From Wikipedia, the free encyclopedia
Giotto di Bondone o Ambrogiotto di Bondone (Vespignano o Rominano, 1267 - Florença, lo 8 de genièr de 1337) foguèt un pintre, escultor e arquitècte italian, que sas òbras foguèron a l'origina del novelum de la pintura occidentala. Foguèt l'influéncia de sa pintura que provoquèt lo vast movement de la Renaissença del sègle seguent.
Giotto fa part del corrent artistic de la Prerenaissença que se manifèsta en Itàlia a la començança del sègle XIV, e qu'es un de sos mèstres. En aquela fin de l'Edat Mejana, Giotto es lo primièr artista que sa pensada e sa novèla vision del monde ajudan a construire aquel movement, l'umanisme, que plaça l'Òme a la plaça centrala de l'Univèrs e li permet d'èsser mèstre de son pròpri destin.
Las frescas que Giotto pintèt a Florença (glèisa de Santa Croce de Florença), a Assisi (basilica de Sant Francés d'Assisi) e a Pàdoa (capèla dels Scrovegni dins la glèisa de l'Arena de Pàdoa) figuran dins los soms de l'art crestian.
Son influéncia sus las generacions d'artistas que li subrevisquèron es tan granda que se pòt parlar d' « escòlas giottescas » al subjècte d'unas escòlas de pintura de l'epòca. Pintres coma los de l'escòla de Rimini (Giovanni Baronzio, Neri da Rimini, Pietro da Rimini) son considerats coma sos eretièrs[1] Dempuèi lo passatge de Giotto, de mal datar (versemblablament entre 1303 e 1309) dins lor vila, ont venguèt pénher un cicle de frescas (uèi perdudas).
Giotto nasquèt dins una familha païsana de Colle di Vespignano (o a Romignano), un vilatge prèp de Vicchio di Mugello, al nòrd-èst de Florença, en Toscana.
Dins sa tecnica, Giotto marquèt una ruptura amb l'art gotic italian del Trecento, passant d'una concepcion ieratica de la pintura (representacion dels personatges dins una concepcion pro immobila dins l'estampadura) cap a un cèrt naturalisme. Atal, representèt de scènas ont l'accent foguèt mes sus la comunicacion entre los personatges e la perspectiva amb un ponch de fugida.
Aguèt Taddeo Gaddi per disciple.
Giotto moriguèt a Florença lo 8 de genièr de 1337 e foguèt enterrat amb pompas dins la catedrala que ne foguèt l'arquitècte. Amb la seuna femna, Ciuta di Lapo di Pela, aguèt uèit enfants, que l'ainat, Francesco, foguèt introduch en 1311 dins la companhiá dels pintres de Florença.
Sas pinturas son d'inspiracion religiosa: fòrça retaules, grandas superfícias cobèrtas amb frescas a Pàdoa (scènas de la Bíblia a la capèla de l'Annunziata o dels Scrovegni) e a Assisi (basilica inferiora e, subretot, scènas de la vida de Francés d'Assisi dins la basilica superiora, frescas del Palazzo della Ragione de Pàdoa, destruidas en 1420).
Fòrça artistas modèrnes trobèron l'inspiracion dins l'òbra de Giotto, - ont posèron a la font d'un umanisme que demòra valable a totas las epòcas.
Segon la legenda, reculhida per Lorenzo Ghiberti e Giorgio Vasari, « Giotto enfant auriá començat per gardar las cabras de son paire Bondone, e lo pintre Cimabue, lo susprenguèt que dessenhava sus una pèira amb de carbon sus las ribas d'un riu; meravilhat per son engenh primaic, auriá menat lo pastorèl, qu'aviá una dotzena d'annadas, dins son talhièr ». Se pòt véser la pèira commemorativa prèp del pont ont se seriá tengut aquel encontre ipotetic.
D'autres tèxtes pus recents afirman que se serián encontrats a Florença. Ça que la, es plan Cimabue que acertèt la formacion d'aquel mainat talentós.
Mai d'un testimòni literari, que ditz pas gaire sus la vida de Giotto, senhalan l'impacte de l'òbra de Giotto sus sos contemporanèus coma Dante, que foguèt son amic, dins lo cant XI del Purgatòri, coma Boccacio dins la novèla VI,5 Decameron, coma dins Le Vite de' più eccellenti pittori, scultori e architettori.
Boccacio, dins una novèla del Decameron, (1350) :
«Aguèt un engenh tan poderós, que la Natura, maire e creairitz de totas causas, produit pas res, jos las eternalas evolucions celèstas, que foguèt capable de reproduire amb l'estilet, la pluma o lo pincèl : reproduccion tan perfiècha que, per los uèlhs, foguèt pas una còpia, mas lo modèl meteis. Plan sovent sos òbras enganèron lo sens visual, e òm prenguèt per la realitat çò qu'es una pintura»
«Se rapòrta que Giotto, dins sa jovença, pintèt un jorn d'un biais tan frapant una mosca sul nas d'una cara començada per Cimabue que lo mèstre, quand tornèt a son trabalh, temptèt mai d'un còp de la cochar amb la man abans de s'apercebre de son error Le Vite»
Lo papa Beneset XII, via un de sos emissaris, cachèt Giotto de li balhar la pus pura pròva de son talent. Aquel darrièr tracèt sus un fuèlh destinat al pontife sobeiran un cercle perfèit a man levada. L'ancian pastorèl demostrèt son engenh e poguèt alavetz viatjar a Roma per realizar mai d'una òbras.
Las parets de la glèisa superiora de la basilica de Sant Francés d'Assisi, son cobèrtas de las frescas extraordinàrias realizadas dins lo darrièr decenni del sègle XIII.
Aquelas frescas, qu'inaugurèron un biais de pénher novèl e vivent, eissit de l'observacion de la natura, la precision expressiva de las actituds e dels traits, segurament, excitèron lo vam dels contemporanèus. Foguèt lo primièr còp qu'òm alassèt amb fòrça amb la tradicion bizantina.
A Roma, Giotto executèt qualques òbras que mai d'una foguèron perdudas o arroïnadas, demest elas un Crucific pintat a la destrempa per la glèisa de Santa Maria sopra Minerva, o las frescas de San Giorgio in Velabro.
La pus importanta de las òbras de Giotto dins la Basilica de Sant Pèire, es la celèbra mosaïca monumentala de La Navicella, qu'orna uèi lo vestibul de l'immensa glèisa - primitivament decorèt la faciada -, e lo retaule del grand altar, conservat dempuèi lo sègle XV dins la sacristia dels canonges.
La preséncia de Giotto a Rimini es pas de bon datar amb precision, mas son influéncia suls artistas de l'escòla de Rimini (Giovanni Baronzio, Pietro da Rimini, Neri da Rimini) es incontestabla.
De 1303 a 1306, Giotto foguèt a Pàdoa ont pintèt las cinquanta tres frescas de la capèla Scrovegni o capèla de Santa Maria dell'Arena dins la glèisa de l'Arena, que son consideras coma son cap d'òbra e un dels tornament de l'istòria de la pintura europèa. Aviá probablament quaranta ans quand comencèt la decoracion de la capèla.
Coma arquitècte e coma escultor, Giotto daissèt a Florença un monument fòrça elegant e armoniós, lo campanal de la catedrala. Foguèt lo 12 de abril de 1334 que la comuna de Florença nomenèt Giotto « Magnus magister (Grand mèstre) e capomaestro (cap arquitècte) de Santa Maria del Fiore, (Santa Reparata a l'epòca). Aquela catedrala, començada per Arnolfo di Cambio, aviá pas encara de faciada, de copòla e de campanal.
Son òbra incontestabla es lo campanal, torre carrada amb tres estatges de fenèstras, a 84 mètres de naut. Es decorat fins al som d'incrustacions de marbres colorats, enauçat de bas-relèus e d'estatuas.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
