3 Brygada Strzelców (PSZ)

3 Brygada Strzelców (3 BS) – wielka jednostka zmotoryzowanej piechoty Polskich Sił Zbrojnych w latach 1943–1947.

Szlak bojowy brygady w składzie 1 DPanc

Ten artykuł dotyczy 3 Brygady Strzelców 1 Dywizji Pancernej. Zobacz też: 3 Brygada Strzelców – inne brygady strzelców o numerze 3.

3 Brygada Strzelców

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1943
Rozformowanie	1947
Tradycje
Kontynuacja	34 Brygada Kawalerii Pancernej
Dowódcy
Pierwszy	płk Marian Wieroński
Ostatni	płk dypl. Władysław Dec
Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	1 Dywizja Pancerna

Brygada została sformowana z dniem 5 listopada 1943 w okresie przeformowania 1 Dywizji Pancernej na nowy etat wojenny. Historia brygady opisana jest na stronach oddziałów i pododdziałów wchodzących w jej skład.

Tradycje brygady kultywuje 34 Brygada Kawalerii Pancernej.

Struktura organizacyjna

W ramach reorganizacji utworzono Kwaterę Główną 3 BS, a w skład brygady włączono następujące pododdziały 1 DPanc.:

• Batalion Strzelców Podhalańskich (wyłączony z 16 Brygady Pancernej),
• 1 Batalion Strzelców (wyłączony z Grupy Wojsk Wsparcia i przemianowany na 8 Batalion Strzelców),
• 9 Batalion Strzelców Flandryjskich (sformowany na bazie żołnierzy 2 i 3 batalionów strzelców 1 Dywizji Grenadierów i kilku oficerów 1 batalionu strzelców podhalańskich oraz żołnierzy z 14 pułku kawalerii pancernej, szwadronu sztabowego 1 DPanc. kompanii przeciwpancernej 1 DGren. 3 szwadronu żandarmerii i wpływających uzupełnień z K.U. nr 1.),
• Batalion Broni Wsparcia (sformowany na bazie 1 Pułku Rozpoznawczego, a następnie przeformowany na 1 Samodzielny Szwadron CKM).

Znak na pojazdach Kwatery Głównej:

Żołnierze brygady

Dowódcy brygady

• ppłk/płk Marian Wieroński (4 XII 1943 - 24 VIII 1944)^[1][2]
• płk dypl. Franciszek Skibiński (26 VIII 1944 - 18 I 1945)^[3]
• płk dypl. Władysław Dec (19 I 1945 - 1 IV 1947)^[4]
• płk dr Zdzisław Szydłowski (26 IV - 10 VI 1947)^[4]

Zastępca dowódcy brygady

• ppłk/płk dypl. Władysław Dec (5 XI 1943 - 18 I 1945)^[5]
• ppłk dr Zdzisław Szydłowski (19 I 1945 - 25 VI 1947)^[6]

Szef sztabu brygady

• kpt./mjr dypl. Stefan Nowara (5 XI 1943 - 26 VIII 1944^[7])
• mjr Hieronim Kurek (26 VIII - 14 IX 1944^[8])
• rtm./mjr dypl. Jan Stachowicz (15 IX 1944 - ?^[9])
• mjr dypl. Zygmunt Chojnowski (? - 10 VI 1947^[4])

Przypisy

1. Obsada personalna 1 Dywizji Pancernej na przełomie sierpnia i września 1944 r.. brukselanato.msz.gov.pl. [dostęp 2015-08-18].
2. Tym 2015 ↓, s. 12, 13, 42, 63, 64.
3. Tym 2015 ↓, s. 43, 71.
4. Wysocki 1994 ↓, s. 267.
5. Tym 2015 ↓, s. 12, 13, 44.
6. Tym 2015 ↓, s. 45.
7. Gaj 2015 ↓, s. 92.
8. Kutzner i Tym 2010 ↓, s. 522, 555.
9. Skibiński 1979 ↓, s. 382.

Bibliografia

• Witold Biegański: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 5, Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie : formowanie, działania bojowe, organizacja, metryki dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1967.
• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie 1939-1945: barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984. ISBN 83-223-2055-8.
• Jerzy Murgrabia: Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07825-4.
• Bohdan Królikowski: Kres ułańskiej epopei : szkice do dziejów kawalerii rozpoznawczej i pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1939–1947. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2007. ISBN 83-7306-332-3.
• Jacek Kutzner, Juliusz S. Tym: Polska 1 Dywizja Pancerna w Normandii. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2010. ISBN 978-83-7399-404-1.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945. Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-2043299-2.
• Henryk Smaczny: Księga kawalerii polskiej 1914-1947: rodowody, barwa, broń. Warszawa: TESCO, 1989. ISBN 83-00-02555-3.
• Franciszek Skibiński, Wojska pancerne w II wojnie światowej, Warszawa 1982.
• Tadeusz Antoni Wysocki: 1 Polska Dywizja Pancerna 1939-1947 : geneza i dzieje. Warszawa: Bellona, 1994. ISBN 83-11-08219-7.
• Zbigniew Wawer, Organizacja Polskich Wojsk Lądowych w Wielkiej Brytanii 1940-1945, Bellona, Warszawa 1992, ISBN 83-11-08218-9.
• Zbigniew Wawer, Wojsko Polskie w Wielkiej Brytanii 1940-1947, Warszawa 1992,
• Polski czyn zbrojny w II wojnie światowej, tom II, Walki formacji polskich na zachodzie 1939-1945, Warszawa 1981, opracowanie zbiorowe pod redakcją Witolda Biegańskiego,
• Stefan Kazimierczak: Żołnierz losu nie wybierał. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06697-3. Brak numerów stron w książce
• Juliusz Tym: 3 Brygada Strzelców 1. Dywizji Pancernej 1943-1947. Polskie oddziały pancerne na zachodzie.Tom 21 Śladami polskich gąsienic 1939-1947. Warszawa: Edipresse-Kolekcje, 2015. ISBN 978-83-7989-120-7.
• Krzysztof Gaj: 1. Dywizja Pancerna (organizacja Wielkiej Jednostki pancernej PSZ na Zachodzie - sierpień 1944 r.). Oświęcim: Napoleon V, 2015. ISBN 978-83-7889-283-0.
• Franciszek Skibiński: Pierwsza Pancerna. Warszawa: Czytelnik, 1979.