Audytor (sędzia wojskowy)

Audytor (sędzia wojskowy) – w sądownictwie wojskowym od XVII wieku oficer (sędzia), któremu powierzono prowadzenie śledztwa i wymiar sprawiedliwości. W Polsce w latach siedemdziesiątych XVII wieku powstał urząd generała audytora, który zajmował się sprawami karnymi wojsk cudzoziemskiego autoramentu.

Obowiązki audytora w Korpusie Artylerii Koronnej zawarte były w regulaminie z 1767 w artykule „Powinności każdego z Osobna Artyllerysty podług Stopnia y Urzędu tak względem umieiętności jako y Służby Pańskiey”^[1].

Audytora powinność bydz Znaiącym się na Prawie Militarnym i Civilim. Poprzysięgły przed Generałem jako podług Artykułów woyskowych wszelkie delicta Każdego przed Sąd stawionego ściśle Examinować, Vota Kreygsrechtowe wiernie notować, a Sprawiedliwie radzić prezesowi i Affessorom, ażeby winni Słuszną odbierali Karę, a niewinni byli uwolnieni, orazpodSwoim Kluczem Buchalteryą Artylleryi porządnie pod Summaryuszami utrzymywać iest obligowany, aby tak dawne jako y teraźnieysze Przywileie, Inwentarze, Tabelle y wszystkie Rachunków Regestra jako y ordynanse tudzież Rapporta, tak od Kommendy wynikające, jako y z Kasy wszelkie Papiry oraz y prawną[?], do Buchalteryi oddawane należycie Konserwował, a do pomocy Swey może używać Ceugschreybra.

Bezpośrednio po odzyskaniu przez Polskę niepodległości tytuł audytora przysługiwał oficerom Wojska Polskiego pełniącym służbę w sądownictwie wojskowym. Z dniem 1 marca 1919, kiedy weszła w życie Ustawa o tymczasowej organizacji sądowej Wojska Polskiego tytuł audytora został zniesiony. Jednocześnie został powołany „Oficerski Korpus Sądowy”^[2][3].

1 stycznia 1937 wszedł w życie dekret Prezydenta RP z dnia 29 września 1936 „Prawo o ustroju sądów wojskowych”^[4]. Z dniem wejścia w życie wspomnianego dekretu został zniesiony „korpus oficerów sądowych”, a w jego miejsce utworzony „korpus oficerów audytorów”^[5]. Powyższa zmiana nazwy korpusu znalazła swoje potwierdzenie w nowej pragmatyce oficerskiej, która weszła w życie 18 marca 1937^[6]. Pełnym tytułem oficera audytora był jego stopień z oznaczeniem korpusu osobowego i stopnia naukowego np. pułkownik audytor doktor (płk aud. dr) lub kapitan audytor stanu spoczynku (kpt. aud. st. sp.) Korpus oficerów audytorów występował w Wojsku Polskim II Rzeczypospolitej i w Polskich Siłach Zbrojnych.

Przypisy

1. MariuszM. Machynia MariuszM., Oficerowie Rzeczypospolitej obojga narodów, 1777-1794: spisy, Kraków: Księgarnia Akademicka, 1998, ISBN 978-83-7188-186-2 [dostęp 2021-08-11]. Brak numerów stron w książce
2. Dziennik Rozkazów Wojskowych z 1 lutego 1919 r. Nr 11, poz. 393, 411.
3. Dziennik Rozkazów Wojskowych z 25 lutego 1919 r. Nr 21, poz. 685 i 686.
4. Dz.U. z 1936 r. nr 76, poz. 536
5. Dz.U. z 1936 r. nr 76, poz. 538
6. Dz.U. z 1937 r. nr 20, poz. 128

Bibliografia

• Dziennik Ustaw RP 1936, 1937.
• Dziennik Rozkazów Ministra Spraw Wojskowych 1919.
• Mała Encyklopedia Wojskowa, tom I, Warszawa 1967.