10 Brygada Kawalerii
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
10 Brygada Kawalerii (10 BK)[uwaga 2] – wielka jednostka kawalerii Wojska Polskiego istniejąca w latach 1921–1939 (początkowo jako X Brygada Kawalerii). Pierwotnie istniała jako związek taktyczny kawalerii, powstały z połączenia kilku pułków kawaleryjskich oraz jednego dywizjonu artylerii konnej. W 1937 rozpoczęła się jej reorganizacja i przezbrojenie w „oddział pancerno-motorowy”. Na początku kampanii wrześniowej 1939 była jedyną wielką jednostką motorową Wojska Polskiego[uwaga 3][11][12][13][14]. Była też „jedyną polską wielką jednostką, która nie uległa rozbiciu lub rozproszeniu, ani też nie dostała się do niewoli”[15].
Ten artykuł dotyczy brygady kawalerii polskiej okresu II RP. Zobacz też: inne znaczenia. |
Historia | |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Sformowanie | |||
Rozformowanie | |||
Tradycje | |||
Kontynuacja | |||
Dowódcy | |||
Pierwszy |
płk kaw. Adam Kiciński | ||
Ostatni |
płk dypl. Stanisław Maczek | ||
Działania zbrojne | |||
kampania wrześniowa | |||
Organizacja | |||
Rodzaj sił zbrojnych | |||
Rodzaj wojsk |
kawaleria (1921-1938) | ||
Podległość |
Dowództwo Okręgu Korpusu Nr X | ||
Odznaczenia | |||
|
Dowodzona przez płk. Stanisława Maczka jednostka wzięła udział w walkach na południowym odcinku polskiej obrony, początkowo jako mobilny odwód Armii „Kraków”. Wysłana na front w rejon przełęczy beskidzkich, 3 września brygada stoczyła całodzienną bitwę pod Jordanowem. Mimo olbrzymiej przewagi niemieckiej, jednostkom 10. brygady w tej i kolejnych potyczkach udało się zadać im spore straty nie tracąc przy tym spójności bojowej. 7 września brygada została wycofana z frontu i skierowana do odwodu Armii „Małopolska” w rejon Rzeszowa. Po utracie miasta jednostka przebiła się w rejonie Jarosławia przez linie niemieckie i dotarła w rejon Lwowa, gdzie w dniach 14–17 września uczestniczyła w obronie miasta. Po agresji ZSRR jednostka otrzymała rozkaz wyrwania się w kierunku na tzw. przedmoście rumuńskie, a następnie wobec postępów Armii Czerwonej – przekroczenia granicy z Węgrami. 19 września ok. 1,5 tysiąca żołnierzy brygady wraz z resztą ciężkiego sprzętu przekroczyło granicę na Przełęczy Tatarskiej i trafiło do obozów internowania.
Choć jednostka przestała istnieć, dużej grupie jej żołnierzy udało się wydostać z obozów internowania i przedostać do Francji, gdzie w 1940 brygadę odtworzono pod nazwą 10. Brygady Kawalerii Pancernej. W 1942 na jej podstawie sformowano w Wielkiej Brytanii 1 Dywizję Pancerną, która od 1944 do końca II wojny światowej walczyła na froncie zachodnim we Francji, Belgii, Holandii i w północnych Niemczech.