Los tèrmes amor liure, union liura o union en fach, sorgís a fins del sègle XIX e fa partit de l'ideologia de l'anarquisme, quitament s'aguèt de defensors abans e après que siá identificat amb aquela ideologia. Segon la concepcion anarquista, tot acòrdi liure entre personas adultas es un compromís legitim que se deu respectar per quina que siá aquestes que lo soscrivon, e tanben pels terces, de biais que las relacions sentimentalas o suxualitas an pas besonh de permís o autorizacion exprimits per l'Estat, la societat, la familha, o los compromises religioses.
La libertat de l'amor liure se fonda sus la sobeiranetat individuala e l'associacion volontària se constituís:
- La liura causida del parelh.
- L'exercici del plaser sexual.
- L'amistat afectiva.
- Respècte e sinceritat entre ambedoas partidas.
| “ | Los sexes s'atriran mutualament, se cercan naturalament, normalament: aqueste es lo fach original, primordial, la basa fonamentala de las relacions entre las doas mitats del genre uman. D'un autre costat, es un baujum de voler reduire l'amor a una equacion o lo limitar una forma unica d'expression. Aqueles que van ensejar aquò lèu abandonarà que s'enganèron de camin. L'experiéncia amorosa conéis pas frontièras. Varia segon individú. | ” |
| — E. Armand, La vida sensuala, l'amista amorosa | ||
Es alara mes en abans, mas pas exclusivament, dins los sectors libertaris e, istoricament, se pòt tanben trobar dins la concepcion liberala, feminista e socialista, entre d'autras. Dins lo decenni del 1950 e 1960 s'associèt amb la contracultura e, subretot, dins lo decenni 1950 e 1960, amb la beat generation e lo movement hippie.
Aquela concepcion tusta totalament l'estructura del drech civil convencional, es a dire, amb lo maridatge d'òrdre public, qu'es considerat pas autrament qu'un contracte que se realiza per establir de dreches e d'obligacions de la part d'un trèç, mas l'amor liure refusa aquesta figura juridica, que considèra que l'amor coma un compromís mutual o un contracte volontari entre las partidas entre aquestes qu'establisson exclusivament los sieus dreches e d'obligacions, sens ingeréncia de la Glèisa e sens regulacion de l'Estat.[1] Davant lo drech estatal o public, l'amor liure apausa lo contrate commutatiu e drech privat, es a dire, determinat de biais singular e liure entre las partidas.[2]
| “ | Unas desillusions e unes desencantaments serián estalviats si unes fachs de la vida, puslèu que d'èsser considerats coma definitius, aparescan coma temporals, modificables, revisables: subretot variables. Alara qu'aquò es acceptat ja del punt de vista científic, intellectual, que que siá, sabèm pas per qué se pòt pas acceptar del punt de vista sentimental, afectiu o sexual. | ” |
| — Émile Armand | ||
L'amor liure es arribat a se confondre sovent amb l'abséncia de quina responsabilitat o compromís que sián en l'amor e dins las relacions sexualas. Se cal insistir que las diferentas concepcions de l'amor liure es que las relacions amorosas o sexualas deveon èsser liuras e doncs responsablas, es a dire, passadas dins un estat de consciéncia.[3]
- Dins unes cases, designa una mena de convivéncia volontària basada sus la sinceritat e lo respècte mutual, al subjècte d'una relacion de cort o de long tèrme.
- La reünion sexuala ocasionala, sempre consensuala e responsabla, tanben dintra dins d'aqueste concèpte.
Una de las una vision anarquista sul tèma es:
| “ | Contra lo maridatge per compulsion, avèm auçat la bandièra de la union liure. Sèm convencuts que al abolir lo maridatge religiós, civil i juridic, restauram la vida, la realitat e la moralitat del maridatge natural basat exclusivament sul respècte uman e la libertat de doas personas: un òme e una femna que s'aman. Sèm convencuts que al reconeisser la libertat d'ambedos conjunts a se separar quand lo desiran, sens necessitat de demandar lo permís de degun, atal — e al negar del mèsme biais la necessitat de qui que siá de s'unir pel maridatge, e remandar en general l'interferéncia de quina que siá autoritat dins aquesta union — los unissèm pas pus l'un a l'altre. E sèm convencuts tanben, que quand agirà pas pus entre nosaltres lo poder coercitiu de l'Estat per forçar los individus, associacions, comunas, províncias e regions a far convivéncia contra de la sieuna voluntat, i aurà entre totes una union fòrça mai estrecha, una unitat mai viva, reala e poderosa qu'aquesta imposada per l'aclapant poder estatal. | ” |
| — Mikhaïl Bakunin, La femna, lo maridatge e la familha | ||
D'un autre costat, l'amor liure foguèt identificat de biais errenèu amb la promiscuïtat sexuala. Aqueste prejutjat la existís dempuèi lo sègle XIX quand èra defendut pels liberals, anarquistas e marxistas e boemians o de cercles artistics d'avantgarda. Fa unes decennis, aquel prejutjat tornèt amb lo movement hippie l'"amor liure" que venguèt la coïncidéncia confusa dins un mèsme grop la promiscuïtat del vam de la jovença e las reünion sexualas liuras responsablas, aquò apondut als comportaments que s'atribuisson als hippies dins l'imaginari o l'estereotipe popular.
| “ | Quand eles (los anarquistas) reivindican la libertat sexuala, que volon dire? Es la "libertat del viol" o de la depravacio, que reclaman? ¿Aspiran a l'exterminacion del sentiment en matèria amorosa, a la desaparicion de la tendresa o l'afècte? ¿Glorifican, benlèu, la promiscuïtat inconscienta o la satisfaccion bestialament sexuala? No, quan reclaman la libertat sexuala volon simplament que tot individú posca dispausar al son gost e en totas escasenças de sa vida sexuala — segon lo temperament, sentiment o rasion pròpias —. Atencion: la vida sexuala sieuna, implica pas aquesta dels autres. Reclamen, tanpauc, una libertat sexuala alunhada a l'educacion sexuala. Creson per contra que, gradualament, dins lo periòde que precedís a la pubertat, l'èsser uman cal pas ignorar res de la vida sexuala — en altres mots: l'atraccion ineluctable dels sèxes —, siá considerat del punt de vista sentimental, emocional o fisiologic. | ” |
| — Émile Armand | ||
D'un autre costat, l'amor liure nega tanpauc la causida personala dels comportaments que pòscan èsser jutjats per d'autras coma promiscuïtat, del moment que la persona que realiza aqueste comportament faga sos contactes amb d'autras personas dins l'encastre del respècte liure de la causida dels autres. En resumit, los partenaris de l'amor liure comprenon la promiscuïtat coma una possibilitat legitima e quitament respectan la liura decision pel celibat o de las conduchas austèras.
Las concepcions revolucionàrias marcavan l'amor liure coma una causa necessària dins lo cambiament social de biais diferents. Las posicions sus l'amor liure foguèron subretot defendudas dins de l'anarquisme e dins una mendre mesura pel liberalisme e lo socialisme, pel feminisme. Cal gardar a la ment que las personas mai conservatiças dins d'aquestes movements avián los prejutjat que l'amor liure implicava la promiscuïtat sexuala o lo treble de las activitats organizadas de se daissar portar pels instints, e tanben cal pas obliar que la lucha primièra èra politica.
De l'anarquisme, se pòt destacar los ensags e l'accion de femnas anarquistas coma Emma Goldman o Voltairine de Cleyre. Del marxisme, i a los escrits de Aleksandra Kollontai, que foguèt una importanta dirigenta dins del Partit Bolchevic quand prenguèt lo poder de l'Estat dins l'URSS naissenta.[4]
Aquela concepcion de las relacions amorosas aguèt cèrta influéncia sus la generacion beat, en lo decenni 1950, e sul movement hippie e la suscultura. Es alara que, dins unes cercles, lo concèpte d'amor liure venguèt a èsser associat subretot als hippies, e pasmens se ja axistissiá abans dempuèi d'ora.[5] Foguèt egalament desvolopat pel feminisme de la fin del sègle XIX e del començament del XX e utilizat pel movement feminista del decenni 1960. Lo mèsme se passèt dins lo sectors dels movements en favor dels dreches dels gais, lesbianas, transgenres e disexuals.
Al sègle XIX, foguèron influents dins las visions sus l'amor liure, los escrichs de personas gais coma lo socialista Edward Carpenter o l'anarquista escocés John Henry Mackay, que defendavan subretot las relacions amorosas e sexualas entre parelhs del mèsme sèxe. De biais mai recent, i a la defensa de l'amor liure e de las relacions entre personas del mèsme sèxe de la part d'Allen Ginsberg, icòna de la beat generation e del movement hippiee e tanben los simpatizant del anarquisme e de la New Left del decenni 1960 e figura importanta dins de la defensa dels dreches LGBT al sègle XX als USA.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
