9 Brygada Jazdy

9 Brygada Jazdy (9 BJ) – wielka jednostka jazdy Wojska Polskiego II RP.

9 Brygada Jazdy

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1920
Rozformowanie	1921
Tradycje
Kontynuacja	IX Brygada Jazdy[1]
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka Bitwa pod Żurominkiem
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Jazda
Podległość	DJ („północna”) 2 Dywizja Jazdy

Sformowana w pierwszej połowie sierpnia 1920 roku. Brygada walczyła w składzie 1 p.szwol. 201 p.szwol.^[a], 203 puł^[b] i 1 bateria 7 dak. Brygada weszła w skład 2 DJ płk. Gustawa Dreszera. Do września 1920 działała w pasie 5 Armii, a następnie w składzie dywizji i korpusu jazdy na Wołyniu. Po zakończeniu działań wojennych w przebywała w rejonie Chełm – Włodzimierz Wołyński^[2].

W maju 1921 roku, na bazie wojennej 9 Brygady Jazdy, w DOK IX sformowana została IX Brygada Jazdy z miejscem postoju dowództwa^[c] w Baranowiczach^[1].

Formowanie

W okresie największego nasilenia walk na przedpolach Warszawy generał Józef Haller rozkazem organizacyjnym nr 3826/III z 14 sierpnia 1920 dokonał reorganizacji kawalerii Frontu Północnego i nakazał zorganizowanie dwóch dywizji jazdy. Istniejąca już dywizja północna miała podlegać dowódcy 5 Armii, a jej zadaniem była osłona lewego skrzydła i tyłów ugrupowania obronnego. Tym samym rozkazem wyznaczony został na stanowisko dowódcy dywizji jazdy („północnej”) płk. Gustawa Orlicza-Dreszera^[d]. Dysponując 1. i 201 pułkiem szwoleżerów, 2., 108., 115. i 203 pułkiem ułanów, płk Dreszer przydzielił je brygadom: 8. – mjr. Zygmunta Podhorskiego^[e] i 9 BJ mjr. Jana Głogowskiego. Większość żołnierzy tych pułków stanowili ochotnicy, słabo wyszkoleni i nie obyci w działaniach bojowych^[3].

Działania zbrojne

Działania zbrojne brygada na froncie północnym rozpoczęła latem 1920 w strukturze Dywizji Jazdy gen. Dreszera. W jej skład wchodziły: 1 pułk szwoleżerów, 201 pułk szwoleżerów, 203 pułk ułanów.

17 sierpnia 203 pułk otrzymał rozkaz frontowego natarcia na Marcelin i Baboszewo. 1 pszwol obchodził lewe skrzydło Rosjan i miał uderzyć na Baboszewo od północy.

Piechota sowiecka zaatakowała w kierunku na Płońsk i w ciężkich walkach zaczęła spychać 201 pszw. Wtedy to, na lewe skrzydło rosyjskiego natarcia, ruszyło pod dowództwem mjra Grobickiego uderzenie 1pszwol. Nieprzyjaciel wycofał się w kierunku na Skarbiewo.

Wynikiem szarży było zdobycie 2 dział, 21 km, 800 jeńców i taborów całej dywizji rosyjskiej.

Struktura organizacyjna w październiku 1920

• dowództwo
• 203 pułk ułanów
• 1 pułk szwoleżerów
• 201 pułk szwoleżerów^[4]
• dak mjr. Wąsowicza (1/4 dak i 1/2 dak)^[5]
• 1/9 dak^[6].

Obsada personalna

Dowódcy brygady:

• mjr Jan Głogowski (był 1 X 1920)^[7]
• płk kaw. Władysław Mosiewicz (do 14 X 1920^[8])

Obsada personalna dowództwa brygady w październiku 1920[9]
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowódca brygady	mjr Jan Głogowski
Zastępca dowódcy brygady	mjr Witold Ciechomski
Szef sztabu	rtm. Kazimierz Czerwiński
Adiutant	ppor. Edward Goetl
I oficer sztabu	rtm. Mikołaj Wisznicki
Oficer gospodarczy	pchor. Mieczysław Sydry

Uwagi

1. Późniejszy 3 pułk szwoleżerów
2. Późniejszy 27 pułk ułanów
3. Miejscem postoju dowództwa do lipca 1921 był Kalisz, następnie krótko Nieśwież i ostatecznie Baranowicze<
4. Poprzednik płk. Gustawa Orlicza-Dreszera, gen. Karnicki, po przekazaniu dowództwa miał udać się do Kutna w celu objęcia nowo formowanej Dywizji Jazdy tworzonej z Grupy Jazdy Ochotniczej mjr. Jaworskiego.
5. Major Zygmunt Podhorski nie objął dowodzenia 8 Brygadą jazdy, bowiem do 17 sierpnia dowodził nią gen. Karnicki, a następnie ppłk Stablewski^[3].