Bitwa pod Duniłowiczami (VI 1920)

Bitwa pod Duniłowiczami – walki polskiego 33 pułku piechoty i 36 pułku piechoty z 12 Dywizją Strzelców toczone w ramach polskiej kontrofensywy nad Berezyną w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Ten artykuł dotyczy walk pod Duniłowiczami toczonych w czerwcu 1920. Zobacz też: Bitwa pod Duniłowiczami.

Bitwa pod Duniłowiczami

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	3–4 czerwca 1920
Miejsce	Duniłowicze
Terytorium	Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich
Przyczyna	kontrofensywa wojsk polskich nad Berezyną
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Siły
33 pułk piechoty 36 pułku piechoty oddziały 12 DS
Straty
200 zabitych i rannych około 1000 zabitych, rannych i jeńców 8 ckm
brak współrzędnych

Przebieg działań

Sytuacja ogólna

14 maja 1920 roku ruszyła sowiecka ofensywa wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego^[1]. 15 Armia Augusta Korka i Grupa Północna Jewgienija Siergiejewa uderzyły na pozycje oddziałów polskich 8 Dywizji Piechoty i 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej w ogólnym kierunku na Głębokie. Wykonująca uderzenie pomocnicze 16 Armia Nikołaja Sołłohuba^[2] zaatakowała oddziały 4 Armii gen. Stanisława Szeptyckiego i podjęła próbę sforsowania Berezyny pod Murawą^[a] i Żukowcem^[b] oraz pod Żarnówkami^[c] i Niehoniczami^[d][3][4]. Wobec skomplikowanej sytuacji operacyjnej, 23 maja rozpoczął się ogólny odwrót wojsk polskich w kierunku zachodnim^[5].

Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego postanowiło rozstrzygnąć sytuację nad Berezyną w sposób zaczepny. Dowodzenie przejął naczelny wódz marsz. Józef Piłsudski. Wojska gen. Szeptyckiego szykowały się do natarcia. Po zatrzymaniu sowieckiej ofensywy, Armia Rezerwowa gen. Kazimierza Sosnkowskiego, przy współudziale oddziałów 1 i 4 Armii, zaczęła spychać przeciwnika na linię rzek Auta i górna Berezyna.

Działania pod Duniłowiczami

3 czerwca od dowódcy 8 Dywizji Piechoty gen. Józefa Czikela 36 pułk piechoty Legii Akademickiej mjr. Mieczysława Rysia-Trojanowskiego otrzymał zadanie sforsowania rzeki Zareżanka pod Duniłowiczami i utworzenia na jej wschodnim brzegu przyczółka^[6]. Na wschód od Duniłowicz stały główne siły sowieckiej 12 Dywizji Strzelców^[7].

Wczesnym popołudniem pułk podszedł do rzeki, a idący w awangardzie I batalion przez zaskoczenie opanował most i wdarł się do Duniłowicz. W tym czasie II batalion przeprawił się przez rzekę na południe od miejscowości. Zagrożone oskrzydleniem oddziały 12 Dywizji Strzelców rozpoczęły odwrót, a bataliony polskie obsadziły wzgórza położone dwa kilometry na wschód od Duniłowicz, po obu stronach traktu na Głębokie^[8].

Około 15.30 dwie brygady sowieckiej 12 Dywizji kontratakowały linią tyralier w kierunku na Daniłowicze, zepchnęły Polaków na skraj miejscowości i rozpoczęły manewr obejścia 36 pułku piechoty^[7].

W tym czasie w rejon walk wszedł opóźniony III/36 pp. Uderzył on z marszu na lewe skrzydło sowieckiej tyraliery i obrzucił je granatami. Zdezorientowany przeciwnik zaczął się cofać^[9].

Niezdecydowanie przeciwnika wykorzystał natychmiast II batalion i przeszedł do kontrataku. Podobnie uczyniły też kompanie I batalionu. Sowieci wycofali się, a polskie bataliony ponownie obsadziły wzgórza na wschód od Duniłowicz^[10].

Rano 4 czerwca do walki wszedł 33 pułk piechoty^[11]. Natarcie dwóch polskich pułków wspierały trzy baterie 8 pułku artylerii polowej. Po krótkiej, ale zaciętej walce oddziały sowieckiej 12 Dywizji Strzelców rozpoczęły odwrót^[12].

Bilans walk

Cmentarz polskich żołnierzy w Duniłowiczach

Bitwa pod Duniłowiczami zakończyła się zwycięstwem polskich pułków. Polacy stracili ponad 200 poległych i rannych, a sowiecka 12 Dywizja Strzelców około tysiąca poległych, rannych, jeńców oraz osiem cekaemów^[7].

Data bitwy – 3 czerwca – była do 1939 roku świętem 36 pp Legii Akademickiej^[13].

Uwagi

1. Obecnie Мурава, rejon berezyński.
2. Żukowiec, nad rzeką Berezyną, gm. Dymitrowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 847., obecnie Жукавец, rejon berezyński.
3. Żarnówki, wś przy ujściu rzeki Żarnówki do Berezyny, powiat ihumeński, gm. Pohost, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 626., obecnie Жорнаўка, rejon berezyński.
4. Niehnicze ob. Niehoncze, powiat ihumeński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 76., obecnie Нягонічы, rejon berezyński.

Przypisy

1. Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 33.
2. Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 42.
3. Odziemkowski 2004 ↓, s. 33.
4. Odziemkowski 2004 ↓, s. 45.
5. Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 34.
6. Pomarański 1930 ↓, s. 35.
7. Odziemkowski 1998 ↓, s. 46.
8. Odziemkowski 2004 ↓, s. 108.
9. Pomarański 1930 ↓, s. 37.
10. Odziemkowski 2004 ↓, s. 108-109.
11. Ciapka 1929 ↓, s. 19.
12. Odziemkowski 2004 ↓, s. 109.
13. Pomarański 1930 ↓, s. 38.

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Józef Ciapka: Zarys historii wojennej 33-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
• Stefan Pomarański: Zarys historji wojennej 36-go pułku piechoty Legii Akademickiej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, „Poza granicami współczesnej Polski”. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.