieskiego powstała na niej nielegalna metalowa kładka służąca oczyszczaniu z gromadzących się na zastawce zanieczyszczeń oraz jej konserwacji. Budzi ona kontrowersje, ponieważ stwarza zagrożenie „penetracji terenu” rezerwatu, jest miejscem którym wchodzą na obszar chroniony grzybiarze i złodzieje drewna. Jedni proponują wyznaczenie przez nią szlaku do ruchu pieszego, inni likwidację[9].
Wilanówka wraz z Kanałem Sobieskiego i Jeziorem Wilanowskim mają być buforem chroniącym rezerwat Morysin przed nadmierną penetracją[9].
Dzięki spiętrzaniu Jeziorka Wilanowskiego przez zastawkę na Kanale Sobieskiego stabilizowane są również wody podziemne w rezerwacie Morysin[3].
Poniżej przytoczonych są informacje dotyczące otoczenia kanału i mogące mieć związek z jego historią.
- Pałac w Wilanowie wzniesiono w latach 1681–1696, skrzydła boczne dobudowano w latach 1723–1729[15].
- Prawdopodobnie w 1681 r. Locci skierował Sadurkę (obecnie Potok Służewiecki) do Wilanowa[2]. W XVIII wieku potok został czasowo poprowadzony dawnym korytem w celu zasilenia wodą stawów w Łazienkach[16].
- Na planie dóbr królewskich w Wilanowie z Powsinkiem i Bażantarnią z 1732 roku w miejscu obecnego kanału są rozmieszczone w jednym szeregu najpierw zatoka Jeziorka Wilanowskiego nie połączona z Wilanówką, a za nią dalej w kierunku rzeki trzy nie połączone z sobą wydłużone zbiorniki wodne położone na linii obecnego kanału (oraz inne). Pierwszy z nich jest połączony grubą linią z jednej strony ze wspomnianą zatoką, z drugiej z Wilanówką, jednak nie w kierunku północnym jak współczesny kanał, ale wschodnim. Podobną choć może nieznacznie grubszą linią zaznaczona jest uchodząca do Jeziorka Wilanowskiego Sadurka (nie podpisana)[17]. Na planie Wilanowa i okolic z 1747 roku jeziorko z rzeką łączy nieprzerwany ciek wodny rozwidlający się przed Wilanówką i uchodzący do niej obydwiema odnogami - jedną biegnącą w kierunku północnym, drugą najpierw we wschodnim a następnie skręcającą na północ[18]. Na kolejnych mapach ciek jest już nierozwidlony, płynący na północ jak obecnie[19] i in..
- Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych (PRNG) podaje jedynie m.in. współrzędne geograficzne źródła i ujścia oraz punktów dodatkowych Potoku Służewieckiego bez nazwy Kanał Sobieskiego. Współrzędne ujścia odpowiadają jednak miejscu w którym Kanał Sobieskiego uchodzi do Wilanówki, a nie miejscu połączenia Potoku Służewieckiego i Jeziorka Wilanowskiego. Ponadto jeden z punktów dodatkowych położony jest w miejscu, w którym Kanał Sobieskiego wypływa z Jeziorka Wilanowskiego[7].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
