Języki polinezyjskie

Języki polinezyjskie – grupa języków oceanicznych (wschodnioaustronezyjskich) z rodziny języków austronezyjskich, którymi posługuje się ok. 1 mln rdzennych mieszkańców wysp Oceanii. Większość z nich używana jest w obrębie tzw. trójkąta polinezyjskiego, którego zasięg wyznaczają Hawaje, Nowa Zelandia i Wyspa Wielkanocna, niektóre jednak, klasyfikowane jako języki peryferyjne (ang. outlier) geograficznie pozostają poza trójkątem, na terenie Mikronezji i Melanezji.

Migracje Polinezyjczyków

Trójkąt polinezyjski

Klasyfikacja języków polinezyjskich

języki austronezyjskie

języki malajsko-polinezyjskie

języki malajsko-polinezyjskie centralno-wschodnie

języki malajsko-polinezyjskie wschodnie

języki oceaniczne (2,2 mln)

języki polinezyjskie (1 mln)

A. Grupa języków rdzennych

1. Wschodnie

Markiskie

• hawajski (24 tys.)
• mangarewa (600 os.)
• markiski (8 tys.)

Rapańskie

• rapaiti (300 os.)
• rapanui (2,6 tys.)

Tahitańskie

• maori (160 tys.)
• tahiti (maohi) (68 tys.)
• tuamotu (4 tys.)
• tubuai (australski) (3 tys.)
• rarotonga (45 tys.)

2. Samoańskie

• futuna (6,6 tys.)
• samoański (360 tys.)
• tokelau (3,5 tys.)
• tuvalu (13 tys.)
• wallis (uwea) (10,4 tys.)

B. Grupa tongijska

• niue (7,8 tys.)
• tonga (140 tys.)

C. Język izolowany wewnątrz rodziny polinezyjskiej

• rotuma (faguta) (9 tys.)

Porównanie fonetyki języków polinezyjskich

	Odpowiedniki fonetyczne
Fonem	Język prapolinezyjski	tonga	niue	samoa	rapanui	tahiti	maori	rarotonga	hawajski	polski
/ŋ/	*taŋata	tangata	tangata	tagata	tangata	ta‘ata	tangata	tangata	kanaka	człowiek
/s/	*sina	hina	hina	sina	hina	hinahina	hina	‘ina	hina	siwy
/h/	*kanahe	kanahe	kanahe	‘anae		‘anae	kanae	kanae	‘anae	cefal
/ti/	*tiale	siale	tiale	tiale	tiare	tiare	tīare	tiare	kiele	gardenia
/k/	*waka	vaka	vaka	va‘a	vaka	va‘a	waka	vaka	wa‘a	canoe
/f/	*fafine	fafine	fifine	fafine	hahine	vahine	wahine	va‘ine	wahine	kobieta
/ʔ/	*matu‘a	matu‘a	matua	matua	matu‘a	metua	matua	metua, matua	makua	rodzic
/r/	*rua	ua	ua	lua	rua	rua[uwaga 1]	rua	rua	lua	dwa
/l/	*tolu	tolu	tolu	tolu	toru	toru	toru	toru	kolu	trzy

Uwagi

1. Archaiczne; współczesne słowo to „piti”.

Bibliografia

• Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
• JohnJ. Lynch JohnJ., Pacific Languages: an Introduction, Honolulu: University of Hawaiʻi Press, 1998, DOI: 10.2307/j.ctv893h2b, ISBN 978-0-8248-1898-2, ISBN 978-0-8248-4258-1, ISBN 978-0-8248-8183-2, JSTOR: j.ctv893h2b (ang.). Brak numerów stron w książce
• JohnJ. Lynch JohnJ., MalcolmM. Ross MalcolmM., TerryT. Crowley TerryT., The Oceanic languages, Richmond, Surrey: Curzon Press, 2002, DOI: 10.4324/9780203820384, ISBN 978-0-7007-1128-4, ISBN 978-0-415-68155-1, ISBN 978-0-203-82038-4 (ang.). Brak numerów stron w książce
• JeffJ. Marck JeffJ., Topics in Polynesian languages and culture history, Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2000 (Pacific Linguistics 504), ISBN 0-85883-468-5 [dostęp 2024-08-03] (ang.). Brak numerów stron w książce

Kontrola autorytatywna (rodzina językowa):

• LCCN: sh85104690
• GND: 4135407-2
• BnF: 119635126
• BNCF: 58982
• J9U: 987007563254705171

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3959516
• Britannica: topic/Polynesian-languages
• БРЭ: 3153705
• SNL: polynesiske_språk
• DSDE: polynesiske_sprog