From Wikipedia, the free encyclopedia
L'òrgue es un aerofòn multifòrme que la caracteristica es de produire los sons mejans un ensemble de tudèls sonors accordats seguent una escala definida e provesits per una bufariá. L'òrgue se jòga subretot mejans al mens un clavièr e mai sovent d’un pedalièr.
Existís une autre categoria d'instruments populars nomenats tanben òrgues que l'emission sonora es assegurada per de tudèls sonors, o flautas, mas l'activacion se fa par un sistèma automatic de reproduccion (cilindres, cartons, memòria electronica). D'aqueles òrgues dispausan tanben d'un clavièr mai o mens espandit.
La preïstòria mitologica de l’òrgue comença amb la figura grèga del satir Marsias, un jogaire d’aulos, lo « patron » dels organistas, que se sap aver estat en luta amb Apollon, lo « patron » dels jogaires de lira.
Pasmens, se dich que lo primièr òrgue foguèt inventat per un Grèc d’Alexàndria, Ctesibios[1], al sègle III AbC. Aquela aujòl foncionava amb d'aiga (servissiá a egalizar la pression de l'aire).
L'iconografia nos aprend que l'òrgue idrolic acompanhava los combats de gladiators dins l' amfiteatre roman. Petròni, dins son Satiricon, dich que l'essedari, gladiator que combatava suc un cari coordonava sos gèsts a la musica de l'instrument[2].
D'òrgues pichons comparables als òrgues de maneta èran en usatge pels Romans, coma dins los teatres; çò qu'explica la fisança dels primièrs evesques crestians al respècte dels jogaires d’instruments e dels musicians, quin que sián[3]. Neron auriá descobèrt aquel instrument pendent un viatge en Grècia, faguèt lo vòt de ne jogar per celebrar son triomf se la victòria li èra donada suls Galleses pendent la sedicion de 67. Sos successors, Elagàbal, Sever Alexandre, Gallien, foguèron de grnds admirators de l’òrgue[4].
De rèstes d'òrgue d'epòca romana foguèron trobats, coma aquel d'Avenches[5] en Soïssa. L’òrgue pasmens desaparéis en Occident pendent las invasions barbaras.
A Bizanci, l’òrgue venguèt un instrument de la pompa imperiala après lo transferiment del sèti de l’Empèri roman. Un òrgue foguè ofèrt per una ambassada de Constantin V, emperaire de Bizanci, a Pepin lo Brèu en 757. Aquela novèla introduccion de l’instrument en Occident, serviguèt d'en primièr pas qu'a auçar a pompa profana dels palais.
Mai tard faguèt pauc a pauc son intrada dins la crestiantat occidentala: dins los clastres d’en primièr (coma « guida-cant ») al sègle XI, puèi al XII dins las glèisas. Al sègle XIII, las grandas glèisas europèas rivalizan entre elas: fan grandir los instruments o ne fabrica de novèls. L’òrgue es alara per sempre reconegut pel mond religiós[6].
Del sègle XIII al XV apareguèron las progrés tecnics que provoquèron lo desvelopament del repertòri.[7] Lo pedalièr tanben apareguèt, los claviers se multipliquèront e la possibilitat de diferenciar los jòcs, abandonada al començament de l'Edat Mejana tornèt èsser descobèrta.
Lo periòde de l’òrgue barròc s’espandís aproximativament del començament del XIV a la mitat del sègle XIV. Pendent aquel periòde de quatre sègles e mièg, los progrés tecnics acompanhan e provòcan lo desvelopament del repertòri, amb l'apogèu pendent los sègles XVII e XVIII dins los centres màger europèus: Itàlia, França, païses germanics, Païses Basses, Angletèrra e Espanha, amb d'escolas d'estils diferents.
A la mitat del XVIII e del sègle XIX, l'òrgue desapareguèt del registre musical (coma lo clavecin) al benefici de l'orquèstre simfonic, quitament dins lo registre religiós.
Al sègle XIX, torna aparéisser l'òrgue amb l'estil musical romantic. La factura d'ògue romantic repren los progrès tecnologics, jol vam d'Aristide Cavaillé-Coll: aqueles tòcan d'en primièr lo biais de transmission e la produccion del vent, mas tanben l'estetica musicala. Los compositors a l’utilizar a l'epòca son per exemple César Franck e Felix Mendelssohn. La fin del sègle XIX e lo començament del XX consacran un òrgue-orquèstre: l’estetica simfonica.
Lo sègle XX vei tanben un interés grandissent pels instruments ancians e lors estils. Aquel movement començat en Alemanha dins los ans 1920 contunnèt en França e dins los autres païses fins ara. Dins un primièr temps, constituiguèt una estetica novèla cap a una sintèsi dels òrgues del sègle XIX e dels estils precedents: l'òrgue neoclassic. Puièi mai tard, se torna bastir d'òrgues dins los estils d'avant lo sègle XIX, dins un vam neobarròc.
A l'ora d'ara, de creacions novèlas, vengudas a causa del retorn del òrgues dins lqs salas de concèrt (per exemple al Japon, Russia e Estats Units d'America), seguisson la dralha l'òrgue neobarròc o simfonic, i balhant de tecnologias novèlas mecé a l'informatica o lo numeric.
L’òrgue se diferéncia de totes los autres instruments de musica per un cert nombre de caracteristicas que lo fan a l'encòp unic e excecional dins fòrça aspèctes.
D'entre totes, las caracteristicas pòdon variar plan tortament d’un instrument a l’autre:
Cada grand instrument es un obratge unic. Es adaptat a la sala que l’abriga, a sa destinacion musicala o liturgica, a l’importança del budget que li foguèt consacrat: per natura, l'òrgue es fabricat sus mesura et subretot a la man. Es donc una fabricacion qu'ocupa fòrça artisans nautament qualificats, ne fasent un instrument fòrça carestiós, que siá per la factura, l'entreten o la restauracion. Per exemple una restauracion d'un òrgue de tipe simfonic d'una cinquantena de jòcs pòt costar mai de 900 000 € [9]. A l’epòca barròca, l’òrgue representa un dels sucs de la tecnologia - sols unes instruments de relotjariá o de sarralhariá pòdon aténher una complexitat comparabla.
L’organista fa sos exercicis sus un piano, un clavicòrda o un clavecin se possedís pas un òrgue. Se n'a, s’agís o d’un òrgue d'estudi, o d’un òrgue de salon.
Dempuèi lo sègle XX, tanben existís d'òrgues electromecanics, coma los celèbres òrgues Hammond, puèi electronics, amb de caracteristicas analògas en tèrmes de clavièr e de registracion, mas ont la produccion dels sons resulta d’una sintèsi. Ara, son los òrgues numerics qu'equipan los particulièrs (organistas, estudiants d’òrgue e amators).
Dos instruments americans bastits l'un a Filadelfia dins lo grand magazin Macy's [10] e l'autre a Atlantic City dins la vasta sala d'espectacle (17000 plaças) de Boardwalk Hall, son considerats coma mai grands del mond.
L'òrgue pòt èsser dotat d'un sistèma de jòc automatic. Foguèt lo primièr de beneficiar d'aquela invencion, provocant l'estonament dels contemporanèus, e èra mogut mecanicament per un cilindre eriçat de tant de picons que de notas de jogar. Haydn, Mozart t Beethoven foguèron comanditats per la composicion de musica per aquel tipe d'òrgue. I a la serineta, la peroqueta, l'òrgue de maneta e fòrça autres d'orquestrions. Al sègle XIX nais lo carton coma supòrt d'enregistrament, d'en primièr legits mecanicament puèi pneumaticament. Al sègle XX se faguèt la lectura electrica e optoelectronica dels cartons e papièrs, puèi apareguèron los supòrts entièrament electronics coma la carta memòria.
Quina que siá la talha de l’instrument, l’òrgue se compausa dels elements seguents:
Aqueles elements pòdon èsser regropats en totalitat o en partida dins un mòble. Pòt i aver mai d'un mòble distinctes. Dins una sala de concèrt, lo mòble d’òrgue se plaça darrièr las plaças dels autres instrumentistas de l’orquèstre, mas tanben en tribuna. Dins las glèisas, se pòt situar a diferents luòcs, mai o mens favorables a l’acostica:
Los òrgues an sovent un ròtle decoratiu important.
Lo mòble, que las doas foncions primièras son d'amagar e aparar, a tanben un ròtle essencial de pòrta votz e de resonator; es sovent una òbra d’ebenistariá testimòni de l'estil de son epòca, contenent de partidas de menusariá ricament escultadas e espacis ocupats pels tudèls de mòstra plaçats fàcia plana e torelas de nombre variat (2, 3, o mai). Dins la tradicion francesa, la fusta es mai sovent brut; pels Alemands, Italians, Olandeses, las decoracions se fan amb pintura e dorura e a vegada exuberantas. Se en Itàlia e en Angletèrra lo mòble es sovent unic e reünís l’ensemble de l’instrument, en Espanha i a sovent dos mòbles se fasent fàcia dins lo còr. Dins los païses germanics, lo Werkprinzip associa estrechament l’arquitectura exteriora e l’arquitectura musicala dels plans sonòrs.
Dins la factura modèrna, lo mòble es sovent pro aleugiat e tend a valorizar los tudèls de mòstra coma element màger de decoracion. Quitament desaparéis pendent los ans 1930 a 1960, fasent pas qu'amagar los mecanismes de transmission e de distribucion del vent e daissant aparent los tudèls.
 |
 |
 |
Los clavièrs comandan cadun de plans sonòrs de l’òrgue: prenon alara le nom del plan sonòr que comandan. Aqueles noms pòdon variar. Ara comptan en principi 56 o 61 notas mas pòdon n'aver mens seguent l'epòca o l'estil de lor construccion. L'òrgue italian fa tradicionalament dependre l'espandida del clavièr de la talha de la sala de sonorizar. Als Estats Units d'America, i a ocasionalament d'òrgues qu'un o mai clavièrs an l'espandida d'un piano.
Noms ed'unes plans sonòrs sovent encontrat:
L'òrgue de còr - antifonal als Estats Units d'America - pòt èsser a vegadas jogat dempuèi la consòla màger, quitament al tèrme opauza de la glèisa, mercé a la transmission electrica. Aquò es mai frequent als Estats Units d'America
Los clavièrs (per exemple als sègles XVI e XVII) pòdon èsser partejats en bassas e dessús. Aquela division se vei subretot en Itàlia e en Espanha.
L’acoblament permet de jogar simultaneament las tocas de dos o mai clavièrs ne tocant qu’un sol, e donc d’accionar simultaneament l’ensemble dels registres que lor associats. I a tanben d'acoblaments d'octava greus e aguts. Un Do3 jogat per exemple sul Grand-Òrgue pòt jogar lo Do4 del Recit e lo Do2 del Positiu. Lo tèrme de tirassa designa l’acoblament dels clavièrs amb lo pedalièr.
Las notes o tòcas del pedalièr pòdon èsser dispausadas en parallel amb de tòcas longas (« a l’alemanda »), en parallel amb de tòcas cortas (« a la francesa ») o radiantas (« en ventalh ») subretot difusat als Estats Unit d'America, en Granda Bretanha e en Alemanha. A l'ora d'ara lo pedalièr compta mai sovent 30 tòcas (Do 1 cap a Fa 3), a vegada 32 (Do 1 cap a Sol 3).
A l’origina, la consòla es integrada al mòble. Sovent se la pòt tancar amb de contravents o de pòrtas. Tanben se pòt trobar sur la fàcia avant o sur un dels costats del mòble. Pòt, per exemple, èsser orientada de biais que l’organista gaita lo còr de la glèisa. Dins de cases rares, se plaça a l’arrièr. Amb l’evolucion de las tecnicas de traccion (pneumatica e electrica), pòt èsser separada del mòble per venir una pèça independanta de l’instrument, donant mai de libertat per sa localizacion. Unes instruments possedisson doas consòlas, l’una en tribuna de traccion mecanica, l’autre, electrica e mobila, al nivèl del sol. Aquel tipe de consòlas mobilas dona als interprètas la possibilitat de jogar, dins de fòrça bonas condicions, amb orquèstre o d’autres instruments solistas permetent una perfiècha escocha de l’instrument, l'organista essent pas mai assourdit per la poténcia sonora d'aquel e demorant visible del public. Pasmens una distança tròp importanta entre la consòla e l'òrgue pausa de problèmas a causa del delai de propagacion de l'onda sonora pel jòc de las notas rapidas.
L’electronica puèi l'informatica tanben balhèron lors contribucions al mòde de foncionament de l’òrgue. De pretzfaches son donats a un modul electronic o a l’ordinator. Es l’assistent per la registracion e s’ocupa de cambiar los jòcs seguent una programacion establida per l’organista, alara qu'aquel es ocupat a jogar: es lo combinator. Los primièrs combinators èran sonque electromecanics. Es totjorn mai frequent que los òrgues sián equipats d'una interfàcia MIDI, permetent de jogar l'òrgue dempuèi un autre instrument midi, o lo contrari. L'ordinator permet tanben d’enregistrar e de retornar çò que foguèt jogat.
La bufariá tradicionala èra constituida de grands bufets mai sovent de forma de cunh, mogut a la man o als pès per un o mai assistents[11]. A causa de la plaça ocupada per aquela installacion dins los òrgues importants, èra sovent reportada dins un luòc contigú de la nau. Mai sovent es a l'arrièr de l’òrgue, veire en dejòs del mòble. Lèu se cerquèt a se'n passar de la man d’òbra, sovent dificila de mobilizar al moment que l’organista volgava jogar, se mecanizèt lo foncionament dels bufets pompas amb la maquina de vapor o tanben a la fòrça idraulica, puè del motor electric. A l'ora d'ara, levat de raras excepcions (reconstitucions d’instruments istorics), la productcon de l’aire jos pression se fa amb un ventilador electric que lo bruch del motor se deu èsser tan bas que possible. Per de questions de temperatura e d'igrometria se cal que l’aire siá aspirat dins lo meteis mitan que l’òrgue que provesís.
L’aire mes jos pression, lo vent, es dirigit cap a una (o mai) restanca de bufet, en forma de conh (las taulas inferioras e superioras son ligadas per una articulacion), o de taula parallèla; aquel bufet a per foncion d’establir una pression del vent constant mejans de peses dispausat sus la taula superiora; tanben deu suprimir las variacions subte de pression prejudiciablas a la qualitat del son emes, variacions que venon quand l’organista jòga d'acòrdis repetits per exemple. Es precedit per un regulator que comanda mecanicament l’accion. Aquel regulator servís a contrarotlar en permanéncia la quantitat d’aire introducha dins lo bufet, en foncion de la consomacion d’aire inducha pel jòc mai o mens provesit de l’organista. Son principi pòt repausar sus l’obertura variabla d’una sopapa o d’un contravent de rotlèu per exemple.
Lo factor d’òrgues pòt tanben apondre suls pòrta vents d'antibrandidas per ajustar la pression. Son de pichon bufets o tauletas mobilas plaçadas en equilibri per la pression de l’aire. A l’oposat, un autre dispositiu, lo tremolant, et destinat a far ondejar lo vent e donc lo son dels tudèls de biais regular, per donar un caractèr expressiu a de pèças musicalas. Lo tremolant pòt foncionar « dins lo vent », mejans un simple contravent mobil tapant parcialment un pòrta vent e mogut d’un batejament produch pel passatge de l’aire, o « de vent perdut », crèa alara d'escapaments d’aire repetis (dispositiu sonòr).
Los grands instruments pòdon aver de pressions d’aire diferentas per cada trau. Alara cadun dispausa de la sieuna restanca de bufet regulator dispausat a proximitat; aquela regulacion de la pression pòt quitament èsser localizada dins lo quita trau, segon un dispositiu aparegur a la mitat del sègle XX.
Lo vent es enseguida distribuit dempuèi la restanca regulator a l’ensemble dels traus mejans un malhum a vegada complèxe de pòrta vents. S’agís de canals mai sovent de fusta, de seccion carrada mai frequentament, adaptada als besonhs en aire dels traus que provesís.
La bufariá deu dins son ensemble respondre als besonhs en vent de l’òrgue que provesís. Atal, los ancians òrgues presentavan sovent de mancas al subjècyes, a causa dels sosdimensionament d'unes elements de distribucion o de pompas pas gaire performantas. Fòrça elements intran en compte pel calcul dos besonhs en vent d’un òrgue: lo nombre dels jòcs, lo tipe d’armonizacion practicada, la quita concepcion estilistica de l’instrument; los factors d’òrgues de contunh capitèron a mestrejar lo provesiment del vent dels instruments pendent los sègles.
Es lo còr de l’instrument qu’est el que provesís l’aire jos pression cap als tudèls sonòrs en foncion de las tòcas mogudas e dels registres causits per l’organista. Lo trau es la partida mai delicata de l’òrgue, que deu assegurar una distribucion parfeicha e equilibrada del « vent » (aire jos pression) venent de la bufariá e la distribuir als registres seleccionats, sens pèrda d’aire que poiriá far « cornar » l’instrument, e a dire far parlar de tudèls alara que las tòcas son pas enfonzadas. L’estanqueïtat deu èsser perfècta, tot coma l’« ataca » de las notas.
Lo vent ven a la partida inferiora del trau dins una mena de caisson estanc (l'arca de vent) que pòt sortir per de sopapas mogudas per l’organista. La cama que tira une sopapa penètra dins l'arca de vent mejans d’una borseta en cuèr fòrça sopla que realiza l’estanqueïtat tot permetent lo movement.
Quand una sopapa s’abaissa, l’aire penètra dins un autre espaci, la gravadura, que servís l’ensemble dels tudèls correspondent a la nota causida. La gravadura es subremontada de bas cap a naut:
La posicion del registre, tirat o possat, met en comunicacion, o non, la gravadura amb lo o los tudèls correspondants: l’aire pasa alara, pels traus mes en regard, la taula, lo registre e la capa.
Un tudèl es donc causit, e ressona, quand son registre es en posicion adequata e que s'apièja sus la tòca que lo comanda.
Se nomena transmission l’ensemble dels organs que transmeton a las sopapas situadas dins lo trau lo movement de la tòca qu'es piejada per l’organista. Los meteisses principis s’aplican al manejament dels registres situats dins lo trau e moguts dempuèi la consòla, mas que se nomena traccion.
A l’origina, la transmission èra pas que mecanica e èra compausada d’un ensemble de palfèrs, de retorn en escaire, de tringles mobils o verguetas, ligant l’arrièr de la tòca a la sopapa. Aquela tecnologia (totjorn en usatge ara) demandava una granda minucia de realizacion per que lo movement siá precís e lo mecanisme mai leugièr possible al tocar. La reduccion dels frejaments aviá una granda importança, e demandava que la consòla siá mai près possible del trau: l’organista jogava gaireben totjorn en tribuna. Lo mecanisme èra mai simple quand lo clavièr èra a proximitat del trau: pasmens l’escart entre las tòcas essent necessariament mai pichon qu'aquel de las sopapas (en rason de l’espaçament dels tudèls), lo mecanisme minim demandava çò que se nomena l’abreujat. Aquel principi de transmission demora en usatge a l'ora d'ara, beneficiant de las coneissenças e dels mejans de fabricacion modèrnes.
A partir del sègle XIX, los principis de transmission se multiplican:
Aqueles dispositius eliminan d'inconvenients de la transmission mecanica mas alunha l’interprèta dels organs sonòrs e lo privan del tocar especific a aquela.
Los òrgues se caracterisan e se differencian los uns dels autres per lor composicion que resulta de l'ensemble dels jòcs disponibles espandits suls diferents plans sonòrs. Lo jòc designa l'ensemble dels tudèls donant lo metèis timbre. De jòcs pòdon èsser constituits de mai d'un reng de tudèls (mixturas o cornets per exemple) e i aurà donc mai d'un tudèl per nota. Lo registre, el, designa lo mecanisme que permet de rampelar lo jòc o tot autre capacitat de l'òrgue (tremolant per exemple), es a dire lo tirant visible a la consola e las barretas permetent de transmetre l'action fins a trau.
I a mai d'un tipes de mecanismes prr mòure un registre:
L’emission sonora se fa mejans de tudèls que recebon, a lor basa, l’aire jos pression venent del trau. Mai sovent, los tudèls son en posicion verticala; pòdon tanben èsser pausat orizontalament sovent utilzat en Espanha.
Los tudèls diferisson entre eles per fòrça paramètres:
Los tubèls se destrian en doas grandas categorias:
Lo principe de foncionament es aquel de la flaüta de bèc
Los tudèls d'òrgue mai grands, de 32 e 64 pieds, son capables d'emetre de frequéncia sonoras anant plan mai bas que la limita inferiora de l'audicion umana, sovent admesa a 20 Hz, amb respectivament uns 16 e 8 Hz. A aquelas frequéncias, solas las armonicas son audiblas, en mai de las vibracions fisicament perceptiblas.
Se destria dos tipes de jòs d'enche: los jòcs d'enche batent e los jòcs d'enche liura.
Lo principi de foncionment de l'enche batent paréis a aquel de la clarinetta de l'orquèstre: una lengueta en laton que l’armonista dona una corbadura particulara, entre en vibracion sus un canal ont se manten per un conh de fusta dura; son timbre es amplificat per un còs de metal o de fusta, conic, cilindric o d'autras formas segon lo timbre cercat. L’acòrdi se dona amb una pichona tija de metal permetent de modificar la longor batenta de l’enche, e tanben sa frequéncia vibratòria. Dins lo tudèl d’òrgue, la lenguèta clantís violentament a cada vibracion sul canal (çò que s’entend aisidament dins las notas mai gravas d’un jòc de 32 pès per exemple).
Los jòcs d'enche liura foncionan sul meteis principi que l'armonica, l'armonium o l'accordeon.
Lo caractèr dels jòcs d'enche pòt èsser fòrça variat: aqueles registres imitan a vegada d'instruments de vent de l'orquèstre (lo cromòrne, la clarineta, l'autbòi, lo basson...); d’autres presenton un còs de tudèl fòrça acorchi, coma los jòcs en orizontal, al timbre prim, imitant lo crit del còrb. Lo caractèr cambia segon l'epòca e lo país.
Se pòt classificar los jòcs d'enche de la familha de las enches batents en tres categorias:
Las òrgues produson pas lo son sonque amb de l’aire e tudèls. Existís fòrça instruments que dispausan tanben de registres de percussions e d'autres accessòris d'efèits sonòrs.
Exitisson a partir de l'epòca de la renaissença, ont de mascarons situats dins lo mòble produson un efièt de percussion mercé a una pedala moguda per l'organista (exemple: l'òrgue de Sent Savin en nauts Pirenèus). En Alemanha, i a sovent de registres de glockenspiel, e d'accessòris coma lo Zymbelstern (trelhon), lo cocut, lo rossinhòl, eca.
I a tanben l'exemple dels òrgues-orquèstres de factura italiana del sègle XIX, subretot dins la val de la Ròia, en Ligúria e Piemont amb d'accessòris coma Usignolo, Viela, Rollante, Timpani, Banda militare. I a tanben lo jòc d'esquila o trelhon (Campane).
L’òrgue de cinema a tanben de jòcs tipics que son pas presents o rarament dins l’òrgue barròc e encara mens dons l’òrgue de glèisa. Son d'accessòris d'efièt donòr: la granissa, lo vent, lo tròn, lo fiulet de locomotiva, la sirèna, la còrna, l rossinhòl. E sus d'instruments de granda talha, i a tanben de jòcs de percussions cromatics: xilofòn, vibrafòn, marimba, celesta e quitament piano, gòng, trelhon, arpa e clavecin.
Los òrgues franceses dichs « classics » son d'instruments rebatent l’estetica e los metòdes de construccion dels sègles XVII e XVIII: traccion mecanica penjada, tudelariá copada al ton, per cas de temperament inegal, pedalièr de tòcas parallèlea cortas, acoblaments de tiretas.
Los plans sonòrs s'articulan entre lo Grand Òrgue e lo Positifu, a vegada amb un Recit permetent de jogar lo dessús d'unes jòcs (cornet). La composicion dona una larga partida als jòcs plen e jòcs de mutacions. Suls grands instruments, un clavièr de Bombarda regropa una partida del còr dels jòcs d'enches nomenars « grands jòcs » e un clavièr de resson pòt comandar un plan sonòr alunhat.
Aqueles instruments foguèron bastits subretot dins lo segond quart del sègle XIX, de traccion mecanica dirècta. Lor composicion s’enriquís a vegada d'un jòc de flauta armonica, gambas, vòtz celèsta veire d'enches liuras mas demora inspirada de la factura classica, amb una tudelariá copada al ton e mai sovent un manten de las mutacions, simplas e compausadas.
Los òrgues dichs « romantics » son d'instruments bastits a la mitat del sègle XIX, ont se vei desaparéiser pauc a pauc las caracteristicas de l'òrgue classic francés, al benefici de la multiplicacion dels jòcs de fond e d'enches, sovent d'una nautor d'uièt pès. Aparéis un recit expressiu remplaçant lo positiu coma segond clavièr, ee un pedalièr de tòcas parallèlas longas dich « a l'alemanda ». Lo nombre de notas del clavièr dins los aguts es augmentat.
Los òrgues dichs « simfonics » son d'instruments bastits segon los critèris musicals de la fin del sègle XIX, amb generalizacion del talh de timbre per la tudelariá, adopdion de talhas grandas, omnipreséncia de bòstias expressivas e utilizacion dels rampèls de grop de jòcs e de combinasons.
Instruments bastits al començament del sègle XX, amb una generalizacion de la traccions pneumatica o electrica, que la composicion garda los critèris simfonics, amb un retorn als jòcs de mutatcions que la foncion es pasmens diferenta d'aquela de l'òrgue classic, e an per tòca d'elargir la paleta sonòra.
Los òrgues neoclassics bastits a partir dels ans 1930 tendon a un retorn a de caracteristicas de l’òrgue classic ques e vòl armonizar amb las caracteristicas de l'òrgue romantic, inclusissentt de consòlas modèrnas per poder interpretar tot lo repertòri. Los noms dels factors d'òrgue Victor Gonzalez e Georges Danion son mai sovent ligats a aquel corrent estetic promogut per André Marchal e Norbert Dufourcq.
(Ahrend 1981)
Los òrgues neobarròcs son d'instruments del sègle XX e XXI bastits o restaurats per jogar la musica barròca, subretot alemanda e aquela de Bach, de biais mai repectuós de l'esperit d'origina. La composicion depend de l'escòla causida (Olandesa, Francesa, Alemanda del Nòrd, Centrala o del sud...). Lo temperament es mai sovent causit inegal amb un diapason que pòt èsser diferent de la nòrma actuala del La a 440 Hz (per exemple 415 Hz).
.jpg)
L’òrgue, amb sas possibilitats de registracion e de sa plaça coma acompanhament dins la liturgia o las ceremonias recurrentas, es un instrument que l'istòria es plan marcada per l'improvisacion musicala.
Las pèças per òrgue sol an una escritura dependent fòrça de l'epòca, coma las capacitats tecnicas de l'instrument (espandida del clavièr, tòcas, expression...) e d'influéncias dels compositors.D'entre los tipes de pèças mai espandida se pòt citar:
A causa de las nombrosas possibilitats sonòras, l’òrgue pòt jogar d'òbras compausadas per orquèstre en solò, amb de retranscripcions minimas.
Pòt tanben servir a l’accompanhament, dins lo continuo (s'utiliza alara un positiu, pichon òrgue d'un sol clavièr e sens pedalièr), o en formacion dins d'òbras coma:
A causa del cost e de l'encombrament dels grands òrgues, l'organista es un musician que jòga gaireben pas que sus d'instruments que n'es pas le proprietari.
Las competéncias dels organistas tòcan mai d'una especialitats musicalas: una mestresa sufisenta del repertòri de l'instrument mejans las epòcas; l'acompanhament del cant, çò qui supausa una bona coneissença de l'armonia car sovent sola la linha de cant es donada a l'organista que deu realizar son armonizacion; L'improvisacion ven completar lo saber far: en efièt, lo debanament dels oficis permet pas totjorn de dispausar d'un temps sufisent per executar una pèça de repertòri.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
