Bitwa pod Milczą

Bitwa pod Milczą – część bitwy pod Dubnem; walki polskiego 49 pułku piechoty ppłk. Karola Staszkiewicza z oddziałami sowieckiej 14 Dywizji Kawalerii Aleksandra Parchomienki, ze składu 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego, toczone w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Bitwa pod Milczą

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	15 lipca 1920
Miejsce	pod Milczą[a]
Terytorium	II Rzeczpospolita
Przyczyna	ofensywa Frontu Płd.-Zach.
Wynik	wygrana Polaków
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Klemens Mościcki
Siły
49 pułk piechoty 14 Dywizja Kawalerii
brak współrzędnych

Franciszek Arciszewski, Ostróg – Dubno – Brody. Walki 18 Dywizji Piechoty z konną armją Budiennego^[1] 

Sytuacja ogólna

26 maja na Ukrainie wojska sowieckiego Frontu Południowo-Zachodniego przeszły do ofensywy, a już 5 czerwca trzy dywizje sowieckiej 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego przełamały trwale polski front pod Samhorodkiem na odcinku obrony grupy gen. Jana Sawickiego^[2][3]. 10 czerwca odwrót spod Kijowa w kierunku na Korosteń rozpoczęła polska 3 Armia^[4]. W ostatnich dniach czerwca poszczególne związki operacyjne Frontu Ukraińskiego, dowodzonego już przez gen. Edwarda Rydza-Śmigłego, ugrupowane były w następujący sposób: Armia Ukraińska gen. Michajła Omelianowicza-Pawlenki skupiona była nad Dniestrem, w kierunku granicy z Rumunią, 6 Armia gen. Wacława Iwaszkiewicza-Rudoszańskiego zajmowała odcinek frontu Dniestr–Chmielnik–Lubar, nowo sformowana 2 Armia gen. Kazimierza Raszewskiego znajdowała się na linii rzek Słucz i Horyń, a 3 Armia gen. Edwarda Rydza-Śmigłego rozlokowana była nad Uborcią^[5][6].

4 lipca oddziały sowieckiej 14 Armii przełamały polską obronę pod Barem i wyszły na tyły 6 Armii^[7]. Celem zamknięcia luki i przywrócenia łączności pomiędzy dwoma polskimi armiami, została zorganizowana i skierowana nad Horyń Grupa gen. Franciszka Krajowskiego^[8]. 9 lipca Grupa osiągnęła rejon Obgowa, skąd planowano uderzenie na Dubno. Około południa 11 lipca nadszedł rozkaz uderzenia na sowiecką 11 Dywizję Kawalerii, stojącą na wschód od Dubna^[9]. Wcześniej gen. Franciszek Krajowski miał rozbić oddziały sowieckiej 45 Dywizji Strzelców, stojące pod Krzemieńcem, a następnie odzyskać Dubno i obsadzić Ikwę na odcinku Dubno – Krzemieniec^[8].

Osobny artykuł: walki pod Dubnem i Chorupaniem.

Walki pod Milczą

15 lipca, podczas drugiego natarcia 18 Dywizji Piechoty na Dubno, 49 pułk piechoty ppłk. Karola Staszkiewicza^[10], wzmocniony I dywizjonem 18 pułku artylerii polowej, ruszył z Ptyczy na Małą Milczę^[b] i Sady^[11]. Idący w awangardzie III batalion mjr. Klemensa Mościckiego wpadł w zasadzkę, a sowiecka artyleria prowadziła ogień na wprost z małej odległości. Polski batalion rozwinął się w tyralierę i przy wsparciu ogniowym plutonu 2/18 pułku artylerii polowej ruszył do natarcia^[12].

Osłaniająca artylerię sowiecka kolumna kawalerii była tak zaskoczona zdecydowanym działaniem 9 kompanii, że w gęstym lesie Kozacy nie mogli wykorzystać swojego podstawowego atutu, jakim jest szarża^[11]. Kawaleria sowiecka ratowała się ucieczką, obsługa osamotnionej baterii początkowo broniła się w walce wręcz, ale została wybita przez piechurów 10 kompanii ppor. Antoniego Wiktorowskiego^[10]. Po pewnym czasie nieprzyjacielska kawaleria przegrupowała siły i uderzyła w szyku pieszym na polski batalion. Przeciwnik próbował odzyskać działa, ale atak został odparty. Bardzo pomocne w walce w lesie okazały się granaty ręczne^[11]. Po zakończonej walce 49 pułk piechoty maszerował dalej i około północy stanął w Sadach^[13].

Bilans walk

Bój zakończył się sukcesem 49 pułku piechoty. Straty III/49 pułku piechoty to 9 rannych żołnierzy^[14]. Sowieci stracili 36 poległych, w tym dowódcę brygady kawalerii, i 4 działa. Z zeznań jeńców wynikało, że walczono z oddziałami 14. i 11 Dywizji Kawalerii, maszerującymi na Ptyczę^[10].

Uwagi

1. Milcza – miejscowość na Ukrainie na południowy zachód od Dubna.
2. Położona na wschód od Milczy, wtedy Wielkiej, obecnie jej część.

Przypisy

1. Arciszewski 1923 ↓.
2. Odziemkowski 1998 ↓, s. 231.
3. Biernacki 1924 ↓, s. 66.
4. Wyszczelski 2009 ↓, s. 172.
5. Wyszczelski 2008 ↓, s. 283.
6. Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 46.
7. Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 23.
8. Odziemkowski 2004 ↓, s. 105.
9. Odziemkowski 2004 ↓, s. 106.
10. Arciszewski 2016 ↓, s. 69.
11. Odziemkowski 2004 ↓, s. 251.
12. Fuglewicz 1929 ↓, s. 14.
13. Arciszewski 2016 ↓, s. 70.
14. Fuglewicz 1929 ↓, s. 15.

Bibliografia

• Franciszek Adam Arciszewski: Ostróg – Dubno – Brody. Walki 18 Dywizji Piechoty z konną armją Budiennego (1 lipca – 6 sierpnia 1920). Szkice. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo – Wydawniczy, 1923.
• Franciszek Adam Arciszewski: Ostróg – Dubno – Brody. Walki 18 Dywizji Piechoty z konną armią Budionnego (1 lipca - 6 sierpnia 1920) (reprint). Oświecim: Wydawnictwo „Napoleon”, 2016. ISBN 978-83-65652-00-3.
• Mieczysław Biernacki: Działania Armji Konnej Budiennego w kampanji polsko-rosyjskiej 1920 r. 26 V–20 VI 1920. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1924.
• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Jan Fuglewicz: Zarys historji wojennej 49-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914–1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
• Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.
• Lech Wyszczelski: Kijów 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2008. ISBN 978-83-11-11431-9.