Granówko (województwo wielkopolskie)

Granówko – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie grodziskim, w gminie Granowo^[4]. Miejscowość leży w bezleśnej okolicy, na południe od siedziby gminy^[5].

Granówko

wieś
Pałac w Granówku
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	grodziski
Gmina	Granowo
Liczba ludności (2012)	324[1]
Strefa numeracyjna	61
Kod pocztowy	62-066[2]
Tablice rejestracyjne	PGO
SIMC	0583763
Położenie na mapie gminy Granowo Granówko
Położenie na mapie Polski Granówko
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Granówko
Położenie na mapie powiatu grodziskiego Granówko
52°11′59″N 16°32′49″E[3]

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Granówko

Historia

Wzmiankowane od 1423 r., pierwotnie należało do Granowskich. Wieś była w posiadaniu m.in. Jaskulskich herbu Leszczyc^[6]. W 1804 r. kupili je Nieżychowscy i posiadali do 1939 (z przerwą w latach 1903-1923, kiedy majątkiem zarządzał Rodryg Dunin).

Wieś szlachecka Granowko położona była w 1581 roku w powiecie kościańskim województwa poznańskiego^[7].

W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Granówko należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kosten rejencji poznańskiej^[6]. Granówko należało do okręgu czempińskiego tego powiatu i stanowiło - wraz ze wsią Dalekie - odrębny majątek, którego właścicielem był wówczas Nieżychowski^[6]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Granówko liczyło 266 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 24 dymy (domostwa)^[6].

Pod koniec XIX wieku Granówko liczyło 24 domostw i 216 mieszkańców, wszyscy wyznania katolickiego^[8]. Dominium Granówko obejmowało również folwark Dalekie^[8]. Należało wówczas do powiatu kościańskiego (Granowo leżało od 1887 roku w powiecie grodziskim)^[8]. Od 1923 do 1939 właścicielem dóbr był Józef Nieżychowski. W 1953 r. założono tu spółdzielnię produkcyjną, która od 1975 r. wchodziła w skład RKS Granowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego^[5].

Zabytki

W rejestrze zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa umieszczono:

• zespół pałacowy, na który składa się pałac z lat 1820-1830 w stylu późnego klasycyzmu z portykiem z kolumnami jońskimi, krajobrazowy park o pow. 5,4 ha z XIX-XX wieku^[5][9], ogrodzenie, brama i stróżówka^[10]
• spichrz folwarczny z I poł. XIX wieku^[10]

W Granówku pod koniec XX wieku znajdował się XIX-wieczny wiatrak^[9]

Osoby związane z Granówkiem

W Granówku urodził się:

• major Kazimierz Nieżychowski (1892-1987) - powstaniec wielkopolski, organizator powstańczej artylerii, działacz społeczny i uczestnik wojny obronnej w 1939 r,
• Stanisław Antoni Dunin (1907-1939) - oficer, odznaczony Orderem Virtuti Militari.

Dawni właściciele pochowani są w grobowcu przy kościele w Granowie.

Przypisy

1. Gmina w liczbach. UG w Granowie. [dostęp 2015-01-22].
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 337 [zarchiwizowane 2022-10-26].
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 38163
4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 611, 13 lutego 2013. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-01-22].brak numeru strony
5. Alicja Dziewulska, Jan Maj: Kościan: mapa topograficzna Polski. Wydanie turystyczne. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne, 1997. ISBN 83-7135-149-6. Brak numerów stron w książce
6. Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 214.
7. Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 68.
8. Granówko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 797.
9. Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska. Warszawa: Sport i Turystyka, 1996, s. 410. ISBN 83-7079-589-7.
10. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 37. [dostęp 2015-01-22].

Bibliografia

• Paweł Anders: Grodzisk Wielkopolski. Poznań: Wydawnictwo WBP, 1995, s. 54-55. ISBN 83-85811-26-5.

Linki zewnętrzne

• Granówko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 797.
• Granówko, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.