Działko GSz-23

GSz-23 (ros. ГШ-23, skrót od nazwisk konstruktorów Griaziew-Szypunow) – dwulufowe działko automatyczne kalibru 23 mm skonstruowane w ZSRR jako pokładowe uzbrojenie strzeleckie samolotów. Zostało wprowadzone do uzbrojenia w 1965 roku, zastępując wcześniej używane działko NR-23 tego kalibru.

Grazjew-Szipunow GSz-23

Państwo	ZSRR
Rodzaj	działko automatyczne
Zasada działania	zasada Gasta
Historia
Produkcja	od 1965
Dane techniczne
Kaliber	23 mm
Liczba luf	2
Nabój	23 × 115 mm
Zasilanie	taśmowe
Wymiary
Długość	1500 mm[1]; 1387 mm (1537 mm wersja Ł)[2]
Wysokość	168 mm[2]
Szerokość	165 mm[2]
Długość lufy	1000 mm[1]
Masa
broni	51 kg[1]; 50 kg[2]
Inne
Prędkość pocz. pocisku	715 m/s[1]; 700 m/s[2]
Masa pocisku	173 g[1]
Szybkostrzelność teoretyczna	3000–3400 strz./min[1][2]
Dane operacyjne
Platformy strzeleckie
MiG-21, MiG-23, SOKO J-22 Orao, IAR 93, Tu-22, Tu-95, Mi-24WP, PZL W-3 Sokół
Odmiany broni
GSz-23Ł

Historia

Działko GSz-23 działa na zasadzie Gasta, opracowanej w 1916 roku przez niemieckiego inżyniera Karla Gasta z firmy Vorwerk. Polega ona na przeładowywaniu jednej lufy działka przy pomocy energii gazów prochowych z drugiej lufy. Takie rozwiązanie zapewnia wysoką szybkostrzelność, przy jednoczesnej małej komplikacji konstrukcji^[3]. Konstrukcje działające na zasadzie Gasta były opracowywane także na Zachodzie (np. działko GE-225), ale nie zdobyły takiej popularności, jak w byłym Związku Radzieckim^[4].

Działko skonstruowali Grazjew i Szipunow wykorzystując nabój 23 × 115 mm opracowany w 1955 roku do działka AM-23. Państwowe próby na ziemi przeprowadzono w 1958 roku, a w następnym – próby powietrzne, po czym rozpoczęto jego produkcję w zakładach im. Diegtariewa. W pierwszych latach eksploatacji wyszły na jaw pewne problemy konstrukcyjne i niska żywotność konstrukcji, dlatego oficjalnie broń została przyjęta na wyposażenie dopiero w 1965 roku^[4].

Działko ma dwie lufy, ale poza zespołem lufa-zamek wszystkie elementy (mechanizm dosyłania naboi, elektryczny spust, przeładowanie pironabojem itp.) są pojedyncze, co daje masę broni typową dla działek jednolufowych. Użycie naprzemiennego ładowania daje wysoką szybkostrzelność, dodatkowo powiększoną przez użycie przyspieszaczy w konstrukcji automatyki^[4]. Wersja GSz-23Ł różni się hamulcem wylotowym, zmniejszającym siłę odrzutu^[2].

Działko tego typu stanowiło podstawowe uzbrojenie strzeleckie późniejszych wersji samolotów myśliwskich MiG-21 w wersjach MF i wszystkich późniejszych od wersji SM, MiG-23; zasobnik podkadłubowy SPPU-23 z działkiem GSz-23 przenosiły samoloty Jak-28PM, Su-15TM (2×), Su-17M (2×) i Jak-38 (1×). Stosowano je również w ogonowych stanowiskach strzeleckich bombowców Tu-22 i późniejszych wersji Tu-95, patrolowych Tu-142, transportowych Ił-76 i Ił-78. Śmigłowiec Mi-24 przenosił zasobnik UPK-23-250^[4]. Późniejsza wersja, Mi-24WP, miała ruchomą wieżę strzelecką typu NPPU-23 – doświadczenia z wojny w Afganistanie wskazały, że maszyna potrzebuje silniejszego uzbrojenia niż pierwotnie stosowany karabin maszynowy^[5].

• 
  Działko Gsz-23 na samolocie MiG-23
• 
  Działko Gsz-23 w tylnej wieżyczce Tu-22
• 
  Zasobnik UPK-23-250
• 
  Zasobnik SPPU-22 z możliwością odchylenia działka w dół

Przypisy

1. Shirokorad 1999 ↓, s. 193.
2. 23 мм двухствольная авиационная пушка «ГШ-23» («ГШ-23Л»). ОАО «Завод им. В.А.Дегтярева». [dostęp 2018-07-24]. (ros.).
3. Harry Woodman: Early Aircraft Armament: The Aeroplane and the Gun Up to 1918. Smithsonian Institution Press, 1989, s. 137–138. ISBN 978-0-87474-994-6.
4. Shirokorad 1999 ↓, s. 163–165.
5. Anthony G. Williams: Rapid Fire: The Development of Automatic Cannon and Heavy Machine Guns for Armies, Navies, and Air Forces. Airlife Publishing, Ltd, 2000, s. 197. ISBN 978-1840371222.

Bibliografia

• A.B. Shirokorad: Istorii︠a︡ aviat︠s︡ionnogo vooruzhenii︠a︡. Kratkiĭ ocherk. Mińsk: Kharvest, 1999. ISBN 985-433-695-6. (ros.).