ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ
ਭਾਰਤ ਦੇ 14ਵੇਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ / From Wikipedia, the free encyclopedia
ਨਰਿੰਦਰ ਦਾਮੋਦਰਦਾਸ ਮੋਦੀ (ਜਨਮ 17 ਸਤੰਬਰ 1950) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹਨ ਜੋਂ ਮਈ 2014 ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ 14ਵੇਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੋਦੀ 2001 ਤੋਂ 2014 ਤੱਕ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸਨ। ਮੋਦੀ ਵਾਰਾਣਸੀ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਸਦੱਸ ਹਨ। ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹਨ, ਜੋ ਇੱਕ ਸੱਜੇ-ਪੱਖੀ ਹਿੰਦੂ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਅਰਧ ਸੈਨਿਕ ਸਵੈਸੇਵੀ ਸੰਗਠਨ ਹੈ। 2024 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਮਹੂਰੀ ਗਠਜੋੜ ਦੀ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਸਰੇ ਐਸੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹਨ ਜੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ।[2][3] ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹਨ।
ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | |||||||||||||||
ਦਫ਼ਤਰ ਸੰਭਾਲਿਆ 26 ਮਈ 2014 | |||||||||||||||
ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ |
| ||||||||||||||
ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ |
| ||||||||||||||
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
ਸਦਨ ਦਾ ਨੇਤਾ, ਲੋਕ ਸਭਾ | |||||||||||||||
ਦਫ਼ਤਰ ਸੰਭਾਲਿਆ 26 ਮਈ 2014 | |||||||||||||||
ਸਪੀਕਰ |
| ||||||||||||||
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਸੁਸ਼ੀਲਕੁਮਾਰ ਸ਼ਿੰਦੇ | ||||||||||||||
ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਲੋਕ ਸਭਾ | |||||||||||||||
ਦਫ਼ਤਰ ਸੰਭਾਲਿਆ 5 ਜੂਨ 2014 | |||||||||||||||
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਮੁੁਰਲੀ ਮਨੋਹਰ ਜੋਸ਼ੀ | ||||||||||||||
ਹਲਕਾ | ਵਾਰਾਣਸੀ | ||||||||||||||
14ਵਾਂ ਗੁਜਰਾਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ | |||||||||||||||
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 7 ਅਕਤੂਬਰ 2001 – 22 ਮਈ 2014 | |||||||||||||||
ਗਵਰਨਰ |
| ||||||||||||||
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਕੇਸ਼ੂਭਾਈ ਪਟੇਲ | ||||||||||||||
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਆਨੰਦੀਬੇਨ ਪਟੇਲ | ||||||||||||||
ਗੁਜਰਾਤ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ | |||||||||||||||
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 15 ਦਸੰਬਰ 2002 – 16 ਮਈ 2014 | |||||||||||||||
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਕਮਲੇਸ਼ ਪਟੇਲ | ||||||||||||||
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਸੁਰੇਸ਼ ਪਟੇਲ | ||||||||||||||
ਹਲਕਾ | ਮਹੀਨਗਰ | ||||||||||||||
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 24 ਫਰਵਰੀ 2002 – 19 ਜੁਲਾਈ 2002 | |||||||||||||||
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਵਾਜੂਭਾਈ ਵਾਲਾ | ||||||||||||||
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਵਾਜੂਭਾਈ ਵਾਲਾ | ||||||||||||||
ਹਲਕਾ | ਰਾਜਕੋਟ ਪੱਛਮੀ | ||||||||||||||
ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ | |||||||||||||||
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 1998–2001 | |||||||||||||||
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਕੁਸ਼ਾਭਾਊ ਠਾਕਰੇ | ||||||||||||||
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਸੰਜੈ ਜੋਸ਼ੀ | ||||||||||||||
ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ | |||||||||||||||
ਜਨਮ | ਨਰਿੰਦਰਭਾਈ ਦਮੋਦਰਦਾਸ ਮੋਦੀ (1950-09-17) 17 ਸਤੰਬਰ 1950 (ਉਮਰ 73) ਵਡਨਗਰ, ਬੰਬਈ ਰਾਜ, ਭਾਰਤ (ਮੌਜੂਦਾ ਗੁਜਰਾਤ) | ||||||||||||||
ਕੌਮੀਅਤ | ਭਾਰਤੀ | ||||||||||||||
ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ | ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ | ||||||||||||||
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਜਸ਼ੋਦਾਬੇਨ ਮੋਦੀ (ਵਿ. 1968; estranged)[1] | ||||||||||||||
ਰਿਹਾਇਸ਼ | 7, ਲੋਕ ਕਲਿਆਣ ਮਾਰਗ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ[lower-alpha 1] | ||||||||||||||
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬੀਏ) ਗੁਜਰਾਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਐੱਮਏ) | ||||||||||||||
ਦਸਤਖ਼ਤ | |||||||||||||||
ਵੈੱਬਸਾਈਟ | |||||||||||||||
ਮੋਦੀ ਦਾ ਜਨਮ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਵਡਨਗਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਅੱਠ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਆਰਐਸਐਸ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਵਡਨਗਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਚਾਹ ਵੇਚਣ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੇ ਉਸ ਦੇ ਖਾਤੇ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਨਾਲ ਪੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਜਸ਼ੋਦਾਬੇਨ ਮੋਦੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਨੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਸਿਰਫ ਚਾਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੋੜ ਸੀ। ਮੋਦੀ 1971 ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਆਰਐਸਐਸ ਲਈ ਇੱਕ ਫੁੱਲ-ਟਾਈਮ ਵਰਕਰ ਬਣ ਗਿਆ। 1975 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਵੱਲੋਂ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਲੁਕ ਗਏ। ਆਰਐਸਐਸ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 1985 ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸਨੇ 2001 ਤੱਕ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੱਕ ਵਧਿਆ।
ਮੋਦੀ ਨੇ 2014 ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਸਦਨ, ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਮਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ; 1984 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਪਾਰਟੀ ਲਈ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ 'ਤੇ ਖਰਚ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਯੋਜਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਥਾਂ ਨੀਤੀ ਆਯੋਗ ਬਣਾ ਕੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀਕਰਨ ਕੀਤਾ। ਮੋਦੀ ਨੇ ਇੱਕ ਉੱਚ-ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਸਵੱਛਤਾ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ, ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ 2016 ਵਿੱਚ ਉੱਚ-ਮੁੱਲ ਵਾਲੇ ਬੈਂਕ ਨੋਟਾਂ ਦੇ ਨੋਟਬੰਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਟੈਕਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਕਿਰਤ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਜਾਂ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਮੋਦੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਥਿਤ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਕੈਂਪ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ 2019 ਦੇ ਬਾਲਾਕੋਟ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ: ਹਵਾਈ ਹਮਲਾ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ, ਪਰ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਅਪੀਲ ਸੀ। ਮੋਦੀ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ 2019 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਦੂਜੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਵਿੱਚ, ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਵਿਵਾਦਿਤ ਕਸ਼ਮੀਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਇੱਕ ਭਾਰਤ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਹਿੱਸੇ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਰਜੇ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਸੋਧ ਕਾਨੂੰਨ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਆਪਕ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੋਏ, ਅਤੇ 2020 ਦੇ ਦਿੱਲੀ ਦੰਗਿਆਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਤਿੰਨ ਵਿਵਾਦਗ੍ਰਸਤ ਖੇਤੀ ਕਾਨੂੰਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਧਰਨੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਮੋਦੀ ਨੇ ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਪ੍ਰਤੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ 4.7 ਮਿਲੀਅਨ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।