Loading AI tools
planetoida Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(10) Hygiea – duża planetoida krążąca w pasie planetoid w Układzie Słonecznym, czwarta pod względem objętości i masy w pasie głównym. Posiada nieco wydłużony kształt, wymiary 350–500 km i masę szacowaną na 2,9% łącznej masy pasa planetoid[4]; jest to największe ciało z klasy ciemnych planetoid typu C z węglistą powierzchnią.
 Zdjęcie planetoidy wykonane przez Very Large Telescope | |
| Odkrywca | |
|---|---|
| Data odkrycia |
12 kwietnia 1849 |
| Numer kolejny |
10 |
| Charakterystyka orbity (2457000.5 (2014-12-09)) | |
| Przynależność obiektu |
|
| Półoś wielka | |
| Mimośród |
0,1153[1] |
| Peryhelium | |
| Aphelium | |
| Długość węzła wstępującego |
283,4212[1]° |
| Argument perycentrum |
312,4582[1]° |
| Anomalia średnia |
228,7037[1]° |
| Okres obiegu wokół Słońca |
5 lat 205 dni 13 godzin |
| Średnia prędkość |
16,75[uwaga 1] km/s |
| Inklinacja |
3,84° |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Średnica | |
| Masa |
(8,67 ± 0,15)×1019[2] kg |
| Średnia gęstość |
2,6 g/cm3 |
| Okres obrotu |
27 h 37 min 23 s |
| Albedo |
0,0717[1] |
| Jasność absolutna |
5,43m |
| Typ spektralny | |
| Średnia temperatura powierzchni | |
| Satelity naturalne |
prawdopodobnie |
Mimo swoich rozmiarów obserwowana z Ziemi Hygiea jest bardzo słabo świecącym obiektem. Jest to spowodowane ciemną barwą jej powierzchni i odległością od Słońca, większą niż średnia dla planetoid pasa głównego. Z tego powodu astronomowie zaobserwowali kilka mniejszych planetoid wcześniej, nim 12 kwietnia 1849 Annibale de Gasparis odkrył Hygieę[5]. W większości opozycji Hygiea ma obserwowaną wielkość gwiazdową o 4m większą niż Westa i jest widoczna przez teleskop optyczny o średnicy co najmniej 100 mm. Jednak gdy opozycja przypada w peryhelium jej orbity, może być widoczna przez lornetkę 10×50.
Hygieę odkrył Annibale de Gasparis 12 kwietnia 1849 roku w Neapolu w dzisiejszych Włoszech[6]. Była to pierwsza z dziewięciu odkrytych przez niego planetoid[7]. Dyrektor obserwatorium neapolitańskiego, Ernesto Capocci, nazwał tę planetoidę Igea Borbonica („Hygieia Burbonów”) na cześć dynastii panującej w Królestwie Obojga Sycylii, w którym znajdował się wówczas Neapol[8].
Jednak już w 1852 John Russell Hind napisał[8]:
jest powszechnie nazywana Hygeia, niepotrzebny dodatek ‘Borbonica’ jest pomijany.
Nazwa pochodzi od Higiei, greckiej bogini uosabiającej zdrowie, córki Asklepiosa (rzymskiego Eskulapa)[9]. W dziewiętnastym wieku często spotykana była pisownia Hygeia, na przykład w czasopiśmie Monthly Notices of the Royal Astronomical Society[10].
Na podstawie analizy spektralnej powierzchni Hygieę uważa się za zbudowaną z pierwotnej materii zawierającej proste związki węgla, podobnej w składzie do meteorytów z grupy chondrytów węglistych. Na jej powierzchni wykryto minerały uwodnione, co może wskazywać na obecność w przeszłości lodu wodnego, który był poddany wystarczającemu ogrzewaniu, aby się stopić[9]. Prymitywny skład powierzchni wskazuje, że Hygiea nie uległa stopieniu we wczesnym okresie formowania się Układu Słonecznego[9], w przeciwieństwie do innych dużych planetozymali, takich jak ten, z którego powstała (4) Westa.
Jest to największe ciało rodziny planetoidy Hygiea i zawiera niemal całą masę (ponad 90%) tej rodziny. Jest to też największy obiekt wśród ciemnych planetoid klasy C, które dominują w zewnętrznym pasie planetoid, rozciągającym się poza przerwą Kirkwooda leżącą 2,82 j.a. od Słońca. Hygiea wydaje się mieć kształt znacznie spłaszczonej elipsoidy obrotowej, o średniej średnicy 444 ± 35 km oraz stosunku osi 1,11[9]. Wydłużenie to jest o wiele większe niż u innych obiektów z „wielkiej czwórki” planetoid z pasa głównego, którą stanowią oprócz Hygiei: (2) Pallas, (4) Westa i planeta karłowata Ceres. Hygiea jest najmniejszą z tych czterech i, podobnie jak Ceres, ma stosunkowo niską gęstość[2], co bardziej upodabnia ją do lodowych księżyców Jowisza lub Saturna niż planet grupy ziemskiej, czy też planetoid kamiennych.
Choć jest największym ciałem w swoim obszarze, ze względu na jej ciemną powierzchnię i odległość od Słońca większą niż średnia dla planetoid pasa głównego, przy obserwacjach z Ziemi Hygiea wydaje się bardzo słaba. Spośród pierwszych dwudziestu trzech odkrytych planetoid jest trzecia od końca pod względem jasności; tylko (13) Egeria i (17) Thetis mają większą średnią wielkość gwiazdową w opozycji[12]. W większości opozycji Hygiea ma magnitudo około 10,2[12], o około cztery wielkości więcej niż Westa, a jej obserwacja wymaga teleskopu o średnicy co najmniej 100 mm[13]. Jednakże w opozycji przypadającej na peryhelium orbity planetoidy, Hygiea może być dużo jaśniejsza, osiągając wielkość gwiazdową nawet 8,6m[14]. To pozwala obserwować ją przez lornetkę 10×50[15].
Co najmniej 5 okultacji gwiazd przez Hygieę było obserwowanych przez astronomów[16], ale wszystkie przez najwyżej kilku niezależnych obserwatorów, przez co uzyskano niewiele wiadomości o jej kształcie. Obserwacje przy użyciu Kosmicznego Teleskopu Hubble’a wykluczyły obecność jakichkolwiek orbitujących towarzyszy o średnicy większej niż 16 km[17].
W publikacji w Nature Astronomy z 2019 r. zespół astronomów przedstawił badania, z których wynika, że Hygiea jest niemal idealnie sferyczna, co pozwalałoby zakwalifikować ją do kategorii planet karłowatych[18].
Właściwości Hygiei są najsłabiej poznane spośród obiektów „wielkiej czwórki” pasa planetoid. Jej orbita przebiega znacznie bliżej płaszczyzny ekliptyki niż Ceres, Pallas lub Interamnii[9], ale jest bardziej eliptyczna niż w przypadku Ceres lub Westy, z mimośrodem około 12%[1]. Jej peryhelium ma bardzo podobną długość ekliptyczną do peryhelium Westy i podobną do peryhelium Ceres, ale jej węzły wstępujący i zstępujący są położone odwrotnie niż dla tych obiektów[1][19][20]. Choć jej peryhelium jest bardzo blisko średnich odległości Ceres i Pallas, kolizja Hygiei i jej większych towarzyszek jest niemożliwa, ponieważ przy równej odległości od Słońca są zawsze po przeciwnych stronach ekliptyki. W 2056 r. Hygiea zbliży się na odległość 0,026 j.a. od Ceres[20], a następnie w 2063 przejdzie w odległości 0,020 j.a. od Pallas[21]. W aphelium Hygiea dociera do zewnętrznego skraju pasa planetoid, osiągając peryhelia planetoid z rodziny Hildy, które krążą w rezonansie 3:2 z Jowiszem[22]. Wpływ przyciągania Hygiei jest uwzględniany przez Minor Planet Center przy obliczeniu perturbacji orbit mniejszych ciał[23].
Hygiea rotuje niezwykle wolno – na jeden obrót potrzebuje 27 godzin i 37 minut[1], podczas gdy dla dużych planetoid typowe są wartości od 6 do 12 godzin. Jej kierunek obrotu jest w chwili obecnej niepewny ze względu na dwojaką możliwość interpretacji krzywej blasku, którą utrudnia długi okres obrotu: w ciągu pojedynczych nocy teleskop w najlepszym razie zaobserwuje tylko część pełnego obrotu; uważa się, że obrót może być wsteczny[9]. Analiza krzywej blasku wskazuje, że biegun obrotu Hygiei wskazuje kierunek o współrzędnych ekliptycznych (β, λ) = (30°, 115°) lub (30°, 300°) z niepewnością 10°[24]. W obu przypadkach oznacza to nachylenie osi około 60°.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
