Diatoma anceps

Diatoma anceps (syn. Odontidium anceps (Ehrenberg) Ralfs^[1]) – gatunek okrzemek występujących w ograniczonym do wąskiego obszaru gronie górskich strumieni bogatych w krzemiany, pojedynczo także w małych rzekach i wodach stojących w rejonach górskich, często w bardzo małych populacjach^[2].

Diatoma anceps

Systematyka
Domena	eukarionty
Supergrupa	Chromalveolata
Królestwo	protisty
Gromada	Bacillariophyta
Klasa	Bacillariophyceae
Podklasa	Fragilariophycidae
Rząd	Tabellariales
Rodzina	Tabellariaceae
Rodzaj	Diatoma
Gatunek	Diatoma anceps
Nazwa systematyczna
Diatoma anceps Kirchner Algen. In: Kryptogamen-Flora von Schlesien. Part 1. (Cohn, F. Eds) Vol. 2, pp. i-iv [vii] 1-284. Breslau: J.U. Kern’s Verlag
Synonimy
Odontidium anceps (Ehrenberg) Ralfs Fragilaria anceps Ehrenberg 1843

Okrzemki występujące w okolicach Filadelfii. D. anceps oznaczona numerami 5 (widok od góry) i 6 (widok od pasa obwodowego)

Okrzemki występujące w okolicach Filadelfii. Kolonia D. anceps oznaczona numerem 11

Morfologia

Okrzemki żyjące jako element fitobentosu, tworzące kolonie w formie zamkniętych łańcuszków. Jednokomórkowe osobniki o rozmiarach 12–85 μm długości i 4–7 μm szerokości. Pancerzyki w widoku od strony pasa obwodowego prostokątnie-tabliczkowate z nieco zaokrąglonymi kątami. Pancerzyki w pełni wykształcone składają się z czterech wstawek. W widoku od strony okrywy izopolarne, linearne, ewentualnie zbliżając się do eliptycznych z prostymi, lekko wklęsłymi lub słabo wypukłymi brzegami i wyraźnie wyodrębnionymi, wyciągniętymi lub główkowatymi końcami. Poprzeczne żebra masywne, po 3-6 na odcinku 10 μm, w środku często nieco względem siebie przesunięte i po obu stronach często zróżnicowane pod względem grubości. Prążki 18-20 w 10 μm, widoczne także w mikroskopie świetlnym. Pole osiowe bardzo wąskie, ale przy odpowiednim ustawieniu ostrości wyraźnie widoczne. Na jednym końcu okrywy znajduje się bocznie usytuowany wyrostek labialny^[2].

Jako jeden z niewielu przedstawicieli okrzemek pierzastych wytwarza spory przetrwalnikowe^[3].

Ekologia

Gatunek słodkowodny^[1]. Zasiedla wody ubogie w elektrolity, obojętne do lekko kwaśnych i oligotroficzne. Jego występowanie odnotowane zostało w Europie w krajach takich jak Polska, Albania (albańskie mokradła przybrzeżne)^[4], Wielka Brytania^[5], Czechy^[6], Niemcy^[7], Rumunia^[8], Hiszpania^[9]. Stwierdzany w gorących źródłach w Pamirze^[10]. Poza Europą i Azją występuje w Ameryce Północnej i Południowej^[1].

W polskim wskaźniku okrzemkowym do oceny stanu ekologicznego rzek (IO) uznany za gatunek referencyjny zarówno dla rzek o podłożu węglanowym, jak i krzemianowym. Przypisano mu wartość wskaźnika trofii równą 0,3 a saprobii 1,5, co odpowiada preferencjom do wód mało zanieczyszczonych^[11]. Gatunek wskaźnikowy bardzo dobrej jakości wód.

Gatunki podobne

Najbardziej podobnym z wyglądu gatunkiem jest Merdion circulare var. constrictum, która to w widoku od strony pasa obwodowego ma kształt klinowaty, stopniowo zwężający się od szerokiego bieguna górnego po biegun dolny. Widok od strony okrywy również klinowaty, z szeroko, tępo zaokrąglonym (pozbawionym wyodrębnienia) biegunem górnym^[2]. Diatoma anceps różni się jednak ze względu na swój zawsze izopolarny kształt okryw i prostokątny (a nie klinowaty) widok od strony pasa obwodowego.

Przypisy

1. Diatoma anceps [online], AlgaeBase.org [dostęp 2019-01-02].
2. BąkB. M. BąkB. i inni, Klucz do oznaczania okrzemek w fitobentosie na potrzeby oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych w Polsce, wyd. I, 2012, s.97, 213, ISBN 978-83-61227-96-0 [dostęp 2019-01-02].
3. Marcin Pliński, Andrzej Witkowski: Okrzemki – Bacillariophyta (Diatoms) (with the English key for the identification to the genus). T. 1: Okrzemki centryczne (Coscinodiscophyceae). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2009, s. 18, seria: Flora Zatoki Gdańskiej i wód przyległych (Bałtyk Południowy). ISBN 978-83-7326-649-0.
4. MihoM. A. MihoM., WitkowskiW. A WitkowskiW., Diatom (Bacillariophyta) flora of Albanian coastal wetlands taxonomy and ecology: a review. [online], 2005, s. 129–145.
5. HartleyH. B HartleyH., A check-list of the freshwater, brackish and marine diatoms of the British Isles and adjoining coastal waters., 1986, s. 531–610.
6. HaslerH. P. HaslerH., Handák F. & HandákovaH.F.& H. A. Handák F. & HandákovaH.F.& H., Phytoplankton of the Morava and Dyje Rivers in spring and summer 2006., 2007, s. 49–68.
7. Mauch E. & SchmedtjeM.E.& S. S Mauch E. & SchmedtjeM.E.& S., Taxaliste der Gewässerorganismen Deutschlands zur Kodierung biologischer Befunde. Informationsberichte des Bayerischen Landsamtes für Wasserwirtschaft Heft [online], 2003, s. 188.
8. CarausC. I. CarausC., Algae of Romania. A distributional checklist of actual algae. [online], 2017, s. 1–1002.
9. Álvarez CobelasÁ.C. M. Álvarez CobelasÁ.C., Estévez GarcíaE.G. A. Estévez GarcíaE.G., Catálogo de las algas continentales españolas. I. Diatomophyceae Rabenhorst 1864. Lazaroa 4, 1982, s. 269–285.
10. Тоирбек ПотшоевичТ.П. Ниятбеков Тоирбек ПотшоевичТ.П., София СтепановнаС.С. Баринова София СтепановнаС.С., Диатомовые водоросли (Bacillariophyta) термальных и минеральных вод Памира, „Биота и Среда” (2), 2018, s. 5–23 (ros.).
11. AleksandraA. Zgrundo AleksandraA., ŁukaszŁ. Peszek ŁukaszŁ., AnitaA. Poradowska AnitaA., Podręcznik do monitoringu i oceny rzecznych jednolitych części wód powierzchniowych na podstawie fitobentosu, Gdańsk: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2018, s. 48.