Loading AI tools
lista w projekcie Wikimedia Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Spencer Tracy (1900–1967) w trwającej blisko 45 lat karierze wystąpił w 75 filmach fabularnych[1]. Pojawiał się także w radiu i na scenie. Dziewięciokrotnie nominowany był do nagrody Akademii Filmowej[uwaga 1] i czterokrotnie do Złotego Globu, z czego zdobył dwie statuetki Oscara i jedną Hollywoodzkiego Stowarzyszenia Prasy Zagranicznej[3]. Tracy uznawany jest za jednego z najwybitniejszych aktorów okresu „Złotej Ery Hollywood”[4] i w historii amerykańskiego kina[5]. Karierę sceniczną rozpoczął studiując w Ripon. Pojawił się w trzecioplanowej roli w spektaklu The Truth Clyde’a Fitcha[6]. W styczniu 1923 wystąpił na Broadwayu w sztuce R.U.R. Karela Čapka[7].
Na dużym ekranie zadebiutował w 1930 w komedii W górze rzeki Johna Forda, występując u boku Humphreya Bogarta[8]. W następnych latach zagrał między innymi w komedii Disorderly Conduct (1932, reż. John W. Considine Jr.)[9], więziennym Sing Sing (1932, reż. Michael Curtiz) wraz z Bette Davis[10] i Władzy i chwale (1933, reż. William K. Howard)[11]. Po podpisaniu kontraktu z Metro-Goldwyn-Mayer[12], wystąpił w dramacie kryminalnym Jestem niewinny (1936, reż. Fritz Lang), który okazał się być przełomem w jego karierze[13]. W 1936 zagrał u boku Clarka Gable’a w dramacie muzyczno-katastroficznym San Francisco (reż. W.S. Van Dyke), za który uzyskał nominację do Oscara w kategorii dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[14]. Rola Manuela Fidello w przygodowym obrazie Bohaterowie morza (1937, reż. Victor Fleming) przyniosła mu pierwszą statuetkę Oscara[15]. Kreacja księdza Edwarda J. Flanagana w dramacie biograficznym Miasto chłopców (1938, reż. Norman Taurog), spotkała się z uznaniem ze strony krytyków, a sam aktor zdobył drugą z rzędu statuetkę Akademii Filmowej[uwaga 2][17].
W latach 40. nawiązał współpracę z Katharine Hepburn, z którą na przestrzeni 25 lat wystąpił w dziewięciu produkcjach, między innymi w komediach romantycznych: Kobieta roku (1942, reż. George Stevens)[18], Żebro Adama (1949, reż. George Cukor)[19] oraz Biuro na tranzystorach (1957, reż. Walter Lang)[20]. Do jego późniejszych ważnych filmów zalicza się komedię Ojciec panny młodej (1950, reż. Vincente Minnelli), gdzie zagrał u boku Elizabeth Taylor i Joan Bennett[21], dramat Aktorka (1953, reż. George Cukor) wraz z Jean Simmons[22], za występ w którym został uhonorowany Złotym Globem w kategorii dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym[23], dreszczowiec Czarny dzień w Black Rock (1955, reż. John Sturges), gdzie wykreował nagrodzoną na Festiwalu Filmowym w Cannes rolę weterana wojennego Johna J. Macreedy’ego[24]. W ostatnim okresie kariery Tracy wystąpił w dramacie przygodowym Stary człowiek i morze (1958, reż. John Sturges)[25], dramacie historycznym Kto sieje wiatr (1960, reż. Stanley Kramer)[26], dramacie sądowym Wyrok w Norymberdze (1961, reż. Stanley Kramer)[27] oraz komediodramacie Zgadnij, kto przyjdzie na obiad (1967, reż. Stanley Kramer)[28]. Role w ostatnich dwóch filmach przyniosły mu pośmiertnie przyznane statuetki BAFTA i Davida di Donatello[29].
W latach 1938–1942, 1944−1945, 1948 i 1950−1951 Tracy notowany był w pierwszej dziesiątce najbardziej dochodowych amerykańskich aktorów[30][31]. Piętnaście filmów z jego udziałem było zestawianych w pierwszej dziesiątce podsumowań roku w box offisie, z czego San Francisco (1936) i Miasto chłopców (1938) osiągały najwyższą pozycję[32]. Trzydzieści filmów, w których Tracy wziął udział, nominowanych było przynajmniej do jednego Oscara, a dwanaście z nich zdobyło co najmniej jedną statuetkę. Trzydzieści jeden produkcji z udziałem aktora, po uwzględnieniu inflacji, przekroczyło sumę stu milionów dolarów dochodu z biletów na rynku krajowym[32].
Rok[uwaga 3] | Tytuł | Rola | Uwagi | Źr |
---|---|---|---|---|
1930 | Taxi Talks | taksówkarz | filmy krótkometrażowe | [33] |
The Hard Guy | Guy | |||
W górze rzeki[uwaga 4] | Saint Louis | tytuł oryg.: Up the River | [34] | |
1931 | Szybko zarobione miliony | Daniel J. „Bugs” Raymond | tytuł oryg.: Quick Millions | [35] |
Six Cylinder Love | William Donroy | [36] | ||
Goldie | Bill | [37] | ||
1932 | Sky Devils | Wilkie | [38] | |
She Wanted a Millionaire | William Kelley | [39] | ||
Disorderly Conduct | Dick Fay | [40] | ||
Młoda Ameryka | Jack Doray | tytuł oryg.: Young America | [41] | |
Society Girl | Briscoe | [42] | ||
The Painted Woman | Tom Brian | [43] | ||
Ja i moja dziewczyna | Danny Dolan | tytuł oryg.: Me and My Gal | [44] | |
Sing Sing | Tommy Connors | tytuł oryg.: 20,000 Years in Sing Sing | [45] | |
1933 | The Face in the Sky | Joe Buck | [46] | |
Shanghai Madness | kapitan marynarki Pat Jackson | [47] | ||
Władza i chwała | Tom Garner | tytuł oryg.: The Power and the Glory | [48] | |
The Mad Game | Edward Carson | [49] | ||
Jak w siódmym niebie | Bill | tytuł oryg.: Man’s Castle | [50] | |
1934 | The Show-Off | J. Aubrey Piper | ||
Looking for Trouble | Joe Graham | |||
Bottoms Up | „Smoothie” King | [51] | ||
Now I’ll Tell | Murray Golden | [52] | ||
Marie Galante | oficer wywiadu Crawbett | [53] | ||
1935 | Jaki mały jest świat | Bill Shevlin | tytuł oryg.: It’s a Small World | [54] |
Morderca | Steven „Steve” Grey | tytuł oryg.: The Murder Man | [55] | |
Piekło Dantego | Jim Carter | tytuł oryg.: Dante’s Inferno | [56] | |
Whipsaw | Ross „Mac” McBride | [57] | ||
1936 | Motłoch | Dutch Muller | tytuł oryg.: Riffraff | [58] |
Jestem niewinny | Joe Wilson | tytuł oryg.: Fury | [59] | |
San Francisco | ojciec Tim Mullin | [60] | ||
Romantyczna pułapka | Warren Haggerty | tytuł oryg.: Libeled Lady | [61] | |
1937 | Po wielkiej wojnie | Fred P. Willis | tytuł oryg.: They Gave Him a Gun | [62] |
Bohaterowie morza | Manuel Fidello | tytuł oryg.: Captains Courageous | [63] | |
Życie ulicy | Joe Benton | tytuł oryg.: Big City | [64] | |
Modelka | John L. Hennessey | tytuł oryg.: Mannequin | [65] | |
1938 | Brawura | Gunner Morris | tytuł oryg.: Test Pilot | [65] |
Miasto chłopców | ojciec Edward J. Flanagan[uwaga 5] | tytuł oryg.: Boys Town | ||
Hollywood Goes to Town | on sam | film krótkometrażowy | ||
1939 | Stanley i Livingstone | Henry Morton Stanley | tytuł oryg.: Stanley and Livingstone | [67] |
For Auld Lang Syne | on sam | filmy krótkometrażowe | [68] | |
Hollywood Hobbies | [69] | |||
1940 | I Take This Woman | doktor Karl Decker | [70] | |
Młody Edison | mężczyzna podziwiający portret Thomasa A. Edisona[uwaga 6] | tytuł oryg.: Young Tom Edison | [71] | |
Północno-zachodnie przejście | major Robert Rogers | tytuł oryg.: Northwest Passage | [72] | |
Edison | Thomas Edison | tytuł oryg.: Edison, the Man | [73] | |
Gorączka nafty | Jonathan Sand | tytuł oryg.: Boom Town | [74] | |
Northward, Ho! | on sam | film krótkometrażowy | [75] | |
1941 | Men of Boys Town | ojciec Edward J. Flanagan | [76] | |
Doktor Jekyll i pan Hyde | doktor Jekyll / pan Hyde | tytuł oryg.: Dr. Jekyll and Mr. Hyde | [77] | |
1942 | Kobieta roku | Sam Craig | tytuł oryg.: Woman of the Year | [18] |
Tortilla Flat | Pilon | [78] | ||
Ring of Steel | narrator | film dokumentalny | [79] | |
1943 | Keeper of the Flame | Steven „Stevie” O’Malley | [80] | |
His New World | narrator | dokument wojenny | [81] | |
A Guy Named Joe | Pete Sandidge | [82] | ||
1944 | Siódmy krzyż | George Heisler | tytuł oryg.: The Seventh Cross | [83] |
30 sekund nad Tokio | Jimmy Doolittle | tytuł oryg.: Thirty Seconds Over Tokyo | [84] | |
1945 | Bez miłości | Pat Jamieson | tytuł oryg.: Without Love | [85] |
1947 | Morze traw | pułkownik Jim Brewton | tytuł oryg.: The Sea of Grass | [86] |
Cass Timberlane | Cass Timberlane | [87] | ||
1948 | Stan Unii | Grant Matthews | tytuł oryg.: State of the Union | [88] |
1949 | Edward, mój syn | Arnold Boult | tytuł oryg.: Edward, My Son | [89] |
Żebro Adama | Adam Bonner | tytuł oryg.: Adam’s Rib | [90] | |
Malaya | Canaghan | [91] | ||
Some of the Best | on sam | film krótkometrażowy[uwaga 7] | [92] | |
1950 | Ojciec panny młodej | Stanley T. Banks | tytuł oryg.: Father of the Bride | [93] |
1951 | Kłopotliwy wnuczek | tytuł oryg.: Father’s Little Dividend | ||
The People Against O’Hara | James P. Curtayne | [94] | ||
For Defense for Freedom for Humanity | on sam | film krótkometrażowy[uwaga 8] | [95] | |
1952 | Pat i Mike | Mike Conovan | tytuł oryg.: Pat and Mike | [96] |
Podróż ku Nowemu Światu | kapitan Christopher Jones | tytuł oryg.: Plymouth Adventure | [97] | |
1953 | Aktorka | Clinton Jones | tytuł oryg.: The Actress | [98] |
1954 | Złamana lanca | Matt Devereaux | tytuł oryg.: Broken Lance | [99] |
1955 | Czarny dzień w Black Rock | John J. Macreedy | tytuł oryg.: Bad Day at Black Rock | [100] |
1956 | Śniegi w żałobie | Zachary Teller | tytuł oryg.: The Mountain | [101] |
1957 | Biuro na tranzystorach | Richard Sumner | tytuł oryg.: Desk Set | [102] |
1958 | Stary człowiek i morze | stary człowiek, narrator | tytuł oryg.: The Old Man and the Sea | [103] |
The Last Hurrah | major Frank Skeffington | [104] | ||
1960 | Kto sieje wiatr | Henry Drummond[uwaga 9] | tytuł oryg.: Inherit the Wind | [106] |
1961 | Diabeł o czwartej | ojciec Matthew Doonan | tytuł oryg.: The Devil at 4 O’Clock | [107] |
Wyrok w Norymberdze | przewodniczący sądu Dan Haywood | tytuł oryg.: Judgment at Nuremberg | [108] | |
1962 | Jak zdobywano Dziki Zachód | narrator | tytuł oryg.: How the West Was Won | [109] |
1963 | Ten szalony, szalony świat | kapitan T.G. Culpepper | tytuł oryg.: It’s a Mad, Mad, Mad, Mad World | [110] |
1967 | Zgadnij, kto przyjdzie na obiad | Matt Drayton | tytuł oryg.: Guess Who’s Coming to Dinner | [111] |
Rok | Program | Odcinek | Data emisji | Źr |
---|---|---|---|---|
1936 | Kraft Phenix Cheese Program | występ gościnny | 13 lutego 1936 | [112] |
The Royal Gelatin Hour | 10 grudnia 1936 | |||
1937 | Lux Radio Theatre | Men in White | 14 stycznia 1937 | [113] |
Arrowsmith | 25 października 1937 | [114] | ||
1938 | Anna Christie | 7 lutego 1938 | [115] | |
The Chase and Sanborn Hour | Ostatnie wydanie | 24 lipca 1938 | [116] | |
Good News of 1937 to 1940 | Miasto chłopców | 1 września 1938 | [117] | |
1939 | Lux Radio Theatre | Jak w siódmym niebie | 27 marca 1939 | [118] |
1940 | Dark Victory | 8 stycznia 1940 | ||
1941 | Jak w siódmym niebie | 1 grudnia 1941 | [119] | |
Cavalcade of America | Men in White | 8 grudnia 1941 | [113] | |
1942 | March of Dimes of the Air | występ gościnny | 24 stycznia 1942 | [120] |
Command Performance | Command Performance | 30 czerwca 1942 | [113] | |
1943 | The Screen Guild Theater | Kobieta roku | 19 kwietnia 1943 | |
1944 | Command Performance | Command Performance | 12 sierpnia 1944 | [121] |
Christmas Special | 25 grudnia 1944 | |||
1949 | Family Theater | God and a Red Scooter | 16 lutego 1949 | [113] |
1950 | The Screen Guild Theater | Ninoczka | 14 września 1950 | [122] |
Family Theater | Family Theater | 20 grudnia 1950 | [113] |
Spencer Tracy debiutował na scenie w trakcie nauki w Ripon, gdzie został dostrzeżony przez J. Clarka Grahama, kierownika jednoosobowej katedry teatrologii i jednocześnie opiekuna tamtejszego kółka teatralnego. Wystąpił w trzecioplanowej roli w przedstawieniu The Truth Clyde’a Fitcha[6]. W październiku 1922 po raz pierwszy zagrał w Nowym Jorku – w spektaklu The Wedding Guests[123]. Trzy miesiące później zadebiutował na Broadwayu w sztuce R.U.R.[7] Pod koniec 1923 występował w komedii A Royal Fandango u boku Ethel Barrymore, która spotkała się ze słabym zainteresowaniem[124]. Wystawiana w październiku 1925 sztuka The Sheepman była rozczarowaniem, wskutek czego po tygodniu zdjęto ją z afisza[125]. Przy okazji pracy nad spektaklem Yellow, Tracy nawiązał współpracę z George’em M. Cohanem[126]. Mająca premierę w styczniu 1930 sztuka The Last Mile odniosła sukces[127], a krytycy wyrażali pochlebne opinie na temat roli Tracy’ego[128]. W 1945 aktor powrócił na deski teatru, występując w sztuce The Rugged Path. Jak podkreślał, „wracam na Broadway by sprawdzić, czy potrafię jeszcze grać”[129].
Rok | Tytuł | Rola | Teatr | Źr |
---|---|---|---|---|
1923 | R.U.R. | b.d | Frazee Theatre | [7] |
A Royal Fandango | Holt | Plymouth Theatre | [130] | |
1925 | The Sheepman | Jack Roberts | Stamford Theatre | [131] |
1926 | Yellow | Jimmy Wilkes | National Theatre | |
1927 | Ned Mccobb’s Daughter | George Callahan | Princess Theatre | [132] |
The Baby Cyclone | Gene Hurley | Henry Miller’s Theatre | [133] | |
1928 | Whispering Friends | Joe Sanford | Broad Theatre | [132] |
Nightstick | Tommy Glennon | Freeport Theatre | [134] | |
1929 | Conflict | Richard Banks | Fulton Theatre | [135] |
Salt Water | John Horner | Playhouse | [134] | |
Nigger Rich (The Big Shot) | Eddie Perkins | Royale Theatre | [136] | |
Dread | Perry Crooker | Belasco Theatre | [137] | |
Blue Heaven (Veneer) | Charlie Riggs | Garrick Theatre | [134] | |
1930 | The Last Mile | John Mears | Sam H. Harris Theatre | [138] |
1945 | The Rugged Path[uwaga 10] | Morey Vinion | Plymouth Theatre | [145] |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.