ଭାରତ ଏକ ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଦେଶ । ଏହା ଭୌଗୋଳିକ ଆୟତନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଶ୍ୱର ସପ୍ତମ ବୃହତ ଦେଶ ତଥା ଜଣ ସଂଖ୍ୟା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଶ୍ୱର ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଦେଶ । ଏହାର ଲୋକ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟ ୧୨୦ କୋଟି । ଭାରତରେ ୨୯ଟି ରାଜ୍ୟ ଓ ୭ଟି ଇଉନିୟନ ଟେରିଟରୀ ରହିଛି । ଏହା ବିଶ୍ୱର ୧୭.୫ % ଲୋକଙ୍କ ଗୃହ । [1]
ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ଅମଳରେ ୧୮୭୨ରେ ଭାରତରେ ପ୍ରଥମ କରି ଜନଗଣନା ହେଇଥିଲା । ୧୯୫୧ ମସିହା ପରଠାରୁ ପ୍ରତି ୧୦ ବର୍ଷରେ ଥରେ ଜନଗଣନା ହେଇଆସୁଛି [2]। ଭାରତର ଗୃହ ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ତରଫରୁ ରେଜିସ୍ଟ୍ରାର ଜେନରେଲ ଓ ଜନଗଣନା କମିଶନରଙ୍କଦ୍ୱାରା ଜନଗଣନା କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପନ୍ନ ହୁଏ । ଏହା ସଂଘ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା କରାଯାଉଥିବା ଏକ ସର୍ବବୃହତ କାର୍ଯ୍ୟ । [3]
ସର୍ବଶେଷ ଜନସଂଖ୍ୟା ସବୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ୨୦୧୧ରେ ହେଇଥିବା ଜନଗଣନାର ତଥ୍ୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ ।[4] ଏହା ଅନୁସାରେ ଭାରତରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଗ୍ରାମ ସଂଖ୍ୟା ୬୪୧,୦୦୦ ଓ ଭାରତର ୭୨.୨ % ଲୋକ ଏହି ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ବାସ କରନ୍ତି ।[4]ସେହି ଗ୍ରାମ ସବୁ ମଧ୍ୟରୁ ୧୪୫,୦୦୦ ଗ୍ରାମରେ ୫୦୦ରୁ ୯୯୯ ଲୋକ ରହନ୍ତି, ୧୩୦,୦୦୦ ଗ୍ରାମରେ ୧,୦୦୦ରୁ ୧୯୯୯ ଲୋକ ରହନ୍ତି ଏବଂ ୧୨୮,୦୦୦ ଗ୍ରାମରେ ୨୦୦ରୁ ୪୯୯ ଲୋକ ରହୁଥିବାର ଆକଳନ କରାଯାଇଛି । ୩.୯୬୧ ଗ୍ରାମର ଜନ ସଂଖ୍ୟା ୧୦,୦୦୦ରୁ ବେଶୀ ।[1] ଭାରତର ୨୭.୮ % ସହରାଞ୍ଚଳ ଲୋକ ୫,୧୦୦ ସହର ଓ ୩୮୦ ମହାନଗର[5]ରେ ରହନ୍ତି । ୧୯୯୧ରୁ ୨୦୦୧ ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଲୋକ ସହରକୁ ଆସି ରହିବାରୁ ସହରାଞ୍ଚଳର ଜନସଂଖ୍ୟାରେ ତୀବ୍ର ଭାବରେ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥିଲା ।[6][7] ଏହାର ବର୍ଦ୍ଧନ ହାର ୩୧.୨% ହେଇଥିଲା । ତଥାପି ୨୦୦୧ରେ ୭୦% ଲୋକ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିଲେ । ୨୦୦୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଭାରତରେ ୨୭ଟି ମହାନଗରର ଜନସଂଖ୍ୟା ୧୦ ଲକ୍ଷ୍ୟରୁ ଅଧିକ ଥିଲା । ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଚେନ୍ନଇ , ମୁମ୍ବାଇ , କୋଲକାତା ଓ ନୂଆ ଦିଲ୍ଲୀ ସର୍ବ ବୃହତ ।
୨୦୧୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ୫୪ଟି ମହାନଗର ୧୦ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଥିଲା ଯାହାର ସଂଖ୍ୟା ୨୦୦୧ରେ ୩୪ ଥିଲା ।[8]ସହରାଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିବା ଭାରତୀୟ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ୪୩% ଲୋକ ଏହି ସବୁ ମହାନଗରରେ ରହନ୍ତି ।[9] ଉତ୍ତର ପୂର୍ବ ଭାରତରେ ଗୁଆହାଟି ଏକମାତ୍ର ସହର ଯାହାର ଲୋକସଂଖ୍ୟା ୧୦ ଲକ୍ଷରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ ।କେବଳ କେରଳ ରାଜ୍ୟ ୧୦ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ରହୁଥିବା ୬ଟି ମହାନଗର ରହିଛି ।[8]
1. ମୁମ୍ବାଇ ( ବମ୍ବେ)
2. ନୂଆ ଦିଲ୍ଲୀ
3. କୋଲକାତା ( କଲିକତା)
4. ଚେନ୍ନଇ( ମାଦ୍ରାସ)
5. ବାଙ୍ଗାଲୋରେ
6. ହାଇଦ୍ରାବାଦ
7. ଅହମଦାବାଦ
8. ପୁନେ
9. ସୁରାଟ
10. ଜଯପୁର
- The cities which are listed in bold are the capital of the respective state / union territory.
| Rank | UA[lower-alpha 1] | State/Territory | Population (2011)[11] | Population (2001)[10] |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Mumbai | Maharashtra | 18,394,912 | 16,434,386 |
| 2 | Delhi | Delhi | 16,349,831 | 12,877,470 |
| 3 | Kolkata | West Bengal | 14,057,991 | 13,205,697 |
| 4 | Chennai | Tamil Nadu | 8,653,521 | 6,560,242 |
| 5 | Bangalore | Karnataka | 8,520,435 | 5,701,446 |
| 6 | Hyderabad | Telangana | 7,677,018 | 5,742,036 |
| 7 | Ahmedabad | Gujarat | 6,357,693 | 4,525,013 |
| 8 | Pune | Maharashtra | 5,057,709 | 3,760,636 |
| 9 | Surat | Gujarat | 4,591,246 | 2,811,614 |
| 10 | Jaipur | Rajasthan | 3,046,163 | 2,322,575 |
| 11 | Kanpur | Uttar Pradesh | 2,920,496 | 2,715,555 |
| 12 | Lucknow | Uttar Pradesh | 2,902,920 | 2,245,509 |
| 13 | Nagpur | Maharashtra | 2,497,870 | 2,129,500 |
| 14 | Ghaziabad | Uttar Pradesh | 2,375,820 | 968,256 |
| 15 | Indore | Madhya Pradesh | 2,170,295 | 1,506,062 |
| 16 | Coimbatore | Tamil Nadu | 2,136,916 | 1,461,139 |
| 17 | Kochi | Kerala | 2,119,724 | 1,355,972 |
| 18 | Patna | Bihar | 2,049,156 | 1,697,976 |
| 19 | Kozhikode | Kerala | 2,028,399 | 880,247 |
| 20 | Bhopal | Madhya Pradesh | 1,886,100 | 1,458,416 |
| 21 | Thrissur | Kerala | 1,861,269 | 330,122 |
| 22 | Vadodara | Gujarat | 1,822,221 | 1,491,045 |
| 23 | Agra | Uttar Pradesh | 1,760,285 | 1,331,339 |
| 24 | Visakhapatnam | Andhra Pradesh | 1,728,128 | 1,345,938 |
| 25 | Malappuram | Kerala | 1,699,060 | 170,409 |
| 26 | Thiruvananthapuram | Kerala | 1,679,754 | 889,635 |
| 27 | Kannur | Kerala | 1,640,986 | 498,207 |
| 28 | Ludhiana | Punjab | 1,618,879 | 1,398,467 |
| 29 | Nashik | Maharashtra | 1,561,809 | 1,152,326 |
| 30 | Vijayawada | Andhra Pradesh | 1,476,931 | 1,039,518 |
| 31 | Madurai | Tamil Nadu | 1,465,625 | 1,203,095 |
| 32 | Varanasi | Uttar Pradesh | 1,432,280 | 1,203,961 |
| 33 | Meerut | Uttar Pradesh | 1,420,902 | 1,161,716 |
| 34 | Faridabad | Haryana | 1,414,050 | 1,055,938 |
| 35 | Rajkot | Gujarat | 1,390,640 | 1,003,015 |
| 36 | Jamshedpur | Jharkhand | 1,339,438 | 1,104,713 |
| 37 | Jabalpur | Madhya Pradesh | 1,268,848 | 1,098,000 |
| 38 | Srinagar | Jammu and Kashmir | 1,264,202 | 988,210 |
| 39 | Guwahati | Assam | 1,260,419 | N/A |
| 40 | Asansol | West Bengal | 1,243,414 | 1,067,369 |
| 41 | Vasai-Virar | Maharashtra | 1,222,390 | |
| 42 | Allahabad | Uttar Pradesh | 1,212,395 | 1,042,229 |
| 43 | Dhanbad | Jharkhand | 1,196,214 | 1,065,327 |
| 44 | Aurangabad | Maharashtra | 1,193,167 | 892,483 |
| 45 | Amritsar | Punjab | 1,183,549 | 1,003,917 |
| 46 | Jodhpur | Rajasthan | 1,138,300 | 860,818 |
| 47 | Raipur | Chhattisgarh | 1,123,558 | 700,113 |
| 48 | Ranchi | Jharkhand | 1,120,374 | 863,495 |
| 49 | Gwalior | Madhya Pradesh | 1,117,740 | 865,548 |
| 50 | Kollam | Kerala | 1,110,668 | 380,091 |
| 51 | Durg-Bhilainagar | Chhattisgarh | 1,064,222 | 927,864 |
| 52 | Chandigarh | Chandigarh | 1,055,450 | 808,515 |
| 53 | Tiruchirappalli | Tamil Nadu | 1,022,518 | 866,354 |
| 54 | Kota | Rajasthan | 1,001,694 | 703,150 |
- List of cities in India by population
- List of most populous metropolitan areas in India
- List of states and union territories of India by population
- Demographics of India
- The population figures of cities in Kerala are inflated as the definition of urban agglomeration was revised in the 2011 census. The population of urban agglomerations in Kerala is not comparable with other cities in the country.[10]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
