Areszt Centralny w Warszawie

Areszt Centralny, zwyczajowo Centralniak^[1][2] – areszt policyjny, który znajdował się przy ul. Daniłowiczowskiej 7 w Warszawie. Zniszczony podczas powstania warszawskiego, rozebrany po zakończeniu II wojny światowej.

Areszt Centralny
Centralniak

Budynek Aresztu Centralnego
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Daniłowiczowska 7
Rodzaj	areszt policyjny
Data powstania	1823
Data likwidacji	1944
Położenie na mapie Warszawy Areszt Centralny Centralniak
Położenie na mapie II RP Areszt Centralny Centralniak
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Areszt Centralny Centralniak
52°14′40″N 21°00′25″E

Historia

Pierwszy budynek aresztu powstał w 1823 na tyłach pałacu Jabłonowskich, będącego wtedy od kilku lat siedzibą warszawskiego ratusza^[1]. Architektem budynku był prawdopodobnie Józef Grzegorz Lessel^[1]. Między 1899 a 1901 miasto nabyło od rodziny Schuchów przyległą do niego od zachodu posesję^[1]. Po 1909^[1] wybudowano nowy gmach, który był jednostką pomocniczą dla X Pawilonu Cytadeli oraz Pawiaka^[3]. Budynek miał siedem kondygnacji i starannie wykończoną elewację^[1].

Od 1915 do 1932 naczelnikiem więzienia był Tadeusz Ostrzeszewicz^[4][5].

W okresie międzywojennym mieściło się tam jedno z czterech warszawskich więzień cywilnych^[6]. W latach 1936–1939 pod adresem ul. Daniłowiczowska 7 m. 4 mieściła się redakcja dwutygodnika „W Służbie Penitencjarnej”^[7][8].

Podczas obrony Warszawy, w nocy z 6 na 7 września 1939, administracja więzienia opuściła miasto, pozostawiając zamkniętych w celach więźniów komunistycznych (później sami opuścili więzienie)^[9]. Po kapitulacji miasta budynek został przejęty przez Niemców. Funkcjonowało tam więzienie sądowe^[1]. Przetrzymywano w nim osoby, które nie były podejrzewane o przestępstwa polityczne przeciwko okupantowi^[10]. Po aresztowaniu 27 października 1939 na krótko trafił tam Stefan Starzyński^[11].

Budynek został zniszczony podczas powstania warszawskiego^[1][12]. Jego pozostałości rozebrano w pierwszych latach po zakończeniu wojny^[1].

Więźniowie

Zobacz też kategorię: Więźniowie Aresztu Centralnego przy ul. Daniłowiczowskiej w Warszawie.

Przypisy

1. Jarosław Zieliński. Tajemnice Centralniaka. „Stolica”, s. 74, wrzesień 2017.
2. Marian Marek Drozdowski: Alarm dla Warszawy. Ludność cywilna w obronie stolicy we wrześniu 1939 r.. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969, s. 125.
3. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 27.
4. Osobiste. Tadeusz Ostrzeszewicz. „Przegląd Więziennictwa Polskiego”. Nr 4, s. 14, 1932.
5. Z żałobnej karty. Tadeusz Ostrzeszewicz. „W Służbie Penitencjarnej”. Nr 4, s. 13-14, 15 lutego 1938.
6. Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łodź: Księży Młyn, 2009, s. 71. ISBN 978-83-61253-51-8.
7. Stopka redakcyjna. „W Służbie Penitencjarnej”, s. 20, Nr 1 z 3 maja 1936.
8. Redakcyjna stopka. „W Służbie Penitencjarnej”, s. 16, Nr 16 (80) z 15 sierpnia 1939.
9. Marian Marek Drozdowski: Alarm dla Warszawy. Ludność cywilna w obronie stolicy we wrześniu 1939 r.. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969, s. 125–126.
10. Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Warszawa w latach 1939–1945. Państwowe Wydawnictwo Naukowe: 1984, s. 60. ISBN 83-01-04207-9.
11. Grzegorz Piątek: Sanator. Kariera Stefana Starzyńskiego. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2016, s. 16. ISBN 978-83-280-2149-5.
12. Bronisław Troński: Tędy przeszła śmierć. Warszawa: Czytelnik, 1957, s. 176.