45 Komenda Odcinka Jastrzębie Zdrój

45 Komenda Odcinka Jastrzębie Zdrój – obecnie nieistniejący samodzielny pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

45 Komenda Odcinka
Jastrzębie-Zdrój

Jeden z budynków sztabu 45. Komendy Odcinaka WOP w Jastrzębiu-Zdroju (maj 2013)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945
Rozformowanie	24 kwietnia 1948
Tradycje
Kontynuacja	63 batalion OP 42 batalion WOP batalion szkolno-odwodowy Jednostka WOP im. Ziemi Cieszyńskiej batalion graniczny WOP Cieszyn
Dowódcy / Komendanci
Pierwszy	mjr Aleksander Przybysz
Organizacja
Dyslokacja	Jastrzębie-Zdrój Cieszyn
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza
Podległość	10 Oddział OP 10 Oddział WOP
Skład	komendy odcinka

Dyslokacje

1946

1945

Formowanie i zmiany organizacyjne

45 Komenda Odcinka sformowana została w 1945 w Jastrzębiu-Zdroju, w strukturze 10 Oddziału Ochrony Pogranicza^[1]. Na potrzeby komendy w Jastrzębiu-Zdroju zajęto trzy budynki sanatorium ZUS oraz „Katowiczankę” oraz zajęło także gospodarstwo Witczaków, tj. większość budynków oraz ziemi rolnej^[2].

Komenda odcinka zorganizowana była w oparciu o przybyłych w znacznej części żołnierzy pododdziałów składających się z piechurów, artylerzystów, pancerniaków oraz kawalerzystów. Komenda razem ze strażnicami liczyła ponad 500 osób, 128 koni (w tym 1/3 wierzchowych), 18 różnych samochodów. W późniejszym okresie dysponowano także psami śledczymi i ochronnymi, rowerami itp^[2].

We wrześniu 1946 odcinek wszedł w skład Katowickiego Oddziału WOP nr 10^[3].

Doświadczenia wyniesione z pracy na odcinku skłoniły dowództwo do przegrupowania sztabu komendy. Było to podyktowane głównie z powodu złego usytuowania sztabu komendy wobec podległych strażnic i we wrześniu 1947 przeniesiono sztab do Cieszyna^{[uwaga 1]}, a żołnierze opuścili budynki sanatoryjne^[2].

W 1947 45 Komenda Odcinka WOP przekazała do 46 komendy odcinka w Raciborzu 209 strażnicę WOP Gorzyce^[4] oraz utworzono 205a strażnicę Pogwizdów^[5].

24 kwietnia 1948, na bazie 45 Komendy Odcinka sformowano Samodzielny Batalion Ochrony Pogranicza nr 63^[6].

Struktura organizacyjna

Dyslokacja 45 Komendy Odcinka przedstawiała się następująco^[7] :

• komendantura odcinka i pododdziały przysztabowe – Jastrzębie-Zdrój
• 205 strażnica WOP Cieszyn
• 205a strażnica WOP Pogwizdów – od 11.1947
• 206 strażnica WOP Kaczyce
• 207 strażnica WOP Marklowice
• 208 strażnica WOP Godów
• 209 strażnica WOP Gorzyce – do 1946.

Osobny artykuł: Odcinki Wojsk Ochrony Pogranicza.

Ochrona granicy

W 1947 na całym odcinku komendy wprowadzono zapory w miejscach dogodnych do przekroczenia granicy, zatrzymano znaczną ilość przemytu oraz około 2 tys. przestępców^[2].

W 1948 na odcinku 45 komendy Odcinka uruchomiono 7 przejściowych punktów kontrolnych małego ruchu granicznego (PPK MRG)^[8]:

• Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Pogwizdów
• Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Kaczyce Dolne
• Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Kaczyce Górne
• Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Wymysłów
• Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Marklowice
• Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Skrbeńsko
• Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Gołkowice.

Komendanci odcinka

• mjr Aleksander^{[uwaga 2]} Przybysz (był w 1945)^[9]
• kpt. Arciszewski^[2]
• mjr Mieczysław Szpuner (był w 10.1947)^[10].

Zobacz też

• 4 Pułk Piechoty (LWP)

Uwagi

1. Położenie komendy odcinka → 49°45′05″N 18°37′34″E
2. Niektóre źródła podają, że miał na imię Jan.

Przypisy

1. Jackiewicz 1998 ↓, s. 141.
2. Dariusz Mazur: Wojsko Ochrony Pogranicza w Jastrzębiu. jaspedia.eu, 2019-03-22. [dostęp 2019-06-23]. (pol.).
3. Rozkaz Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego nr 0153/org. z 21.09.1946 (Jackiewicz 1998 ↓, s. 142).
4. Rozkaz dowódcy WOP nr 092 z dnia 24.11.1947.
5. Gacek 2005 ↓, s. 8.
6. Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 55/Org z 20.03.1948 (Jackiewicz 1998 ↓, s. 133).
7. ASGran., sygn. 217/143 ↓.
8. Ławski 1974 ↓, s. 261.
9. Ławski 1974 ↓, s. 255.
10. Kudasiewicz 2005 ↓, s. 10.

Bibliografia

• Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945–1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowe, 1974.
• Archiwum Straży Granicznej, sygn.  217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.
• Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (43) Sylwetki dowódców jedn. WOP – mjr Mieczysław Szpunar. „Tygodnik Prudnicki”. 21 (756), s. 10, 15-05-2005. ISSN 1231-904X.