Szamotuły (gmina)

Szamotuły – gmina miejsko-wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie szamotulskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie poznańskim. Siedzibą gminy jest miasto Szamotuły. Gmina należy do aglomeracji poznańskiej.

Szamotuły

gmina miejsko-wiejska
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	szamotulski
TERC	3024073
Burmistrz	Włodzimierz Kaczmarek
Powierzchnia	175,52 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	29 788[1]
• gęstość	169,7 os./km²
Nr kierunkowy	(+48) 61
Tablice rejestracyjne	PSZ
Adres urzędu: ul. Dworcowa 26 64-500 Szamotuły
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 25 Liczba miejscowości 35
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Szamotuły
Położenie na mapie Polski Szamotuły
52°37′N 16°35′E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Według danych z 1 stycznia 2011 roku gmina Szamotuły zajmowała następującą lokatę w skali kraju według^[2]:

• powierzchni – 481 miejsce (175,52 km²),
• liczby ludności – 189 miejsce (29165).

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[3] gminę zamieszkiwało 30 251 osób.

Położenie i podział administracyjny

Gmina Szamotuły

Gmina i Miasto Szamotuły położone są w części wschodniej powiatu szamotulskiego oraz w środkowo-zachodniej części województwa wielkopolskiego. Gmina Szamotuły graniczy z gminami Ostroróg, Pniewy (od zachodu) Obrzycko (od północy), Oborniki (od wschodu) Rokietnica i Kaźmierz (od południa). Powierzchnia gminy wynosi 175,52 km², z tego miasto zajmuje 11,08 km². Przez obszar gminy południkowo przepływa rzeka Sama. W części płd.-wsch. znajduje się Jezioro Pamiątkowskie, stanowiące fragment rynny Kiersko-Pamiątkowskiej^[4].

Sąsiednie gminy

• Kaźmierz (powiat szamotulski, woj. wielkopolskie),
• Oborniki (powiat obornicki, woj. wielkopolskie),
• Obrzycko (pow. szamotulski, woj. wielkopolskie),
• Ostroróg (pow. szamotulski, woj. wielkopolskie),
• Pniewy (pow. szamotulski, woj. wielkopolskie),
• Rokietnica (powiat poznański, woj. wielkopolskie).

Sołectwa

Gmina dzieli się administracyjnie na:

• 1 miasto (Szamotuły), będące siedzibą gminy.
• 25 jednostek pomocniczych, zwanych sołectwami, w których skupione jest 37 jednostek osadniczych.

Nazwa wsi sołeckiej [5]	Ludność [6]	Powierzchnia (km²)	Gęstość zaludnienia (osób/km²)	L. miejscowości w sołectwie	Miejscowości w sołectwie
Baborowo	223	2,77	78	1
Baborówko	474	–	–	1
Brodziszewo	385	–	–	1
Emilianowo	44	–	–	1
Gałowo	1125	–	–	1
Gąsawy	263	–	–	2	Nowy Folwark
Jastrowo	302	–	–	2	Ostrolesie
Kąsinowo	287	–	–	1
Kępa	222	–	–	1
Koźle	353	–	–	1
Krzeszkowice	195	–	–	1
Lipnica	608	–	–	2	Czyściec
Lulinek	338	–	–	1
Mutowo	528	–	–	2	Ludwikowo
Myszkowo	217	–	–	1
Otorowo	1240	–	–	3	Mielno, Poświętne
Pamiątkowo	1224	–	–	3	Rudnik, Przecławek
Piaskowo	345	–	–	1
Piotrkówko	148	–	–	1
Przecław	413	–	–	2	Przecławek
Przyborowo	126	–	–	1
Przyborówko	181	–	–	1
Szczuczyn	298	–	–	3	Grabowiec, Twardowo
Śmiłowo	258	–	–	1
Witoldzin	160	–	–	2	Żalewo
	9962	164,44	60,6	37

Klasy wielkościowe wsi

Do największych wsi na terenie gminy należą: Otorowo (1240), Pamiątkowo (1224) i Gałowo (1125 osoby).

• Średnia liczba mieszkańców wsi sołeckiej – 398 mieszkańców / sołectwo
• Średnia liczba mieszkańców jednostki wiejskiej – 269 mieszkańców / miejscowość

Wielkość wsi

rodzaj	przedział ludnościowy	ilość	wsie sołeckie
bardzo duże	pow. 1000 mieszk.	3	Otorowo, Pamiątkowo, Gałowo
duże	501-1000 mieszk.	2	Lipnica, Mutowo
średnie	301-500 mieszk.	7	Baborówko, Przecław, Brodziszewo, Koźle, Piaskowo, Lulinek, Jastrowo
małe	150-300 mieszk.	10	Szczuczyn, Kąsinowo, Gąsawy, Śmiłowo, Baborowo, Kępa, Myszkowo, Krzeszkowice, Przyborówko, Witoldzin,
bardzo małe	pon. 150 mieszk.	3	Piotrkówko, Przyborowo, Emilianowo

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[7] gmina Szamotuły ma obszar 175,07 km², w tym:

• użytki rolne: 75%
• użytki leśne: 14%

Gmina stanowi 15,68% powierzchni powiatu.

Demografia

Według danych z 31 grudnia 2010 r. gmina liczyła 29165 mieszkańców^[8]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	29165	100	15102	51,8	14163	48,2
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	166		86		81

• Piramida wieku mieszkańców gminy Szamotuły w 2014 roku^[1].

Zabytki

Lista ważniejszych zabytków gminy, z podziałem na poszczególne miejscowości^[9].

• Baborówko – zespół pałacowy i folwarczny, 2 poł. XIX w.,
• Gałowo – zespół pałacowy, poł. XIX w.,
• Gąsawy – zespół dworski, XIX/XX w.,
• Lipnica – zespół dworski, XVIII/XIX w.,
• Myszkowo – zespół dworski, 1 poł. XIX w.,
• Otorowo:
  • kościół par. pw. Wszystkich Świętych, 1 poł. XVI w.,
  • zespół pałacowy, 1 poł. XVIII w.,
• Pamiątkowo – park dworski, XIX w.,
• Piaskowo – zespół willi, 1897 r.,
• Szamotuły:
  • historyczny układ urbanistyczny – XIV-XX w.,
  • kościół par. pw. św. Stanisława Biskupa, ul. Kapłańska, 1423 r.,
  • zespół klasztorny reformatów, ul. Dworcowa, 2 poł. XVII w.,
  • zespół zamkowy, XVI-XIX w.,
  • dom, ul. Braci Czeskich 8, szach., XIX w.,
  • dom, Rynek 10, poł. XIX w.,
  • dom, Rynek 14, po 1826 r.,
  • dom, pl. Sienkiewicza 23, 2 poł. XIX w.,
  • budynek chłodni z lodownią, na terenie d. rzeźni, ul. Wodna 3, 1907 r.,

Przypisy

1. Gmina Szamotuły w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17], liczba ludności na podstawie danych GUS.
2. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.brak numeru strony
3. Gmina Szamotuły w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-11-20], liczba ludności na podstawie danych GUS.
4. RAPORT O STANIE MIASTA I GMINY SZAMOTUŁY, Szamotuły 2001, s. 12.
5. Wykaz sołectw w Gminie Szamotuły (BIP).
6. GUS – Ludność wg PESEL (2009).
7. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
8. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 10 czerwca 2011, ISSN 1734-6118. Brak numerów stron w książce
9. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 212–214 [dostęp 2012-03-05].