Biskupi chełmscy – łacińska katolicka diecezja chełmska istniała od połowy XIV w. do 1805, a faktycznie do 1807 (z powodu opóźnienia wykonania bulli papieskiej wywołanego wojną).
Łacińscy biskupi chełmscy byli senatorami I Rzeczypospolitej. Zajmowali dziesiąte miejsce wśród senatorów duchownych, a po unii lubelskiej trzynaste. W latach 1594–1617 byli wieczystymi wielkimi kanclerzami Akademii Zamojskiej. Kilku było podkanclerzymi koronnymi. Na 45 ordynariuszy, 28 awansowało na ważniejsze w hierarchii biskupstwa. Dwóch zostało później prymasami Polski, a jeden prymasem Królestwa Polskiego. 17 umarło, będąc biskupami chełmskimi. Siedzibą biskupów był Chełm, a w latach 1490–1664 i 1773–1805 Krasnystaw. Główną rezydencją biskupią był pałac w Skierbieszowie, dogodnie położony pomiędzy Chełmem, Krasnymstawem i Zamościem.
W 2009 papież Benedykt XVI ustanowił Chełm stolicą tytularną[1]. Tytularnym biskupem chełmskim 20 kwietnia 2013 został mianowany Stanisław Jamrozek, biskup pomocniczy archidiecezji przemyskiej.
Biskupi Ordynariusze
| Lata urzędowania | Biskup | Uwagi | |
|---|---|---|---|
| 1358-1365 | Tomasz z Sienna | nie objął urzędu, późniejszy biskup pomocniczy krakowski | |
| ok. 1380-1416 | Stefan ze Lwowa | biskup pomocniczy poznański i sufragan włocławski | |
| 1417-1452 | Jan Biskupiec | ||
| 1452-1462 | Jan Kraska | ||
| 1463-1479 | Paweł z Grabowa | ||
| 1480-1484 | Jan Kaźmierski | późniejszy biskup przemyski | |
| 1484-1486 | Jan z Targowiska | ||
| 1490-1505 | Maciej ze Starej Łomży | wcześniej biskup kamieniecki, przeniósł siedzibę diecezji do Krasnegostawu | |
| 1505-1510 | Mikołaj Kościelecki | ||
| 1518-1538 | Jakub Buczacki | późniejszy biskup płocki, sekretarz króla Aleksandra Jagiellończyka | |
| 1538-1539 |  |
Sebastian Branicki | wcześniej biskup kamieniecki, późniejszy biskup poznański |
| 1539-1541 |  |
Samuel Maciejowski | późniejszy biskup płocki i krakowski, sekretarz króla Zygmunta Starego |
| 1542-1543 |  |
Mikołaj Dzierzgowski | Późniejszy biskup włocławski, arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski |
| 1543-1545 |  |
Jan Dziaduski | wcześniej biskup margaryteński, kamieniecki, sufragan włocławski, późniejszy biskup przemyski |
| 1545-1546 |  |
Andrzej Zebrzydowski | wcześniej biskup kamieniecki, późniejszy biskup włocławski i krakowski, sekretarz króla Zygmunta Starego |
| 1546-1551 | Jan Drohojowski | późniejszy biskup kujawski | |
| 1551-1561 |  |
Jakub Uchański | późniejszy biskup włocławski, arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski i Litwy, interrex po śmierci Zygmunta Augusta i ucieczce Henryka Walezego |
| 1561-1562 | Mikołaj Wolski | późniejszy biskup kujawski, sekretarz króla Zygmunta Augusta | |
| 1562-1577 | Wojciech Staroźrebski Sobiejuski | sekretarz króla Zygmunta Starego, późniejszy biskup przemyski | |
| 1578-1587 | Adam Pilchowski | sekretarz króla Stefana Batorego | |
| 1590-1591 |  |
Wawrzyniec Goślicki | późniejszy biskup przemyski i poznański, sekretarz króla Zygmunta Augusta |
| 1591-1600 | .jpg) |
Stanisław Gomoliński | organizator Akademii Zamojskiej, budowniczy pałacu biskupów chełmskich w Krasnymstawie, późniejszy biskup łucki |
| 1601-1621 | Jerzy Zamoyski | zreorganizował diecezję chełmską | |
| 1621-1627 |  |
Maciej Łubieński | późniejszy biskup poznański, kujawski, arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski i Litwy, fundator kaplicy Matki Bożej na Jasnej Górze |
| 1627-1640 | Remigiusz Koniecpolski | sekretarz króla Zygmunta III Wazy | |
| 1641-1644 |  |
Paweł Piasecki | wcześniej biskup kamieniecki, późniejszy biskup przemyski, sekretarz króla Zygmunta III Wazy |
| 1644-1657 | Stanisław Pstrokoński | uznał objawienia w Krasnobrodzie | |
| 1658-1667 | .jpg) |
Tomasz Leżeński | późniejszy biskup łucki |
| 1667-1669 | Jan Różycki | sekretarz królów Władysława IV Wazy i Jana Kazimierza | |
| 1670-1673 | Krzysztof Jan Żegocki | Polityk i partyzant podczas potopu szwedzkiego, wojewoda inowrocławski, święcenia przyjął po śmierci żony | |
| 1673-1676 |  |
Stanisław Kazimierz Dąmbski | późniejszy biskup łucki (budowniczy katedry), płocki, kujawski i krakowski (zmarł przed objęciem urzędu) |
| 1677-1696 | Stanisław Jacek Święcicki | wcześniej biskup sufragan żmudzki, późniejszy biskup chełmiński (zmarł przed objęciem urzędu) | |
| 1699-1705 | Mikołaj Michał Wyżycki | przebudował rezydencję biskupów chełmskich w Skierbieszowie | |
| 1705-1710 |  |
Kazimierz Łubieński | późniejszy biskup krakowski |
| 1710-1712 | Teodor Wolff von Ludinghausen | wcześniej biskup inflancki | |
| 1713-1719 |  |
Krzysztof Jan Szembek | późniejszy biskup przemyski, warmiński, koronował obraz MB Częstochowskiej na Jasnej Górze |
| 1719-1724 |  |
Aleksander Antoni Fredro | późniejszy biskup przemyski |
| 1725-1733 | Jan Feliks Szaniawski | wcześniej biskup pomocniczy lwowski | |
| 1736-1753 |  |
Józef Eustachy Szembek | późniejszy biskup płocki |
| 1753-1765 | Walenty Franciszek Wężyk | późniejszy biskup przemyski | |
| 1765-1771 |  |
Feliks Paweł Turski | późniejszy biskup łucki i krakowski |
| 1771-1780 |  |
Antoni Onufry Okęcki | późniejszy biskup poznański |
| 1780-1781 | Jan Alojzy Aleksandrowicz | wcześniej biskup koadiutor diecezji chełmskiej | |
| 1781-1790 | Maciej Grzegorz Garnysz | wcześniej biskup pomocniczy kujawski | |
| 1790-1805 |  |
Wojciech Józef Skarszewski | za jego urzędowania biskupstwo chełmskie przekształcono w biskupstwo lubelskie; późniejszy biskup lubelski, arcybiskup metropolita warszawski, Prymas Królestwa Polskiego |
Biskupi Koadiutorzy
| Lata urzędowania | Biskup | Uwagi |
|---|---|---|
| 1775-1780 | Jan Alojzy Aleksandrowicz | późniejszy ordynariusz diecezji chełmskiej |
Biskupi pomocniczy
| Lata urzędowania | Biskup | Uwagi |
|---|---|---|
| 1622-1643 | Abraham Śladkowski | |
| 1644-1676 | Mikołaj Świrski | |
| 1696-1720 | Jan Dłużewski | |
| 1721-1723 | Walenty Konstanty Czulski | |
| 1724-1725 | Michał de la Mars | |
| 1727-1738 | Józef Olszański | |
| 1738-1741 | Józef Antoni Łaszcz | późniejszy biskup koadiutor kijowski |
| 1748-1757 | Jan Chryzostom Krasiński | |
| 1760-1775 | Dominik Józef Kiełczewski | |
| 1775-1788 | Melchior Jan Kochnowski | faktyczny zarządca diecezji za czasów urzędowania biskupa Macieja Garnysza |
| 1780-1781 | Maciej Grzegorz Garnysz | późniejszy biskup ordynariusz chełmski |
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Diecezja chełmska [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2013-06-22] (ang.).
- Chełmskie biskupstwo tytularne [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2013-06-22] (ang.).
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
