Aquila – rodzaj ptaków z podrodziny jastrzębi (Accipitrinae) w obrębie rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae).
Szybkie fakty Domena, Królestwo ...
Aquila |
Brisson, 1760[1] |
|
Przedstawiciel rodzaju – orzeł przedni (A. chrysaetos) |
Systematyka
|
Domena
|
eukarionty |
Królestwo
|
zwierzęta |
Typ |
strunowce |
Podtyp |
kręgowce |
Gromada |
ptaki |
Podgromada |
neornithes |
Infragromada |
ptaki neognatyczne |
Rząd |
szponiaste |
Rodzina |
jastrzębiowate |
Podrodzina |
jastrzębie |
Plemię |
Accipitrini |
Rodzaj |
Aquila |
Typ nomenklatoryczny |
Falco chrysaetos Linnaeus, 1758 |
Synonimy |
- Aquilla Endler & Scholz, 1809[2]
- Aetos Nitzsch, 1833[3]
- Chrysaetus[uwaga 1] Sweeting, 1837[4]
- Pteroaetus Kaup, 1844[5]
- Uroaetus Kaup, 1844[6]
- Eutolmaetus Blyth, 1844[7]
- Tolmaetus Blyth, 1846[8]
- Pseudaetus[uwaga 2] Bonaparte, 1854[9]
- Asturaetos A.L. Brehm, 1855[10]
- Morphnaetos Severtsov, 1875[11]
- Taphaetus De Vis, 1892[12]
- Euaquila Acloque, 1900[13]
- Cassinaetus W.L. Sclater, 1922[14]
- Psammoaetus Roberts, 1924[15]
|
|
Gatunki |
11 gatunków – zobacz opis w tekście |
|
|
|
Zamknij
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji, Ameryce Północnej, Afryce i Australii[16].
Długość ciała 50–104 cm, rozpiętość skrzydeł 103–176 cm; masa ciała samic 1153–7200 g, samców 938–4550 g[16].
Rodzaj zdefiniował w 1760 roku francuski zoolog Mathurin Jacques Brisson w publikacji własnego autorstwa poświęconej ornitologii[1]. Gatunkiem typowym jest (Linneuszowska tautonimia) orzeł przedni (A. chrysaetos).
Etymologia
- Aquila: łac. aquila ‘orzeł’, być może od aquilus ‘w ciemnym kolorze’; orzeł przedni był emblematem legionów rzymskich, na których sztandarach znajdowała się podobizna orła z podniesionymi skrzydłami[17].
- Aetos: gr. αετος aetos ‘orzeł’[18]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Falco chrysaetos Linnaeus, 1758[19].
- Chrysaetus: gr. χρυσος khrusos ‘złoty’; αετος aetos ‘orzeł’[20].
- Pteroaetus: gr. πτερον pteron ‘skrzydło, pióro’; αετος aetos ‘orzeł’[21]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Aquila verreauxii Lesson, 1831.
- Uroaetus: gr. ουρα oura ‘ogon’ (tj. długoogonowy); αετος aetos ‘orzeł’[22]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Vultur audax Latham, 1801.
- Eutolmaetus: gr. ευτολμος eutolmos ‘odważny, dzielny’, od ευ eu ‘idealny’; τολμα tolma, τολμης tolmēs ‘odwaga’; αετος aetos ‘orzeł’[23]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Falco Bonellii Temminck, 1824 (= Aquila fasciata Vieillot, 1822)[24].
- Tolmaetus: gr. τολμα tolma, τολμης tolmēs ‘odwaga, śmiałość’; αετος aetos ‘orzeł’[25]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Falco Bonelli Temminck, 1824 (= Aquila fasciata Vieillot, 1823)[24].
- Pseudaetus: gr. ψευδος pseudos ‘fałszywy’; αετος aetos ‘orzeł’[26].
- Asturaetos: rodzaj Astur Lacépède, 1799; gr. αετος aetos ‘orzeł’[27]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Falco Bonellii Temminck, 1824 (= Aquila fasciata Vieillot, 1822)[27].
- Morphnaetos: gr. μορφνος morphnos ‘ciemnego koloru’; αετος aetos ‘orzeł’[28]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Aquila adalberti C.L. Brehm, 1861[28].
- Taphaetus: gr. ταφος taphos ‘mogiła, grób’; αετος aetos ‘orzeł’[29]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Uroaetus brachialis De Vis, 1890.
- Euaquila: gr. ευ eu ‘dobry’; rodzaj Aquila Brisson, 1760[30]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Falco chrysaetos Linnaeus, 1758[31].
- Cassinaetus: John Cassin (1813–1869), amerykański ornitolog; gr. αετος aetos ‘orzeł’[32]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Limnaetus africanus Cassin, 1865.
- Psammoaetus: gr. ψαμμος psammos ‘piasek’ (tj. pustynia); αετος aetos ‘orzeł’[33]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Aquila nipalensis Hodgson, 1833.
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące gatunki[34]:
- Aquila nipalensis Hodgson, 1833 – orzeł stepowy
- Aquila heliaca Savigny, 1809 – orzeł cesarski
- Aquila adalberti C.L. Brehm, 1861 – orzeł iberyjski
- Aquila rapax (Temminck, 1828) – orzeł sawannowy
- Aquila africana (Cassin, 1865) – orzeł białobrzuchy
- Aquila gurneyi G.R. Gray, 1861 – orzeł molucki
- Aquila audax (Latham, 1801) – orzeł australijski
- Aquila chrysaetos (Linnaeus, 1758) – orzeł przedni
- Aquila verreauxii Lesson, 1831 – orzeł czarny
- Aquila fasciata Vieillot, 1823 – orzeł południowy
- Aquila spilogaster (Bonaparte, 1850) – orzeł plamisty
W Bullock Creek w Terytorium Północnym w Australii odkryto pochodzący z miocenu koniec kości barkowej gatunku Aquila bullockensis[35].
Fragment kladogramu z uwzględnieniem rodzaju Aquila[36]:
Aquila |
|
|
|
|
|
A. chrysaetos |
|
|
|
A. africana |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
A. fasciata |
|
|
A. spilogaster |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Alternatywna nazwa dla Aquila Brisson, 1760.
Alternatywna nazwa dla Eutolmaetus Blyth, 1844.
M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 28, 419. (fr. • łac.).
F.G. Endler, F.G. Scholz: Der Naturfreund oder Beiträge zur Schlesischen Naturgeschichte. Breslau: C.F. Barth/A. Holäufer, 1809, s. 50. (niem.).
Ch.L. Nitzsch: Pterylographia avium pars prior. Halae: 1833, s. 21. (łac.).
Ch.W. De Vis. Note on an extinct Eagle. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. Second series. 6, s. 123, 1891. (ang.).
A.N.Ch. Acloque: Fauna de France contenant la description de espèces indigènes, disposees en tableaux analytiques, et illustree de figures representant les types caractéristiques des genres. Cz. 1: Mammifères, oiseaux, poissons, reptiles, batraciens, protochordes. Paris: J.B. Balliere et Fils, 1900, s. 99. (fr.).
D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Hawks, Eagles, and Kites (Accipitridae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.accipi1.01 [dostęp 2024-08-08] (ang.), Aquila.
Identyfikatory zewnętrzne: