ସ୍ଟ୍ରେପ୍ଟୋମାଇସିନ

ସ୍ଟ୍ରେପ୍ଟୋମାଇସିନ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Streptomycin) ଏକ ଆଣ୍ଟିବାୟୋଟିକ (antibiotic) ଯାହା ଅନେକ ଗୁଡ଼ିଏ ଜୀବାଣୁ ସଂକ୍ରମଣର ଚିକିତ୍ସାରେ ବ୍ୟବ‌ହୃତ ହୁଏ । ଏହି ରୋଗ‌ଗୁଡ଼ିକର ନାମ ଯକ୍ଷ୍ମା, ମାଇକୋବ୍ୟାକ୍ଟେରିଅମ ଆଭିଅମ କମ୍ପ୍ଲେକ୍ସ (Mycobacterium avium complex), ଏଣ୍ଡୋକାର୍ଡ଼ାଇଟିସ (endocarditis), ବ୍ରୁସେଲୋସିସ (brucellosis), ବରଖୋଲଡେରିଆ ସଂକ୍ରମଣ (Burkholderia infection), ପ୍ଲେଗ ରୋଗ (plague), ଟୁଲାରେମିଆ (tularemia) ଓ ମୂଷାକାମୁଡ଼ା ଜ୍ୱର (rat bite fever).^[୨] ସକ୍ରିୟ ଯକ୍ଷ୍ମା ନିମନ୍ତେ ଏହା ଆଇସୋନିଆଜିଡ, ରିଫାମ୍ପିସିନ ଓ ପାଇରାଜିନାମାଇଡ ଔଷଧମାନଙ୍କ ସ‌ହିତ ଦିଆଯାଏ ।^[୩] ସ୍ଟ୍ରେପ୍ଟୋମାଇସିନ ଇଞ୍ଜେକସନ ଶିରାଭ୍ୟନ୍ତରରେ (injection into a vein) ବା ମାଂସପେଶୀରେ (muscle) ଦିଆଯାଏ ।^[୨]

ସ୍ଟ୍ରେପ୍ଟୋମାଇସିନ

Clinical data
AHFS/Drugs.com	monograph
Pregnancy category	US: D (Evidence of risk)
Routes of administration	intramuscular, intravenous
ATC code	A07AA04 (WHO) J01GA01
Legal status
Legal status	UK: POM (Prescription only) US: ℞-only
Pharmacokinetic data
Bioavailability	84% to 88% IM (est.)[୧] 0% by mouth
Elimination half-life	5 to 6 hours
Excretion	kidney
Identifiers
IUPAC name 5-(2,4-diguanidino- 3,5,6-trihydroxy-cyclohexoxy)- 4-[4,5-dihydroxy-6-(hydroxymethyl) -3-methylamino-tetrahydropyran-2-yl] oxy-3-hydroxy-2-methyl -tetrahydrofuran-3-carbaldehyde
CAS Number	57-92-1 Y
PubChem CID	19649
DrugBank	DB01082 Y
ChemSpider	18508 Y
UNII	Y45QSO73OB
KEGG	D08531 Y
ChEBI	CHEBI:17076 Y
ChEMBL	CHEMBL1201194 N
NIAID ChemDB	07346
ECHA InfoCard	100.000.323
Chemical and physical data
Formula	C21H39N7O12
Molar mass	581.574 g/mol
3D model (JSmol)	Interactive image
Melting point	12 °C (54 °F)
SMILES C[C@H]1[C@@]([C@H]([C@@H](O1)O[C@@H]2[C@H]([C@@H]([C@H]([C@@H]([C@H]2O)O)N=C(N)N)O)N=C(N)N)O[C@H]3[C@H]([C@@H]([C@H]([C@@H](O3)CO)O)O)NC)(C=O)O
InChI InChI=1S/C21H39N7O12/c1-5-21(36,4-30)16(40-17-9(26-2)13(34)10(31)6(3-29)38-17)18(37-5)39-15-8(28-20(24)25)11(32)7(27-19(22)23)12(33)14(15)35/h4-18,26,29,31-36H,3H2,1-2H3,(H4,22,23,27)(H4,24,25,28)/t5-,6-,7+,8-,9-,10-,11+,12-,13-,14+,15+,16-,17-,18-,21+/m0/s1 Y Key:UCSJYZPVAKXKNQ-HZYVHMACSA-N Y
NY (what is this?)  (verify)

ସ୍ଟ୍ରେପ୍ଟୋମାଇସିନର ସାଧାରଣ ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ମୁଣ୍ଡବୁଲା (feeling like the world is spinning), ବାନ୍ତି, ମୁଖ କାଲୁଆ ଜଣାଯିବା, ଜ୍ୱର ଓ ରାସ ଇତ୍ୟାଦି ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ । ଗର୍ଭାବସ୍ଥାରେ ଏହା ବ୍ୟବ‌ହାର କଲେ ଶିଶୁର ସ୍ଥାୟୀ କାଲା (deafness) ହେବା ସମ୍ଭାବନା ରହେ ।^[୨] ସ୍ତନ୍ୟପାନ ସମୟରେ ବ୍ୟବ‌ହାର କଲେ ଏହା ନିରାପଦ ଜଣାଯାଏ ।^[୩] ମ୍ୟାସ୍ଥେନିଆ ଗ୍ରାଭିସ (myasthenia gravis) ରୋଗରେ ଏହା ଦେବାକୁ ସୁପାରିସ କରାଯାଏ ନାହିଁ ।^[୩] ଆମିନୋଗ୍ଲାଇକୋସାଇଡ (aminoglycoside) ଶ୍ରେଣୀର ସ୍ଟ୍ରେପ୍ଟୋମାଇସିନ ଏକ ଔଷଧ । ପ୍ରୋଟିନ ତିଆରି କରୁଥିବା ୩୦ଏସ ରାଇବୋସୋମାଲ ସବୟୁନିତର (30S ribosomal subunits) କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଏହା ଅବରୋଧ କରିବାଦ୍ୱାର ଜୀବାଣୁର ବ୍ୟାକ୍ଟେରିସାଇଡାଲ ମୃତ୍ୟୁ (bacterial death) ହୁଏ ।^[୨]

ସ୍ଟ୍ରେପ୍ଟୋମାଇସିନ ସନ ୧୯୪୩ରେ ସ୍ଟ୍ରେପ୍ଟୋମାଇସେସ ଗ୍ରାଇସେଅସରୁ Streptomyces griseus ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ।^[୪][୫] ଏହାର ନାମ ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନର ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଔଷଧ ଚିଠାରେ (World Health Organization's List of Essential Medicines) ଅଛି ଯାହା ମୌଳିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସିସ୍ଟମ (health system) ନିମନ୍ତେ ଅତି ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ।^[୬] ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନଙ୍କରେ (developing world) ଏହି ଔଷଧର ଏକ ଦିନ ଡୋଜର ହୋଲସେଲ ମୂଲ୍ୟ ୦.୩୮ରୁ ୪.୩୯ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ।^[୭] ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ଗୋଟିଏ କୋର୍ଷ ଔଷଧର ମୂଲ୍ୟ ୨୦୦ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାରରୁ ଅଧିକ ।^[୮]

ଆଧାର

1. Zhu M, Burman WJ, Jaresko GS, Berning SE, Jelliffe RW, Peloquin CA (October 2001). "Population pharmacokinetics of intravenous and intramuscular streptomycin in patients with tuberculosis". Pharmacother. 21 (9): 1037–1045. doi:10.1592/phco.21.13.1037.34625. PMID 11560193. Retrieved 2010-05-25.
2. "Streptomycin Sulfate". The American Society of Health-System Pharmacists. Retrieved 8 December 2016.
3. WHO Model Formulary 2008 (PDF). World Health Organization. 2009. pp. 136, 144, 609. ISBN 9789241547659. Retrieved 8 December 2016.
4. Torok, Estee; Moran, Ed; Cooke, Fiona (2009). Oxford Handbook of Infectious Diseases and Microbiology (in ଇଂରାଜୀ). OUP Oxford. p. Chapter 2. ISBN 9780191039621.
5. Renneberg, Reinhard; Demain, Arnold L. (2008). Biotechnology for Beginners (in ଇଂରାଜୀ). Elsevier. p. 103. ISBN 9780123735812.
6. "WHO Model List of Essential Medicines (19th List)" (PDF). World Health Organization. April 2015. Retrieved 8 December 2016.
7. "Streptomycin Sulfate". International Drug Price Indicator Guide. Retrieved 8 December 2016.^{[permanent dead link]}
8. Hamilton, Richart (2015). Tarascon Pocket Pharmacopoeia 2015 Deluxe Lab-Coat Edition. Jones & Bartlett Learning. p. 36. ISBN 9781284057560.