Bazylika św. Sabiny w Rzymie
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bazylika św. Sabiny na Awentynie w Rzymie (wł. Basilica di Santa Sabina all'Aventino) – rzymskokatolicki kościół tytularny w Rzymie.
| Kościół tytularny | |||||||||||
 | |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
Rzym | ||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Parafia |
św. Pryski | ||||||||||
| Bazylika mniejsza |
od niepamiętnych czasów | ||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Rzymu  | |||||||||||
Położenie na mapie Włoch  | |||||||||||
Położenie na mapie Lacjum  | |||||||||||
| 41°53′04″N 12°28′47″E | |||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||
Świątynia ta jest kościołem rektoralnym parafii św. Pryski oraz kościołem tytularnym, mającym również rangę bazyliki mniejszej[1]. Jest też kościołem stacyjnym ze Środy Popielcowej[2].
Do bazyliki przylega klasztor dominikanów założony przez św. Dominika[3].
Kościół znajduje się w XII Rione Rzymu – Ripa przy Piazza Pietro d’Illiria 1[1].
Patronką świątyni jest św. Sabina – rzymska patrycjuszka, która poniosła śmierć męczeńską za wiarę chrześcijańską w II wieku.
Kościół został ufundowany w latach 425–432 przez iliryjskiego księdza Piotra[2]. Kościół wybudowano prawdopodobnie na miejscu oryginalnego Titulus Sabinae[2]. Świątynię konsekrował papież Sykstus III około 432 roku[2]. Kościół był przebudowywany przez papieży Leona III i Eugeniusza II[3].
W roku 1219 papież Honoriusz III przekazał bazylikę św. Sabiny św. Dominikowi. Wtedy też przebudowano kampanilę i dobudowano krużganki. W 1587 roku na zlecenie papieża Sykstusa V Domenico Fontana zmienił wystrój wnętrza bazyliki. Ponowne zmiany zostały dokonane przez Francesco Borromini w 1643 roku[3].
Przeprowadzone w latach 1914–1919 oraz 1936–1938 renowacje miały przywrócić bazylice antyczny wygląd[2].
Portyk przedsionka po bokach zdobią antyczne kolumny: cztery z nich są spiralne z żółtego marmuru, pozostałe natomiast są granitowe. W przedsionku znajduje się figura św. Róży z Limy z 1668 roku[3].
Fasada bazyliki
Portyk, w głębi figura św. Róży z Limy z 1668 r.
Drzwi portalu głównego wykonane są z cyprysowego[4] drewna, przy czym są to oryginalne drzwi świątyni datowane pomiędzy 420 a 450 rokiem[2]. Drzwi te pierwotnie zdobiło 28 płaskorzeźbionych kwater przedstawiających sceny biblijne, do czasów obecnych zachowało się 18 z nich[3]. Kolejne kwatery przedstawiają (idąc od góry do dołu i od lewej do prawej): ukrzyżowanie, niewiasty przy pustym grobie, pokłon trzech króli, Chrystusa ze św. Piotrem i Pawłem, wskrzeszenie Łazarza, Mojżesza na pustyni, wniebowstąpienie, powtórne przyjście (lub triumf) Chrystusa, ukazanie się Jezusa po zmartwychwstaniu uczniom, ukazanie się Jezusa po zmartwychwstaniu niewiastom, zapowiedź zaparcia się św. Piotra, proroka Habakuka z aniołem, Mojżesza otrzymującego prawo, hołd składany ważnej osobistości, Izraelitów ze słupem ognia, Eliasza wstępującego do nieba, św. Piotra myjącego ręce, Chrystusa przed Kajfaszem[2]. Scena ukrzyżowania na drzwiach jest prawdopodobnie jednym z najstarszych przykładów takiego przedstawienia w sztuce[3][2].
Cedrowe drzwi bazyliki, V w.
Ukrzyżowanie, kwatera drzwi bazyliki
Wnętrze bazyliki jest trójnawowe bez transeptu, podzielone przez 24 antyczne kolumny z II wieku. Nad oraz między arkadami zachował się fryz z V wieku. Okna są nie szklane, ale z selenitu. Nawę główną przykrywa drewniany sufit w całości zrekonstruowany w 1936 roku[3].
W głębi nawy mieści się schola cantorum zrekonstruowana w 1936 roku z fragmentów pochodzących z V wieku[3].
_-_Interno.jpg)
Wnętrze bazyliki
Konchę apsydy zdobi fresk przedstawiający Chrystusa w otoczeniu świętych autorstwa Taddeo Zuccari z 1560 roku. Freski w łuku apsydalnym wykonał Eugenio Cisterna w latach 1919–1920[3].
Front ołtarza głównego wykonany jest z porfiru. Pod ołtarzem znajdują się relikwie św. Sabiny i trzech innych męczenników (sprowadzone do bazyliki przez papieża Eugeniusza z podmiejskiego sanktuarium św. Aleksandra)[2].
Apsyda
Fresk w apsydzie, mal. Taddeo Zuccari, 1560 r.
Wzdłuż ścian prawej nawy znajdują się fragmenty dekoracji z V wieku. W nawie tej jest wejście do kaplicy św. Jacka, ozdobionej freskami autorstwa Federico Zuccaro przedstawiającymi na ścianach historie z życia św. Jacka, a na sklepieniu triumf tego świętego. W ołtarzu znajduje się obraz namalowany przez Lavinię Fontanę z 1600 roku przedstawiający NMP i św. Jacka[3].
W niszy w prawej nawie znajduje się starożytna kolumna, według tradycji pochodząca z domu św. Sabiny[2][3].
Kaplica św. Jacka
Triumf św. Jacka, sklepienie kaplicy św. Jacka
Antyczna kolumna
W lewej nawie mieści się kaplica św. Katarzyny ze Sieny projektu Giovanni Battista Contini z 1671 roku. W pendentywach znajdują się freski z historiami z życia św. Katarzyny ze Sieny, a na sklepieniu jej chwała autorstwa Giovanni Odazzi. W ołtarzu znajduje się obraz Sassoferrato Madonna Różańcowa z 1643 roku[3].
W narteksie bazyliki, koło ołtarza św. Dominika, na kolumience znajduje się czarny wypolerowany kamień, tzw. czarci kamień[3]. Według legendy św. Dominik nocami przychodził do kościoła modlić się za grzeszników. Zdenerwowało to tak szatana, że pewnego razu miał rzucić w niego tym właśnie kamieniem. Co prawda nie trafił, ale uderzył w kamienną płytę, która pękła[2].
Kaplica św. Katarzyny ze Sieny
Kolumna z tzw. czarcim kamieniem
W podziemiach kościoła znajdują się pozostałości domu, być może św. Sabiny[3] oraz niewielkiej świątyni z III wieku[2].
Bazylika św. Sabiny jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-prezbiterom (Titulus Sanctae Sabinae)[5].
- Walens (udokumentowany w 499)
- Feliks (udokumentowany w 595)
- Maryn (udokumentowany w 721)
- Jordan (udokumentowany 732–745)
- Teofil (udokumentowany 761–769)
- Eugeniusz (?–824)
- Jobinian (udokumentowany w 853)
- Stefan (udokumentowany 963–964)
- Marcin (udokumentowany w 1044)
- Albert (udokumentowany 1095–1100)
- Mikołaj (udokumentowany w 1099), w obediencji wibertyńskiej
- Alberyk (1112)
- Robert de Paris (1120-1123)
- Comes (1123–ok. 1137), od 1130 w obediencji antypapieża Anakleta II
- Stancius (ok. 1135–1142)
- Manfred (1143–1157)
- Galdino Valvassi della Sala (1166-1167)
- Wilhelm o Białych Dłoniach (1179-1202)
- Tommaso da Capua (1216-1239)
- Hugues de Saint-Cher OP (1244-1263)
- Hughes Seguin (lub Aycelin) de Billom OP (1288-1294), in commendam (1294–1297)
- Niccolò Boccasini OP (1299–1300)
- Walter Winterburn OP (1305)
- Thomas Jorz OP (1305–1310)
- Nicolas Caignet de Fréauville OP, administrator (1316–1323)
- Gérard de la Garde OP (1342–1343)
- Jean de la Molineyrie OP (1351–1353)
- Francesco Tebaldeschi (1368–1378)
- Giovanni d’Amelia (1378–1385)
- Tommaso di Casasco OP (1383–1390), w obediencji awiniońskiej
- Bálint Alsáni (1386-1408)
- Giuliano Cesarini (1435–1444)
- Giovanni de Primis OSBCas (1446–1449)
- Guillaume d'Estaing (1450–1455)
- Enea Silvio Piccolomini (1456–1458)
- Berardo Eroli (1460–1474), in commendam (1474-1477)
- Ausias Despuig (1477–1483)
- Giovanni d’Aragona (1483–1485)
- Jean Bilhères de Lagraulas OSB (1493–1499)
- Diego Hurtado de Mendoza y Quiñones (1500–1502)
- Francisco Lloris y de Borja (1503–1505)
- Fazio Giovanni Santori (1505–1510)
- René de Prie (1511)
- Bandinello Sauli (1511–1516)
- Giovanni Piccolomini (1517–1518)
- Adrian Gouffier de Boissy (1518-1523)[6]
- Louis de Bourbon de Vendôme (1524–1550)[7]
- Otto Truchsess von Waldburg (1550–1561)
- Michele Ghislieri OP (1561–1565)
- Simone Pasqua (1565)
- Stanisław Hozjusz (1565)
- Benedetto Lomellini (1565–1579)
- Vincenzo Giustiniani OP (1579–1582)
- Filippo Spinola (1584–1593)
- Ottavio Bandini (1596–1615)
- Giulio Savelli (1616–1636)
- Alessandro Bichi (1637–1657)
- Scipione Pannocchieschi d'Elci (1658–1670)
- Luis Manuel Fernández de Portocarrero (1670–1698)
- Francesco del Giudice (1700–1717)
- Michael Friedrich Althann (1720–1734)
- Raniero d’Elci (1738–1747); in commendam (1747–1761)
- Leonardo Antonelli (1775–1794)
- Giulio Maria della Somaglia (1795–1801)
- Johann Casimir Häffelin (1818–1822)
- Luigi Pandolfi (1823–1824)
- Gustave-Maximilien-Juste de Croÿ-Solre (1829–1844)
- Sisto Riario Sforza (1846–1877)
- Vincenzo Moretti (1877–1881)
- Edward MacCabe (1882–1885)
- Serafino Vannutelli (1887–1889)
- Agostino Bausa (1889–1899)
- François-Désiré Mathieu (1899–1908)
- Leon-Adolphe Amette (1911–1920)
- Francisco de Asís Vidal y Barraquer (1921–1942)
- Ernesto Ruffini (1946–1967)
- Gabriel-Marie Garrone (1967–1994)
- Jozef Tomko (1996-2022)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
