Loading AI tools
język południowosłowiański Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Język bośniacki (bośn. bosanski jezik / босански језик) – język z grupy zachodniej języków południowosłowiańskich, używany głównie przez Boszniaków. Ma status języka urzędowego w Bośni i Hercegowinie, obok chorwackiego i serbskiego. Jest również objęty statusem języka regionalnego w Serbii[2] i Kosowie[3] i dopuszcza się go do użytku urzędowego w Czarnogórze[4].
Obszar | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Liczba mówiących |
2,5–3,5 mln | ||||||
Pismo/alfabet |
alfabet chorwacki, cyrylica serbska[uwaga 1] | ||||||
Klasyfikacja genetyczna | |||||||
Status oficjalny | |||||||
język urzędowy | Bośnia i Hercegowina | ||||||
Ethnologue | 1 narodowy↗ | ||||||
Kody języka | |||||||
ISO 639-1 | bs | ||||||
ISO 639-2 | bos | ||||||
ISO 639-3 | bos | ||||||
IETF | bs | ||||||
Glottolog | bosn1245 | ||||||
Ethnologue | bos | ||||||
WALS | bos | ||||||
SIL | BOS | ||||||
Występowanie | |||||||
W Wikipedii | |||||||
| |||||||
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
W literaturze lingwistycznej klasyfikowany jest jako jedna z czterech odmian standardowych policentrycznego języka serbsko-chorwackiego[5][6][7][8].
Nazwa „język bośniacki” została przyjęta w 1995 roku po rozpadzie Jugosławii, stosuje się ją również w standardzie ISO 639. Niektórzy językoznawcy (niemal wyłącznie bośniaccy) wyrażają pogląd, że język bośniacki istniał już wcześniej i posiada własną, sięgającą wczesnego średniowiecza, historię. Jest to kwestia dyskusyjna i umowna, ponieważ gwary sztokawskie, jak i same języki standardowe – bośniacki, chorwacki i serbski są do siebie bardzo zbliżone. Jednak choć już w latach 70. XX w. zaczęto wyróżniać w języku serbsko-chorwackim subwariant bośniacki (obok wariantu serbskiego i chorwackiego), dopiero w 1995 r. Boszniacy zdecydowali się podnieść status swojej mowy do rangi języka narodowego i standardowego.
W latach 90. XX w. rozpoczął się proces kodyfikacji oraz elaboracji języka bośniackiego. Wydano pierwszy słownik i akademicką gramatykę, a także liczne podręczniki do nauki tego standardu (Isaković, Rječnik bosanskoga jezika: karakteristična leksika, Sarajewo 1995; Jahić, Školski rječnik bosanskoga jezika, Sarajewo 1999; Jahić, Halilović, Palić, Gramatika bosanskoga jezika, Zenica 2000). Na razie jednak stopień elaboracji i kodyfikacji tego wariantu jest wyraźnie niższy niż w przypadku większości języków standardowych[9].
Bośniacki język literacki został oparty na dialektach sztokawskich, a dokładniej na dialektach wschodniohercegowińskim i wschodniobośniackim[10]. Bośniacki wyróżnia się stosunkowo licznymi zapożyczeniami z osmańskotureckiego, arabskiego i perskiego. Norma języka bośniackiego ma czerpać z muzułmańskiej tradycji kulturowej i językowej, choć w istocie jest bardzo zbliżona do normy języka chorwackiego[11]. Pożyczki tureckie w języku bośniackim to w znacznej mierze wyrazy religijne[12]. Dominujący system pisma to alfabet łaciński, ale sankcjonowany jest również zapis cyrylicą serbską[uwaga 1].
Współcześnie język bośniacki wraz z pozostałymi trzema sztokawskimi językami literackimi włącza się pod pojęcie „języka serbsko-chorwackiego”. Miano to nie jest powszechnie akceptowane w krajach byłej Jugosławii, ale pozostaje w użyciu wśród części (zagranicznych) językoznawców i określa się nim wspólną podstawę dzisiejszych języków narodowych[13][14]. Przy wzięciu pod uwagę aspektów socjopolitycznych mówi się o odrębnych językach (typu Ausbau, tj. językach wyróżnianych ze względu na czynnik rozwoju socjolingwistycznego)[15], należących do diasystemu zwanego środkowo-południowosłowiańskim[16].
Nazwa „język bośniacki” (serb.-chorw. bosanski / босански) ma charakter kontrowersyjny dla niektórych Chorwatów i Serbów, którzy nazywają ten etnolekt językiem boszniackim (serb.-chorw. bošnjački / бошњачки). Kontrowersje wynikają ze zbyt rozległego znaczenia, jakie ma nieść promowany przez Boszniaków termin. Określenie „język bośniacki” sugeruje bowiem, że omawiany język jest językiem wszystkich mieszkańców Bośni i Hercegowiny[17], podczas gdy większość bośniackich Chorwatów i Serbów swoje etnolekty określa odpowiednio mianem języka chorwackiego i języka serbskiego[18].
Wielu serbskich i chorwackich językoznawców uznaje narzucenie nazwy „język bośniacki” za próbę unitaryzacji obszaru językowego BiH[19][20] i zaleca używanie – ich zdaniem – odpowiedniejszego terminu „język boszniacki”[21]. Wśród boszniackich językoznawców dominuje natomiast pogląd, że jedyne właściwe określenie to „język bośniacki”[21][22].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.