Chipset

Chipset – grupa specjalistycznych układów scalonych, które są przeznaczone do wspólnej pracy. Mają zazwyczaj zintegrowane oznaczenia i zwykle sprzedawane są jako jeden produkt.

Schemat współczesnego komputera typu PC IBM

W komputerach termin chipset jest powszechnie używany w odniesieniu do specjalistycznego układu scalonego lub zestawu układów płyty głównej komputera lub karty rozszerzeń.

Wydajność i niezawodność komputera w znaczącej mierze zależy od tych układów. Układ ten organizuje przepływ informacji pomiędzy poszczególnymi podzespołami komputera. Podział chipsetu na układy scalone oraz umieszczenie w nich układów wejścia-wyjścia zależy od koncepcji producenta jak i rozwoju możliwości produkcji układów o coraz większym stopniu integracji.

W skład tradycyjnego chipsetu wchodzą zazwyczaj dwa układy zwane mostkami:

• Mostek północny odpowiada za wymianę danych między procesorem a urządzeniami wymagającymi dużej szybkości wymiany danych takich jak: pamięcią, magistral AGP lub PCI-E;
• Mostek południowy odpowiada za współpracę z pozostałymi urządzeniami wejścia/wyjścia, np. dysk twardy czy karty rozszerzeń.

Mostek północny zwykle łączony był z południowym za pomocą magistrali PCI^[1]. Podstawowe układy występujące w chipsetach to:

• sterownik (kontroler) pamięci dynamicznych;
• sterownik CPU;
• sterownik pamięci cache;
• sterownik klawiatury;
• sterowniki magistral, przerwań i DMA.

Chipsety mogą również zawierać zegar czasu rzeczywistego, układy zarządzania energią, sterowniki dysków twardych IDE, dysków elastycznych, sterownik SCSI, sterownik portów szeregowych i równoległych.

Termin ten był również stosowany w latach 80. i 90. do oznaczania układów graficznych i dźwiękowych w komputerach i w konsolach do gier, na przykład Commodore Amiga Original Chip Set czy Sega System 16.

Modele chipsetów

Intel

Wczesne chipsety

Intel licencjonował chipset ZyMOS POACH dla procesorów Intel 80286 i Intel 80386SX:

• 82350 EISA
• 82350DT EISA
• 82310 MCA
• 82340SX PC AT
• 82340DX PC AT
• 82320 MCA
• 82360SL był chipsetem dla rozwiązań mobilnych 80386SL i 80486SL. Zawierał w sobie zintegrowany kontroler bezpośredniego dostępu do pamięci, Programowalny kontroler przerwań, obsługę portów równoległego i szeregowego, oraz układ logiczny odpowiedzialny za zarządzanie zasilaniem procesora.

Chipsety serii 4x0

Chipsety dla procesorów serii 80486

Chipset	Nazwa kodowa	Mostek południowy	Data premiery	Obsługiwane procesory	FSB	SMP	Typ Pamięci	Maksymalna ilość pamięci	Parzystość/ECC	L2 Cache Typ	Wsparcie dla PCI
420TX	Saturn	SIO	Listopad 1992	5 V 486	Do 33 MHz	Nie	FPM	128 MB	Parzystość	Asynchroniczna	2.0
420EX	Aries	82426EX	Marzec 1994	5 V/3.3 V 486	Do 50 MHz	Nie	FPM	128 MB	Parzystość	Asynchroniczna	2.0
420ZX	Saturn II	SIO	Marzec 1994	5 V/3.3 V 486	Do 33 MHz	Nie	FPM	160 MB	Parzystość	Asynchroniczna	2.1

Chipsety dla procesorów serii Pentium

Płyt z chipsetami Mercury and Neptune można znaleźć w parze z kontrolerami IDE RZ1000 i CMD640 zawierającymi bug korupcji danych.

Chipset	Nazwa Kodowa	Numer Partii	Mostek Południowy	Data premiery	Obsługiwane Procesory	FSB	SMP	Typ pamięci	Maksymalna ilość pamięci	Maksymalna ilość cache’owanej pamięci	Parzystość/ECC	L2 Cache Typ	Wsparcie dla PCI	Wsparcie dla AGP
430LX	Mercury	S82434LX	SIO	Marzec 1993	P60/66	66 MHz	Nie	FPM	192 MB	192 MB	Częściowo Parzystość	Asynchroniczna	2.0	Nie
430NX	Neptune	S82433NX S82434NX	SIO	Marzec 1994	P75+	66 MHz	Tak	FPM	512 MB	512 MB	Częściowo Parzystość	Asynchroniczna	2.0	Nie
430FX	Triton	SB82437FX-66 SB82437JX	PIIX	Styczeń 1995	P75+	66 MHz	Nie	FPM/EDO	128 MB	64 MB	Żaden	Asynchroniczna/Pburst	2.0	Nie
430MX	Mobile Triton	82437MX	MPIIX	Październik 1995	P75+	66 MHz	Nie	FPM/EDO	128 MB	64 MB	Żaden	Asynchroniczna/Pburst	2.0	Nie
430HX	Triton II	FW82439HX FW82439JHX	PIIX3	Luty 1996	P75+	66 MHz	Tak	FPM/EDO	512 MB	512/64 MB Zależne od użytej pamięci	Obydwa	Asynchroniczna/Pburst	2.1	Nie
430VX	Triton	SB82437VX SB82438VX	PIIX3	Luty 1996	P75+	66 MHz	Nie	FPM/EDO/SDRAM	128 MB	64 MB	Żaden	Asynchroniczna/Pburst	2.1	Nie
430TX		FW82439TX	PIIX4	Luty 1997	P75+	66 MHz	Nie	FPM/EDO/SDRAM	256 MB	64 MB	Żaden	Asynchroniczna/Pburst	2.1	Nie

Pozostałe

• i815/E (FSB 133 MHz bez AGP/ ver E z AGP SDR 133 MHz Dla Pentium III)
• i845E/GV (FSB 533 MHz AGPx4 2Go DDR PC2700 max)
• i850e, i855G (855GME dla Pentium M)
• i865G/P (FSB 533 MHz AGPx8 4Go DDR 2 serial ATA)
• i875p = zoptymalizowany i865
• E7205 (dla serwerów P4), E7500/E7501/E7505 (dla serwerów Xeon), E7520/E7525/E7530 (dla serwerów Bi-Xeon)
• 910GML/GMZ, 915GM/PM, 945PM/GM
  • 945PM/GM + Intel PRO/Wireless 3945ABG + Intel Core Solo = Centrino (3. generacja)
  • 945PM/GM + Intel PRO/Wireless 3945ABG + Intel Core Duo = Centrino Duo
• 910GL, 915P/PL/G/GL/GV, 925X/XE, 945P/PL/G/GZ, 955X (dla Pentium D/EE)
• 963Q, 965P/G/Q, 975X (dla Intel Core 2 Duo)
• 965PM/GM centrino Santa Rosa
• P31/G31
• G33
• P35/G35/Q35
• X38 (dla Intel Core 2 Duo w technologii 45nm, obsługa DDR3)
• P41
• P43/G43
• P45/G45
• X48
• Intel P55 (dla Intel Core i5)
• Intel X58 (dla Intel Core i7)
• P/H61
• P/H67
• Z68
• B75
• H77
• Z77
• X79
• H81
• B85
• H87
• Z87
• H97
• Z97
• X99
• X299
• Z170
• H170
• B150
• H110
• Z270
• B260
• H270
• Z390 (Dla Intel Core 7-9 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
• Z370 (Dla Intel Core 7-9 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
• B360 (Dla Intel Core 7-9 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
• H310 (Dla Intel Core 7-9 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
• Z490 (Dla Intel Core 10-11 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
• B460 (Dla Intel Core 10-11 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
• H410 (Dla Intel Core 10-11 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
• Z590 (Dla Intel Core 10-11 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
• B560 (Dla Intel Core 10-11 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
• H510 (Dla Intel Core 10-11 generacji w technologii 14nm, obsługa DDR4)
• Z690(Dla Intel Core 12-14 generacji w technologii 10nm, obsługa DDR4 i DDR5)
• B660 (Dla Intel Core 12-14 generacji w technologii 10nm, obsługa DDR4 i DDR5)
• H610 (Dla Intel Core 12-14 generacji w technologii 10nm, obsługa DDR4 i DDR5)
• Z790 (Dla Intel Core 12-14 generacji w technologii 10nm, obsługa DDR4 i DDR5)
• B760 (Dla Intel Core 12-14 generacji w technologii 10nm, obsługa DDR4 i DDR5)

VIA K8T800Pro

VIA Technologies

• VIA KT133, KT133A
• VIA KT266A (FSB 200/266 MHz AGPx4)
• VIA KT333
• VIA Apollo KT400A
• VIA KT600 (wersja z i bez kontrolera Serial ATA)
• VIA KT880
• VIA P4X400
• VIA K8T400M
• VIA K8T800Pro

Silicon Integrated Systems (SiS)

• SiS 645 648
• SiS 650 651 655 672
• SiS 735 740

Nvidia

• nForce 2: Ultra 400Gb, Ultra 400R, Ultra 400
• nForce 3: Go, Professional
• nForce 4: SLI Intel, Series AMD, SLI/XE Ultra Intel, Intel x16
• nForce 5: 520, SLI/570/560/550 AMD, 590SLI AMD, 570 SLI Intel, 590 SLI Intel
• nForce 6: 610i, 630i, 650i, SLI/650i Ultra, 680a SLI, 680 SLI/680i LT SLI
• nForce 7: 730i, 750i, 780i, 790i (błędnie nazywany 780i Ultra)
• nForce 9: 980a SLI

ATI (kupiony przez AMD w lipcu 2006 roku)

• Chipsety dla procesorów AMD:
  • AMD 480X CrossFire
  • AMD 580X CrossFire
  • AMD 690G, 690V, AMD M690 (mobilny)
  • AMD 740G
  • AMD 760G
  • AMD 770
  • AMD 780G
  • AMD 785G
  • AMD 790X CrossFire
  • AMD 790FX CrossFire X
  • AMD 790GX CrossFire
  • AMD 870
  • AMD 880G
  • AMD 890FX CrossFire X
  • AMD 890GX CrossFire
  • AMD 970
  • AMD 980G
  • AMD 990X
  • AMD 990FX
  • AMD A75
  • AMD A85
  • AMD A85X
  • AMD A88X
  • ATI Radeon Xpress 1100 (chipset ze zintegrowaną grafiką)
  • ATI Radeon Xpress 1150 (chipset ze zintegrowaną grafiką)
  • ATI Radeon Xpress 200, 200M (mobilny) (chipset ze zintegrowaną grafiką)
  • ATI SB600 (mostek południowy)
  • ATI SB700 (mostek południowy)
  • ATI SB710 (mostek południowy)
  • ATI SB750 (mostek południowy)
  • ATI SB850 (mostek południowy)
• Chipsety dla procesorów Intel:
  • ATI CrossFire Xpress 3200 (dla procesorów Intel Core 2 Duo)
  • ATI Radeon Xpress 1250 (chipset ze zintegrowaną grafiką)
  • ATI Radeon Xpress 1100 (chipset ze zintegrowaną grafiką)
  • ATI Radeon Xpress 200, 200M (chipset ze zintegrowaną grafiką)
  • ATI SB600 Series (mostek południowy)

Acer Laboratories Incorporated (ALi)

• M1217 – chipset dla procesora Intel 80386SX
• M1429/M1431 – magistrala VESA Local Bus procesor Intel 80486 i kompatybilne
• M1439/M1445 – magistrala PCI, podstawka Socket 3
• M1489 – PCI, Socket 3
• M1531/M1543 «ALADDiN IV» – Socket 7 do 83 MHz FPM, EDO, SDRAM brak obsługi AGP
• M1531B «ALADDiN IV+» – Socket 7
• M1541, M1542 «ALADDiN V» – Socket 7 do 100 MHz, AGP (1x i 2x)
• M1561/M1535D «ALADDiN 7» – Socket 7
• M1621/M1543 «ALADDiN-Pro II» – Slot 1 i Socket 370
• M1631 «ALADDiN TNT2» – Slot 1 i Socket 370 zintegrowana Riva TNT2
• M1632M «CyberBLADE ALADDiN i1» – Slot 1 i Socket 370 zintegrowana Trident Microsystems CyberBlade3D (AGP 2x)
• M1641B/M1535D «ALADDiN-Pro 4» – Slot 1 i Socket 370, AGP (1x, 2x i 4x)
• M1644 «CyberALADDiN» – Slot 1 i Socket 370 zint. Trident CyberBlade XP
• M1644T «CyberALADDiN-T» (Tualatin)
• M1651T «ALADDiN-Pro 5» – DDR PC2100
• M1651T/M1535D+ «Aladdin Pro 5T» MaGiK 1 – Pentium III
• M1671 «ALADDiN-P4» – Socket 478, FSB 100x4
• M1672 «CyberALADDiN-P4» – Socket 478
• M1681 – Socket 478
• M1683 – Socket 478
• M1646 «CyberMAGiK» – Socket A i Slot A, zint. Trident CyberBlade XP
• M1647 «MobileMAGiK 1» – Socket A i Slot A
• M1647/M1535D+ «MAGiK 1» – Socket A i Slot A
• M1667 «MAGiK 2» – Socket A i Slot A
• M1668 «MAGiK K8» – Socket 940 i Socket 754
• M1687/M1565 «Hammer» – Socket 940 i Socket 754, HyperTransport
• M1688/M1563 «MAGiK K8G» – Socket 940 i Socket 754, zint. Trident Blade XP4 (AGP 8x)
• M1689/M1565 – AMD Athlon 64, HyperTransport
• M1691/M1673
• M1695 – Athlon 64, PCI Express, AGP, HyperTransport
• M1697 – Athlon 64, PCI Express, AGP, HyperTransport

Przypisy

1. Chipset's Basics. [dostęp 2020-11-26]. (ang.).

Zobacz hasło chipset w Wikisłowniku