Gółka wonna[5]Gymnadenia odoratissima (L.) Rich. – gatunek rośliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Występuje w Europie, sięgając aż po Skandynawię. W Polsce wyłącznie w Tatrach i jest tutaj dość częsta. Dawniej występowała również w Sudetach, ostatnio nie potwierdzono jej występowania tutaj[6], odnotowano natomiast jej stanowisko w Puszczy Rominckiej na Mazurach[7]. Roślina rzadka.
Wzniesiona, pojedyncza, o wysokości 20- 50 cm, słabo ulistniona. Jest cienka (grubość około 2 mm). Pod ziemią roślina posiada dwudzielne, dłoniasto rozcięte bulwy[8].
Wyrastające u podstawy pędu są równowąskie, z kilem i bezplamiste. Mają długość 8-16 cm i szerokość 0,2-0,7 cm. Liście wyrastające wyżej są znacznie mniejsze[8].
Na szczycie łodygi, zebrane w luźny, walcowaty kwiatostan o długości 4-11 cm, zawierający 25-80 kwiatów. Barwa kwiatów od różowej do jasnoczerwonej, czasami (rzadko) zdarzają się kwiaty białe. Lancetowate przysadki mają długość 5-11 mm, szerokość 1,7-2,5 mm i są mniej więcej tej samej długości, co zalążnia. Boczne, zewnętrzne listki okwiatu odstające, skośnie jajowate. Dwa listki wewnętrzne i listek środkowy są stulone na kształt hełmu. Warżka ma długość 3,8-5,5 mm, szerokość 3,4-4 mm, jest 3-łatkowa i nie posiada rysunku. Środkowa łatka warżki jest wyciągnięta, a boczne zaokrąglone. Walcowata ostroga ma rozmiar 3,7-5,5 × 0,5-0,7 mm i wytwarza nektar. Pollinarium posiada trzoneczek z oddzielnymi, nagimi uczepkami. Pyłkowiny są jasnożółte[8].
W Europie rośnie na wapiennych skałach w ubogich górskich murawach, na torfowiskach niskich, łąkach trzęślicowych oraz w świetlistych lasach sosnowych. W górach Europy dochodzi do wysokości 2600 m n.p.m. W Tatrach występuje po piętro halne, najwyżej położone stanowiska ma na Ornaku. Rośnie na halach, w zaroślach i na skalistych zboczach. Preferuje stanowiska słoneczne, znosi przejściowe zacienienie[9].
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
WładysławMatuszkiewicz:Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski.Warszawa:Wyd. Naukowe PWN,2006. ISBN83-01-14439-4. Brak numerów stron w książce
Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.:Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants.Kraków:Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk,2016. ISBN978-83-61191-88-9. Brak numerów stron w książce