A lyga

A lyga – najwyższa w hierarchii klasa męskich ligowych rozgrywek piłkarskich na Litwie, będąca jednocześnie najwyższym szczeblem centralnym (I poziom ligowy), utworzona w 1990 roku i zarządzana przez Narodowe Stowarzyszenie Klubów Piłkarskich (lit. Nacionalinė futbolo klubų asociacija, NFKA), a wcześniej przez Litewski Związek Piłki Nożnej (LFF). Zmagania w jej ramach toczą się cyklicznie (co sezon) i przeznaczone są dla 8 najlepszych krajowych klubów piłkarskich. Jej triumfator zostaje Mistrzem Litwy, zaś najsłabsze drużyny są relegowane do I lygi (II ligi litewskiej).

A lyga

2024
Państwo	Litwa
Dyscyplina	Piłka nożna
Organizator rozgrywek	Narodowe Stowarzyszenie Klubów Piłkarskich
Data założenia	1922 (1990)
Założyciel	Litewski Związek Piłki Nożnej
Poprzednia nazwa	1. Lyga (1990–1991)
Partner TV	LRT Televizija LRT Lituanica
Rozgrywki
Liczba drużyn	10
Zwycięzca	Mistrz Litwy
Niższy poziom ligowy	Pirma lyga
Puchary	Puchar Litwy Superpuchar Litwy
Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca	LFLS Kowno (1922)
Obecny zwycięzca	FK Žalgiris (2024)
Najwięcej zwycięstw	Žalgiris Wilno (11)
Strona internetowa

Historia

Mistrzostwa Litwy w piłce nożnej rozgrywane są od 1990 roku, przed rozpadem ZSRR w 1991. Wcześniej od 1922 roku organizowane mistrzostwa Litwy każdego roku, z wyjątkiem sezonu 1940/1941 z powodu okupacji radzieckiej. Po wkroczeniu wojsk niemieckich dwa sezony odbyły się podczas II wojny światowej. W okresie od 1945 do 1989 roku najsilniejsze kluby Litewskiej SRR – Žalgiris Wilno, Atlantas Kłajpeda i Inkaras Kowno – uczestniczyły w krajowych mistrzostwach ZSRR. W 1990 roku został reaktywowany Litewski Związek Piłki Nożnej i odrodzone mistrzostwa Litwy^[1]. Przed rokiem 1999 mistrzostwa odbywały się systemem "jesień-wiosna", a od 1999 odbywają się zgodnie z systemem "wiosna-jesień" w 4 rundy. W 2013 roku liga liczyła 9 drużyn, od 2014 – 10 drużyn, od 2016 – 8 drużyn, a w 2020 6 drużyn^[2]. W 2021 liczba drużyn zwiększona do 10.

System rozgrywek

Obecny format ligi zakładający podział rozgrywek na 4 koła obowiązuje od sezonu 2000.

Rozgrywki składają się z 36 kolejek spotkań rozgrywanych pomiędzy drużynami systemem kołowym. Każda para drużyn rozgrywa ze sobą cztery mecze – dwa w roli gospodarza, dwa jako goście. Od sezonu 2021 w lidze występuje 10 zespołów. W przeszłości liczba ta wynosiła od 6 do 16. Drużyna zwycięska za wygrany mecz otrzymuje 3 punkty (do sezonu 1994/95 2 punkty), 1 za remis oraz 0 za porażkę.

Zajęcie pierwszego miejsca po ostatniej kolejce spotkań oznacza zdobycie tytułu Mistrzów Litwy w piłce nożnej. Mistrz Litwy kwalifikuje się do eliminacji Ligi Mistrzów UEFA. Druga oraz trzecia drużyna zdobywają możliwość gry w Lidze Europy UEFA. Zwycięzca Pucharu Litwy startuje w eliminacjach do Ligi Konferencji Europy UEFA lub, w przypadku, w którym zdobywca krajowego pucharu zajmie pierwsze miejsce w lidze – możliwość gry w eliminacjach do Ligi Konferencji Europy otrzymuje również czwarta drużyna klasyfikacji końcowej. Zajęcie ostatniego miejsca wiąże się ze spadkiem drużyny do I lygi. Przedostatnia drużyna w tabeli walczy w barażach play-off z drugą drużyną I lygi o utrzymanie w najwyższej lidze.

W przypadku zdobycia tej samej liczby punktów, klasyfikacja końcowa ustalana jest w oparciu o wynik dwumeczu pomiędzy drużynami, w następnej kolejności w przypadku remisu – różnicą bramek w pojedynku bezpośrednim, następnie ogólnym bilansem bramkowym osiągniętym w sezonie, większą liczbą bramek zdobytych oraz w ostateczności losowaniem.

Skład ligi w sezonie 2022

Uczestnicy poprzedniej edycji
ŽAL	Žalgiris Wilno	Wilno	1
SŪD	Sūduva Mariampol	Mariampol	2
KAU	Žalgiris Kowno	Kowno	3
PAN	FK Poniewież	Poniewież	4
HEG	FC Hegelmann	Kowno	5
RIT	FK Riteriai	Troki	6
BAN	Banga Gorżdy	Gorżdy	7
DZI	Džiugas Telsze	Telsze	8
Spadek z A lygi 2021
DFK	DFK Dainava	Olita	9
NEV	Nevėžis Kiejdany	Kiejdany	10
Awans z I lygi 2021
SIA	FA Šiauliai	Szawle	1
JON	FK Jonava	Janów	2
Oznaczenia: kolumna pierwsza – skróty nazw drużyn, kolumna trzecia – siedziba klubu, kolumna czwarta – miejsce zajęte w poprzednim sezonie.

Lista sezonów

Osobny artykuł: Mistrzostwa Litwy w piłce nożnej mężczyzn.

Statystyka

Tabela medalowa

Mistrzostwo Litwy zostało do tej pory zdobyte przez 14 różnych drużyn. 8 z nich zostało mistrzami od wprowadzenia obecnych zasad rozgrywek od sezonu 1990.

Stan po zakończeniu sezonu 2023.

Lp.	Klub	Miejsca na podium			Zwycięskie sezony
1.	Žalgiris Wilno	11	13	4	1991, 1991/92, 1998/99, 2013, 2014, 2015, 2016, 2020, 2021, 2022, 2024
2.	FBK Kowno	8	2	1	1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2006, 2007
3.	Ekranas Poniewież	7	4	5	1992/93, 2005, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012
4.	Kovas Kowno	6	4	1	1924, 1925, 1926, 1933, 1935, 1936
5.	KSS Kłajpeda	6	3	0	1928, 1929, 1930, 1931, 1937, 1937/38
6.	LFLS Kowno	5	6	2	1922, 1923, 1927, 1932, 1942
7.	Sūduva Mariampol	3	4	5	2017, 2018, 2019
8.	Kareda Szawle	2	2	1	1996/97, 1997/98
9.	Inkaras Kowno	2	0	1	1994/95, 1995/96
10.	LGSF Kowno	1	1	4	1938/39
11.	FK Poniewież	1	0	1	2023
	ROMAR Możejki	1	0	1	1993/94
	Sirijus Kłajpeda	1	0	1	1990
14.	MSK Kowno	1	0	0	1934
	Tauras Kowno	1	0	0	1942/43
16.	Atlantas Kłajpeda	0	3	5
17.	Riteriai Wilno	0	2	3
18.	MSK Panevėžys	0	2	0
19.	LDS Szawle	0	1	3
	Vėtra Wilno	0	1	3
21.	Žalgiris Kowno	0	1	2
22.	KSK Kultus Kowno	0	1	1
	Panerys Wilno	0	1	1
	Sportverein Pojegi	0	1	1
	Kruoja Pokroje	0	1	0
	Lietuvos Makabi Wilno	0	1	0
	Sportverein Szawle	0	1	0
28.	Freya Kłajpeda	0	0	3
29.	Gubernija Szawle	0	0	2
30.	Banga Kowno	0	0	1
	FA Szawle	0	0	1
	KSS Telsze	0	0	1
	LFLS Wilno	0	0	1
	LFLS-2 Kowno	0	0	1
	LGSF Wilno	0	0	1
	Makabi Szawle	0	0	1
	MTV Szawle	0	0	1
	Spielvereinigung Kłajpeda	0	0	1
	Sveikata Kibarty	0	0	1
	Šaulys Wiłkomierz	0	0	1
	Švyturys Kłajpeda	0	0	1

Przypisy

1. Lithuania 1990 – RSSSF.
2. Rafał Kobza: Oficjalnie: A Lyga 2020 wystartuje z 6 drużynami!. baltyckifutbol.pl, 2020-02-26. [dostęp 2020-02-28]. (pol.).

Bibliografia

• Oficjalna strona A lygi (lit.)
• A Liga, [w:] baza Soccerway (liga) [dostęp 2021-01-02].
• Tabele ligowe w bazie League321 (ang.)
• Oficjalna strona LFF (lit.)
• Archiwum wyników meczów i tabel w bazie RSSSF (ang.)