Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aeshnomorpha – takson ważek z podrzędu Epiprocta i infrarzędu różnoskrzydłych.
Aeshnomorpha | |
Bechly et al., 2001 | |
Okres istnienia: jura–dziś | |
Archipetalia auriculata z rodziny Austropetalidae | |
Żagnica sina z rodziny żagnicowatych | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Gromada | |
Rząd | |
Podrząd | |
(bez rangi) | Euepiproctophora |
(bez rangi) | Anisopteromorpha |
(bez rangi) | Trigonoptera |
(bez rangi) | Pananisoptera |
(bez rangi) | Neoanisoptera |
Infrarząd | |
(bez rangi) | Euanisoptera |
(bez rangi) | Aeshnoptera |
(bez rangi) | Aeshnomorpha |
Aeshnomorpha podobnie jak inne ważki różnoskrzydłe mają głowę o dużych oczach złożonych z większymi fasetkami po stronie grzbietowej i mniejszymi po stronie brzusznej[1]. Oczy te leżą bardzo blisko siebie, a nawet mogą się ze sobą stykać. Obecny jest w tej grupie przynajmniej mały płat intraokularny[2].
Tak jak u innych ważek różnoskrzydłych ich skrzydła w pozycji spoczynkowej trzymane są całkowicie rozprostowane na boki[1]. Ich użyłkowanie charakteryzuje przynajmniej spłaszczony sektor radialny lepiej wyodrębniony niż u taksonów bardziej bazalnych. Druga gałąź żyłki radialnej tylnej jest z wyjątkiem Archipetalia i niektórych kopalnych Gomphaeschninae przynajmniej trochę pofalowana, a u Aeschnodea falowanie to ulega modyfikacji w zakrzywienie. W pierwotnym planie budowy użyłkowanie całych Aeshnoptera cechować się ma także pierwszą i drugą gałęzią żyłki radialnej równoległymi w odcinkach nasadowych i tam oddzielonymi przez pojedynczy szereg komórek oraz mniej lub bardziej pofalowanymi gałęzią 3/4 żyłki radialnej tylnej i żyłką medialną przednią – cechy te jednak wtórnie zanikły u części taksonów kopalnych oraz u Archipetalia. Trójkąty dyskoidalne u Aeshnomorpha w obu parach skrzydeł są podobnie wykształcone, rozciągnięte podłużnie. U większość przedstawicieli tej grupy hypertriangulum podzielone jest przynajmniej jedną żyłką poprzeczną[2].
Odwłok, z wyjątkiem rodzajów Archipetalia i Gomphaeschna, przynajmniej na grzbietowych stronach niektórych tergitów ma rozwinięte właściwe, podłużne żeberka pośrodkowe, a nie tylko ostre fałdy oskórka[2]. W pierwotnym planie budowy odwłok samca ma wtórny aparat kopulacyjny z ostatnim segmentem pęcherzyka nasiennego (vesicula spermalis) zaopatrzonym w parzyste flagellae[1], krótką ligulą w kształcie litery „L” z powierzchnią przednio-brzuszną wykształconą w formie ostrej listewki rozdzielające walwy, zaopatrzoną w wydłużone, pośrodkowe wcięcie lamina anterior, blaszkowate i skierowane dośrodkowo hamuli anteriores oraz silnie zredukowane hamuli posteriores[2].
Larwy mają wystające ku przodowi oczy złożone, osiągające największą szerokość przed wysokością panewek czułkowych. Wykształcona z wargi dolnej maska ma wydłużony przedbródek. Ich przedżołądek zaopatrzony jest w małe, guzkowate płaty mające osiem lub mniej zgrupowanych w klaster ząbków[2]. Na szczycie odwłoka mają wyraźną piramidkę analną utworzoną przez wydłużone, spiczasto zwieńczone przysadki odwłokowe, paraprokty i wyrostki epiproktów, co łączy je z innymi Neoanisoptera[1]. Wyrostki epiproktów zwykle są na wierzchołkach rozwidlone[2]. Z wyjątkiem Austropetaliida charakteryzują się obecnością mięśnia poprzecznego nie tylko w szóstym, ale także w piątym segmencie odwłoka, co umożliwia im poruszanie się napędem odrzutowym, dzięki gwałtownemu wypuszczaniu wody z komory rektalnej[2].
Takson w podobnym sensie wprowadził już w 1991 roku Hans Klaus Pfau pod nazwą Palanisoptera[3]. Nazwa ta została jednak wykorzystana dla innego taksonu przez Hansa Lohmanna[4]. W 1996 roku takson ten wprowadzony został przez Güntera Bechly’ego pod nazwą Aeshnata[5]. Tu sytuacja jest podobna – Lohmann użył tej nazwy w nieopublikowanym manuskrypcie z 1995 roku oraz opublikowanej pracy z 1996 roku dla innego taksonu, odpowiadającego Aeshnodea z klasyfikacji Bechly’ego[4][2]. Nazwę Aeshnomorpha wprowadzili Bechly i współpracownicy w 2001 roku[6]. Takson ten obejmować ma wszystkie Aeshnoptera z wyjątkiem wymarłego rodzaju Cymatophlebiella i wymarłej nadrodziny Mesuropetaloidea. Filogenetyczna systematyka Aeshnomorpha według pracy Bechly’ego z 2007 roku do rangi rodziny przedstawia się następująco[7]:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.