Loading AI tools
poeta węgierski Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
János Arany (węg. Arany János, ur. 2 marca 1817 w Nagyszaloncie; zm. 22 października 1882 w Budapeszcie) – węgierski poeta[1][2], ojciec poety László Aranyego[3].
Miklós Barabás: János Arany (1884). | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Zawód, zajęcie |
poeta |
Narodowość |
węgierska |
Arany pochodził ze zubożałej szlachty węgierskiej[1]. Uczył się w kolegium kalwińskim w Debreczynie[4]. Początkowo pracował jako nauczyciel, aktor i notariusz[2]. Poślubił córkę adwokata Juliannę Ercsey[4]. W roku 1846 debiutował swoim pierwszym poematem pt. Śmierć Budy i odniósł od razu duży sukces. W tym samym roku napisał też pierwszą część trylogii Toldi[1] (jego główne dzieło), za którą otrzymał nagrodę Kisfaludyego. Toldi opowiada historię bohatera z ludu, Miklósa Toldiego[5], trafiając tym samym w ówczesnego ducha czasu, budzącej się węgierskiej świadomości narodowej. Epos ten został oparty na wierszowanej kronice Pétera Ilosvai Selymesa z XVI wieku[1]. Inspiracją dla Aranya był János vitéz Petőfiego[5]. Epos składa się z dwunastu pieśni[5] i ma 1688 wersów[5]. By wyrazić swe poparcie dla węgierskiej rewolucji 1848, Arany napisał patriotyczne wiersze[6].
W latach 1848–1849 był współredaktorem periodyku propagandowego „Nep Baratja”[6].
Po klęsce rewolucji euforia ustąpiła miejsca pesymizmowi[1]. W 1854 r. napisał drugą część trylogii Zmierzch Toldiego[5], a w 1879 r. trzecią – Miłość Toldiego. W okresie tym zajmował się głównie liryką i epiką, które tworzyły dla niego związek między przekazywaną ustnie poezją ludową i abstrakcyjnym językiem sztuki.
Poematy Jánosa Aranya (Kevehaza, Sąd Boży, Wallijscy bardowie) tłumaczył na język polski Antoni Lange.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.