Bodzanów
miasto w województwie mazowieckim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bodzanów – miasto w Polsce położone nad Mołtawą w zachodniej części województwa mazowieckiego, w powiecie płockim, w gminie Bodzanów[3][4].
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Centrum Bodzanowa | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie |
1351–1870, 2023 | ||||
| Burmistrz |
Jarosław Dorobek | ||||
| Powierzchnia |
4,82 km² | ||||
| Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
24 | ||||
| Kod pocztowy |
09-470[2] | ||||
| Tablice rejestracyjne |
WPL | ||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu płockiego  | |||||
Położenie na mapie gminy Bodzanów  | |||||
 52°30′06″N 20°01′43″E | |||||
| TERC (TERYT) |
1419024 | ||||
| SIMC |
0560213 | ||||
Urząd miejski Bankowa 709-470 Chodkowo | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
.jpg)
Bodzanów był miastem duchownym[5] założonym w 1351 roku, położonym w ziemi wyszogrodzkiej województwa mazowieckiego[6]. Miasto rządowe Królestwa Kongresowego w 1827 roku położone było w powiecie płockim, obwodzie płockim województwa płockiego[7]. 13 stycznia 1870 stracił prawa miejskie i został włączony do gminy Mąkolin[8]. 30 sierpnia 1946 został siedzibą nowo utworzonej gminy Bodzanów[9], w latach 1954–1972 gromady Bodzanów[10] a od 1973 ponownie gminy Bodzanów[11]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa płockiego. 1 stycznia 2021 siedzibę gminy Bodzanów przeniesiono do Chodkowa[12].
Status miasta Bodzanów odzyskał 1 stycznia 2023 roku[13]. MSWiA zastrzegło jednocześnie, że "Rada Gminy Bodzanów powinna uporządkować sprawę siedziby władz gminy Bodzanów, by ta była zlokalizowana w mieście Bodzanów, a nie w miejscowości Chodkowo"[14]. Rozbieżność ta sprawiła, że zarządzający gminą nie mógł zostać burmistrzem, lecz pozostał wójtem przez cały 2023 rok (jedyna taka sytuacja w Polsce)[15]. Dopiero 1 stycznia 2024 do Bodzanowa włączono serię działek o łącznej powierzchni 9,75 ha z obrębu ewidencyjnego Chodkowo[16] wzdłuż ulicy Bankowej, w tym Urząd Gminy Bodzanów, spełniając zatem warunek zlokalizowania siedziby UG w granicach miasta[17]. Oficjalna siedziba gminy nie została jednak zmieniona, przez co Chodkowo pozostaje nadal formalną siedzibą gminy Bodzanów, mimo że siedziba UG znajduje się według operatu katastralnego w granicach Bodzanowa od 2024 roku.
Bodzanów po raz pierwszy wymieniono w dokumentach z XII wieku. Wieś została nadana norbertankom płockim przez Olta, syna wojewody Żyry. W roku 1351, na wniosek przeoryszy norbertanek Grzymki (Grzymisławy) oraz prepozyta konwentu Stanisława, książę Bolesław III nadał osadzie prawa miejskie (na prawie chełmińskim). Mieszkańcy utrzymywali się z handlu płodami rolnymi i sprzedaży bydła oraz koni (Bodzanów słynął z końskich targów).
W 1415 roku książę mazowiecki Janusz I ustanowił w Bodzanowie jarmark na Zielone Świątki. Jego następca Bolesław IV potwierdził w roku 1436 przywilej lokacyjny miasta. W 1570 roku Bodzanów liczył już 400 mieszkańców. Przedmieście Bodzanowa położone na prawym brzegu Mołtawy była własnością prywatną i należało w XV wieku do kanclerza płockiego Andrzeja z Zakrzewa. Potop szwedzki poważnie osłabił znaczenie Bodzanowa. Miasto wyludniło się tak, iż pod koniec XVIII wieku mieszkało tu około 100 osób. Sytuację potęgowały pożary – największe około 1745 i przed rokiem 1775. Pod koniec XVIII wieku w mieście zaczynają się osiedlać Żydzi. W 1810 Bodzanów był ubogim miastem rządowym. Synagogę wybudowano dopiero pod koniec XIX wieku. Poza tym w mieście działało kilka żydowskich domów modlitwy, między innymi zwolenników cadyka z Góry Kalwarii oraz Aleksandrowa. Pierwszymi rabinami w XIX wieku byli Mendel Prajs i Henoch Henich Nawri. Od 1820 roku rozpatrywano odebranie praw miejskich. Stało się to w 1869 roku, Bodzanów utracił prawa miejskie i został osadą w Gminie Mąkolin, która istniała do 1939 roku. Mieszkańcom Bodzanowa pozostawiono prawo do podejmowania uchwał dotyczących osady. Około 1880 roku istniała tu szkółka elementarna, dom zajezdny, stacja pocztowa, odbywało się 6 jarmarków rocznie. Od 1907 roku w Bodzanowie istnieje straż ogniowa. W 1920 roku zarejestrowanych było 2000 osób uprawnionych do głosowania, w tym czasie Żydzi stanowili 70% ogółu mieszkańców.
Podczas I wojny światowej wojska rosyjskie zmusiły Żydów do opuszczenia Bodzanowa. Po szybkim powrocie założyli Żydowski Komitet Pomocy, który zapewniał ubogim, a zwłaszcza dzieciom, darmowe, gorące posiłki.
W 1922 roku oskarżono Żydów (jak się okazało po śledztwie bezpodstawnie) o wywołanie wielkiego pożaru miasta[18].
Podczas II wojny światowej Niemcy urządzili w kościele magazyn zbożowy, księży wywieziono do niemieckiego obozu koncentracyjnego Soldau (KL) w Działdowie, bodzanowskich Żydów stracono w obozie zagłady w Treblince, a tutejsza synagoga została zniszczona. W obozie w Działdowie zamordowany został m.in. ks. Adam Goszczyński (1875–1941) – proboszcz parafii Bodzanów, organizator Ochotniczej Straży Pożarnej, kółka rolniczego oraz ochronki dla biednych dzieci. Miała tu też miejsce egzekucja 13 Polaków.
Niemcy utworzyli w mieście getto. W lutym i marcu 1941 roku wywieźli część mieszkańców do getta w Nowym Dworze, część wysiedlono do dystryktu radomskiego w Generalnym Gubernatorstwie. Większość znalazła się m.in. w obozie w Bielsku[19].
Po II wojnie światowej Bodzanów został siedzibą nowo utworzonej gminy i zaczął się intensywny rozwój miejscowości.
28 października 2021 Rada Gminy Bodzanów przyjęła uchwałę o przeprowadzeniu z mieszkańcami gminy konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Bodzanów[20]. W przeprowadzonych 8 grudnia 2021 konsultacjach udział wzięło 223 mieszkańców gminy, spośród 8004 osób uprawnionych. Z tej liczby 150 osób było za, 40 przeciw, 32 wstrzymało się od głosu, a jedna osoba nie głosowała[21]. 1 stycznia 2023 doszło do przywrócenia statusu miasta[13].
- gotycki kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP z XV wieku, przebudowany w XVII w. Wybudowany z cegły z użyciem kamieni polnych, w ściany wmurowane liczne koła młyńskie i kamienie polne. Kościół otynkowany, typu salowego, zamknięty trójbocznie bez oddzielnego prezbiterium. Wyposażenie barokowe, w typie manierystyczne. Kościół jest zabytkiem chronionym prawnie[22].
- plebania wybudowana w latach 1890–1898, murowana z cegły, tynkowana, dach dwuspadowy kryty blachą.
- cmentarz otwarty w 1796 roku, zamknięty na początku XX wieku, przy drodze z Wyszogrodu do Płocka. Spośród innych wyróżnia się nagrobek w formie łuku triumfalnego z piaskowca. Pogrzebano tam Kassyldę Miszewską (zm. 1866 r.), właścicielkę Karwowa.
- cmentarz przykościelny czynny do 1796 roku. Otoczony murem. Tamże dwie kamienne kropielnice z XVI w. i krzyż misyjny.
- ślady po dwóch cmentarzach żydowskich. Pierwszy za Mołtawą koło wiatraka, gdzie pozostały fragmenty betonowego ogrodzenia. Miejsce po drugim, zlokalizowanym w południowej części Bodzanowa, porastają zarośla.
- ruiny młyna wodnego przy ul. Sierakowskiego.
- wiatrak na tzw. Łysej Górze, dawniej poruszany wiatrem, w ostatnich latach zamieniony na elektryczny.
15 stycznia 1976 powstał klub sportowy Huragan Bodzanów[23], wywodzący się z założonego w 1946 LZS Bodzanów[23]. W 1978 roku zespół występował w rozgrywkach Ligi Międzywojewódzkiej, która w tamtych latach była czwartą klasą rozgrywkową w Polsce. Od początku istnienia klub posiadał sekcję piłki nożnej, poza tym istniały również sekcje tenisa stołowego oraz kolarstwa[24][25].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
