Champsozaur
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Champsozaur (Champsosaurus) – rodzaj wodnego gada z rzędu Choristodera, należący do rodziny Champsosauridae.
Champsozaur charakteryzował się bardzo wydłużoną czaszką, kształtem przypominającą czaszkę gawiala. Kręgosłup składał się z dziewięciu kręgów krzyżowych, siedemnastu tułowiowych, dwóch krzyżowych, jednego krzyżowo-ogonowego i co najmniej dwudziestu jeden ogonowych. Kości łokciowa i promieniowa były tej samej długości, udowa znacznie dłuższa od ramiennej, strzałkowa zredukowana, a piszczelowa – duża. Stopy były zakończone pięcioma palcami częściowo spiętymi błoną pławną[1]. Skórę pokrywały okrągłe lub romboidalne łuski[2]. Poszczególne gatunki champsozaurów różniły się rozmiarami, np. późnokredowy C. laramiensis osiągał około 1,5 m długości[1], a największe gatunki, takie jak C. natator i C. dolloi oraz kilka nienazwanych form, mogły dorastać do 4 m[3].
Champsozaur był gadem wodnym, masywne, szerokie żebra wskazują, że na lądzie poruszał się pełzając[1]. Głowa i tułów były grzbietowo-brzusznie spłaszczone, co stanowiło adaptację do wodnego trybu życia. Champsozaur miał dobrze wykształcone wtórne podniebienie. Długi przewód nosowy i giętka szyja ułatwiały oddychanie podczas pływania. Klatka piersiowa była stosunkowo sztywna, a gastralia służyły do rozszerzania i zwężania opłucnej, a także do obniżania środka ciężkości ciała, co ułatwiało stabilizację podczas pływania[2].
Katsura zasugerował, że samice miały masywniejsze kończyny niż samce ze względu na spędzanie większej ilości czasu na lądzie, podczas gniazdowania[4][5][6]. Złączenie kręgów krzyżowych u samic prawdopodobnie jest wynikiem bardziej lądowego trybu życia w wyniku aktywności związanej z rozmnażaniem[5]. Struktura wewnętrzna kości udowych młodych champsozaurów była zbliżona do występującej u samców, co sugeruje, że większość czasu spędzały one w wodzie[6].
Puszka mózgowa była stosunkowo prymitywnie zbudowana w porównaniu do innych rejonów czaszki champsozaura[7].
Zasięg geograficzny champsozaura w późnej kredzie był ograniczony do terenów Wielkich Równin w Ameryce Północnej. We wczesnym paleocenie zasięg występowania przedstawicieli tego rodzaju rozszerzył się na Europę oraz południe Ameryki Północnej, do południowego Teksasu. Champsozaury zasiedlały tereny o rocznej temperaturze nie niższej niż 10 °C i przypuszczalnie były bardziej odporne na niskie temperatury od współczesnych im krokodyli[8]. W ekosystemach champsozaury zajmowały prawdopodobnie nisze ekologiczne zbliżone do tych należących obecnie do gawiali[7].
Rodzaj Champsosaurus i jego gatunek typowy, C. annectens, zostały opisane wraz z trzema innymi gatunkami należącymi do tego rodzaju w 1876 roku przez Edwarda Drinkera Cope'a na podstawie skamieniałości pochodzących z górnokredowych osadów złóż Judith River w stanie Montana[9]. Niedługo później Cope opisał kolejne trzy gatunki champsozaurów z dolnego eocenu formacji Puerca w Nowym Meksyku. Z tych siedmiu gatunków Barnum Brown trzy uznał za niediagnostyczne lub należące do innych grup gadów[1]. Obecnie powszechnie akceptowanych jest sześć gatunków z rodzaju Champsosaurus, a pozostałe są przeważnie uznawane za nomina vana[8]. Niejasny jest również status C. ambulator, którego skamieniałości mogą należeć do samic champsozaurów z gatunku C. laramiensis[4].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
