Rogèr Lapassada

Rogèr Lapassada (Rogèr Joan Bernat Lapassada, Aussavièla, 23 de mai de 1912 - Ortès, 12 d'octobre de 1999^[1]) que ho l'un deus escrivans bearnés e l'un deus poètas màgers deu sègle XX dens la lenga de Desporrins.

Rogèr Lapassada, 1997

Biografia

Hilh d'un militar qui he carrièra per las colonias, qu'ei eslhevat per la soa ajòla a Aussavièla, çò qui'u da lo parat de popar la lenga occitana au brèç. Qu'estudia a Pau puish a l'Escòla Normau de Lescar. Qu'encontra Marguerite Souffez en Bretanha e que's maridan en 1939.

Mobilizat durant la guèrra qu'ei presoèr dens lo Stalag de Sandbostel on s'arretròba dab presoèrs occitans e mei precisament gascons e bearnés. Aqueras temporas (com tanben lo son temps de mainatge) que son evocats dens lo son libe Sonque un arríder amistós. Après la guèrra, seguint los conselhs deu Miquèu de Camélat, escrivan gascon, que persegueish lo tribalh d'escritura entinoat en captivitat. Hèra lèu que s'interèssa au movement occitanista e dèisha pòc a pòc la vision passadista deu felibritge vielhassós.

Tornat en Bearn qu'ei professor au licèu d'Ortès dinc a 1967, annada de la soa retirada.

La revista de l'associacion Per Noste de l'IEO, seccion bearnesa

En 1960, qu'apita a Ortès l'associacion Per Nouste (actuaument Per Noste) qui ei estada longtemps la seccion bearnesa de l'Institut d'Estudis Occitanas. Peu miei deus purmèrs aderents, que's tròba l'istorian medievista Pèir Tucòo-Chala dab qui publica quasèrns pedagogics tà las escòlas primàrias, atau com un joen ispanizant Robert Darrigrand. Mercès a son arsec, 1967 que ved l'espelida de la revista Per Noste. D'ara enlà, la còla deus collaboradors que's va hornint dab Gerard Lavignotte, Miquèu Grosclaude, Miqueu Darricades, Gilabèrt Nariòo, puish Crestian Lamaison, shens estar exaustiu. L'associacion que's dedica màgerment a l'ensenhament de la lengua e qu'edita un sarròt d'utís pedagogics. Que publica tanben mantuns obratges e que gavida manifestacions culturaus dens lo Bearn.

Rogèr Lapassada que participa a la creacion de las purmèras calandretas, las escòlas d'ensenhament en occitan, de l'escòla mairana enlà.

A començar de 1981, que collabòra dab las ràdios locaus de las quaus Voix du Béarn. Qu'estó longtemps cargat de ua cronica pertocant l'actualitat "Lo monde quin va" lo dissabte matin sus Ràdio País.

Rogèr Lapassada qu'ei mei que mei un poèta, quitament quan escriu en pròsa. Un enregistrament deu son recuelh "Ua sason en país bramader", illustrat per la musica de Joan Francés Tisnèr qu'estó produisit per Ràdio País. Mantuns tèxtes sons qu'eston hicats en musica per cantadors occitans, en particular per Marcel Amont, Los de Nadau, Los deu Larvath, Delbeau e mei recentament per Marilís Orionaa e Joan Francés Tisnèr.

Qu'ei un precursor, un umanista qui s'a consacrat la vita a la defensa e a la promocion de l'occitan deu Bearn. Qu'a sabut ligar une grana fermetat de conviccions dab los engatjaments sons, dens un gran esperit de tolerancia qui a durablament marcat los sons interlocutors e legedors. Qu'ei l'un deus escrivans màgers deu Bearn.

Òbras

Poesia

• Requisitòri. Denguin : IEO - Per Noste, 1991.
• Los camins deu cèu, 1971, reeddicion 1984.
• Requisitòri, 1992.
• La cadena, 1997.
• Mots de Noste, édicion postuma dirigida per Marilís Orionaa, 2002

Pròsa

• Sonque un arríder amistós, sovenirs e condes. Denguin : IEO - Per Noste, 1985.
• Ua sason en pais bramader, contes. Ortès : IEO - Per Noste, 1988.

CD dab poesias lejudas per l'autor

• Tresors d'Occitanie - Lapassada : Occitania Produccion, 2003 : Requisitòri (tròç), Los camins deu cèu, (tròç) e quauques inedits

Biografia

• Robert Darrigrand. Roger Lapassade le béarnais en action. Ortès: Cité du Livre. 2009. 138 p. ISBN 978-2-9144-4466-8.

Nòtas