Bacewiczy

Bacewiczy (biał. Бацэвічы; ros. Бацевичи, Bacewiczi) – agromiasteczko na Białorusi, w obwodzie mohylewskim, w rejonie kliczewskim, około 28 km na północ od Bobrujska, nad rzeką Olsą^[1]. W 2009 roku liczyło 730 mieszkańców^[2].

Bacewiczy

Бацэвічы
Бацевичи

Siedziba Niezabytowskich, widok sprzed 1918 r.
Państwo	Białoruś
Obwód	mohylewski
Rejon	kliczewski
Sielsowiet	Bacewiczy
Populacja (2009) • liczba ludności	730
Położenie na mapie obwodu mohylewskiego Bacewiczy
Położenie na mapie Białorusi Bacewiczy
53°23′55,3″N 29°13′51,3″E

Historia

Obszerne dobra bacewskie były własnością rodziny Haraburdów herbu Abdank, później przez pewien czas były własnością Radziwiłłów, od których majątek ten w 1696 roku kupili Bacewicze. Kilkanaście lat później ziemia ta przeszła na własność Stanisława Niezabytowskiego. W rękach jego rodziny dobra te pozostawały aż do I wojny światowej.

Ostatnim ich właścicielem przed zaborem sowieckim był Karol Niezabytowski (1865–1952).

Wieś szlachecka położona była w końcu XVIII wieku w powiecie orszańskim województwa witebskiego^[3].

Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego Bacewicze w 1860 roku liczyły 109 mieszkańców, 12 domów i znaczną fabrykę terpentyny^[1]. Od 1924 roku jest siedzibą jednego z 12 sielsowietów rejonu kliczewskiego.

W Bacewiczach urodził się m.in. Arkadź Smolicz.

Podczas okupacji hitlerowskiej, we wrześniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 100 osób. W lutym 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali. Sprawcą zbrodni było Einsatzkommando 8^[4].

W kulturze

Lokalizacja miejsc z powieści Nadberezyńcy w rejonie Wończy (Kliczewa). Bacewicze w powieści są ukryte pod nazwą "Kuncewicze". Fragment polskiej mapy wojskowej z 1934 roku.

Między innymi majątek w Bacewiczach opisywał w 1929 roku prof. Antoni Urbański w pracy Memento kresowe. Majątek pod zmienioną nazwą (jako Kuncewicze) występuje również w powieści Nadberezyńcy Floriana Czarnyszewicza.

Dawny pałac

W XVIII i XIX wieku istniał tu prawdopodobnie modrzewiowy dwór, który spłonął w 1900 roku. W 1909 roku na jego miejscu wybudowano dwukondygnacyjny, dziewięcioosiowy, neorenesansowy pałac. Pałac był znany z bogatych kolekcji starych zegarów i porcelany, m.in. kolekcji 500 sztuk XVIII-wiecznej porcelany wiedeńskiej.

W pałacu, pośrodku traktu ogrodowego, w miejscu, gdzie zwykle znajduje się główny salon, znajdował się ogromny ogród zimowy, wysokości dwóch kondygnacji (ogrzewany centralnym ogrzewaniem funkcjonującym w całym budynku), spełniający również funkcję salonu. W ogrodzie zimowym hodowano wśród wielu gatunków roślin egzotycznych, m.in. palmy daktylowe. Z pałacu rozciągał się obszerny widok na rozlewiska rzeki Olsy^[5].

Przypisy

1. Bacewicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 76.
2. Liczby ludności miejscowości obwodu mohylewskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
3. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 102.
4. Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1645.
5. RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 1: Województwa mińskie, mścisławskie, połockie, witebskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 16–18, ISBN 83-04-03713-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).