arrèst permanent de las fonccion vitalas d'un èsser From Wikipedia, the free encyclopedia
La mòrt es la fin permanenta de las foncions biologicas que definisson un èsser vivent. Se referís tant a la terminason d'esperela coma a l'estat posterior de l'ancian organisme. La vertadièra natura de çò que ven aprèp la mòrt foguèt d'arreu millenari una preocupacion centrala de las tradicions religiosas e filosoficas pertot dins lo monde. Fòrça religions an fe o ben en un en delà o bon en la reïncarnacion. Per monde, l'efèit de la mòrt fisica sus l'esperit o arma s'existisson demòra una question dubèrta. Per la sciéncia contemporanèa, la mòrt d'un organisme es la fin.
Gaireben sens cap d'excepcion (vejatz Hydra), los animals acaban per morir de vielhiment. Qualques fenomèns intervenon qu'abitualament causan una mòrt prematura coma la malnutricion, la predacion, la malautiá, los accidents que provòcan de traumatismes terminals o, dins de circonstàncias extrèmas, una grèva perturbacion d'un ecosistèma. Las activitats umanas volontàrias que provòcan la mòrt son per exemple lo suicidi, l'omicidi e la guèrra. Cada jorn mòron aperaquí 150 000 personas dins lo monde.[1] La mòrt dins monde natural tanben se pòt produire coma un resultat indirècte de l'activitat umana: una causa creissenta de l'apagament d'espècias fins a la destruccion de sistèmas ecologics qu'es la consequéncia de l'expansion de la tecnologia industriala.[2]
L'objectiu principal de la medecina es de retardar e evitar la mòrt. En aquel contèxte, la mòrt es vista mai coma un procèssus que un evenement futur; de condicions qu'abans èran consideradas indefungible de mòrt son actualament reversiblas.[3] Quand se traça una linha separant la vida e la mòrt, cal tenir en compte entre autres factors de la preséncia o abséncia de signes vitals. En general, la mòrt clinica es pas necessària e sufisenta per determinar la mòrt legala. Un pacient amb un còr e palmons foncionals qu'es en estat de mòrt cerebrala se pòt declarar legalament mòrt sens qu'arribe la mòrt clinica. En fach, la definicion medicala precisa de la mòrt ven pus problematica, paradoxalament, a mesura del progrès de la coneissença scientifica e de la tecnologia.
1959 : premiera descripcion clinica de la mòrt cerebrala per Pierre Mollaret (1898-1987) e Maurice Goulon (1919-2008).
2012 : adopcion d'una definicion de la mòrt fondada sus lo concèpte de la mòrt cerebrala per l'OMS.
I a diferents tipes de mòrt:
Aqueles tipes son pas egalament frequentas. Las principalas causas de mòrt segon l'OMS son (per òrdre descreissent):
Aquelas causas son diferentas segon que se tracta d'un país desvolopat o d'un país del Tèrç Mond. Dins lo primièr cas, las causas pus frequentas de la mòrt son las cardiovascularas, lo càncer del palmon e d'autres problèmas respiratòris, los accidents del Transpòrt, lo càncer de l'estomac, problèmas de tension, tuberculòsi e suicidis, dins aquel òrdre. Al contrari, los païses desvolopats la primièra causa de mòrt es lo sida, e seguisson las infeccions respiratòrias, las darreiriás, las cardiovascularas, las malautiás de l'enfança e la malària.
En despiech de l'omnipreséncia de la mòrt dins la pensada e la societat umana, i a ges de deficion precisa de la nocion de mòrt. En plaça, s'utiliza diferentei definicions que s'adaptan ai besonhs de seis autors.
La definicion medicolegala de la mòrt es fòrça importanta dins la societat modèrna car permet de prononciar la mòrt oficiala d'un individú. Dins la màger part dei país, es prononciada après la constat per un mètge de l'aplant dau còr, de la respiracion, de la circulacion sanguina e deis activitats cerebralas. De mai, es possible de constatar la demenicion de la temperatura corporala fins a la temperatura ambianta. La rigiditat cadaverica es tanben un signe important.
La mòrt medicolegala correspònd pas totjorn a la mòrt fisiologica de l'individú. D'efiech, gràcias ai progrès medicaus, es desenant possible de mantenir artificialament lo foncionament de certaneis organs. Aquò es fòrça important dins lo quadre dei transplantacions.
En medecina, la mòrt correspònd a l'aplant de totei lei foncions vitalas, en particular aqueu de l'activitat cerebrala. Pasmens, en causa dei progrès regulars de la reanimacion e de la transplantacion d'organs, la definicion medicala de la mòrt e sa constatacion per leis autoritats medicalas son vengudas pus complèxas e pus precisas. Uei, existís tres definicions diferentas :
Dins abòrd de país, la mòrt legala es definida per la mòrt cerebrala. Es tanben lo cas per l'OMS dempuei 2012.
Au nivèu biologic, la mòrt es la disparicion dei caracteristicas pròprias a la vida. Marca l'impossibilitat per l'organisme d'assegurar lo mantenement de son integritat fàcia a la pression dei constrenchas de l'environament. En tèrmes d'entropia, aquò correspònd a l'impossibilitat de mantenir una entropia bassa.
Tradicionalament la mòrt representa una de las principalas fonts de la paur e per aquò divèrsas religions meton l'accent sul fach que la mòrt acaba pas vertadièrament la vida, seguís perque crèan en la resurreccion futura, o en la reïncarnacion de l'arma o perque l'esperit de la persona passa dins un autre monde (escatologia). Per que es esséncia del desconegut, divèrsas culturas temptèron de la personificar amb simbòls; entre eles cal notar:
Divèrses mites e legendas an per subjècte de creaturas que vençon la mòrt (o que demòran dins un estat intermediari entre la vida e la mòrt), coma los zombis, vampirs e las armas errantas, entre autras. tanben divèrses sortilègis e elixirs prometon l'immortalitat o la joventut eternala. Tanben i a fòrça mites sus que far amb lo cadavre, los rites funeraris e el dòl dels subrevivents. A l'ora d'ara la majoritat de las culturas optan per enterrar los còrses (dins los cementèris) o los cremar.
La fascinacion per la mòrt es l'esséncia de movements culturals coma lo dark, lo gotic o aquel dels decadents.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
