Tang-dynastiet

Tang-dynastiet (kin. 唐朝; Tángcháo) var ei keisarslekt som hadde makta i Kina frå 618 til 906, unntatt tida 690-705. Dynastiet var grunnlagt av Li Yuan og hadde si største utstrekking under keisar Taizong si regjeringstid (626—649). Etter Tang-dynastiet følgde tidsperioden Fem dynasti og ti kongerike-tida.

唐 Tang-dynastiet
← 618–906 →
Plasseringa til Tang Kina under Tang-dynastiet rundt år 700.
Hovudstad	Chang'an (618–904) Luoyang (904-907)
Religion	Buddhisme, taoisme, konfutsianisme, kinesisk folkereligion
Styreform	Monarki
Historie
- Oppretta	618
- Opphøyrde	906

Pagode bygd i 652 i Chang'an (notida sin Xian)

Pagode bygd i 709

Kinesisk historie Den kinesiske muren
Sanhuangwudi-perioden (mytologisk)
Xià-dynastiet
Shāng-dynastiet
Vestlege Zhōu				Zhōu
Vår- og haustannaltida			Austlege Zhōu
Dei stridande statane
Qín-dynastiet
Vestlege Hàn				Hàn
Xīn
Austlege Hàn
Dei tre rika
Vestlege Jìn				Jìn
16- kongerika		Austlege Jìn
Nord- og Sør-dynastia
Suí-dynastiet
Táng-dynastiet (avbrote av Andre Zhōu)
Liáo		Dei fem dynastia og ti kongedøma
		Sòng- dynastiet		Sòng
Jīn	Vest Xià	Sørlege Sòng
Yuán-dynastiet
Míng-dynastiet
Qīng-dynastiet
Republikken Kina
Folkerepublikken Kina				Republikken Kina (Táiwān)

Tang-dynastiet og det føregåande Sui-dynastiet utvikla seg frå føydalkultur til byråkratkultur, med vekt på strenge konfutsianistiske ideal.^[1]

Tidslinje

Den første keisaren i dynastiet tok makta i 618 etter at keisar Wang vart drepen av general Yuwen Huaji. Ei tidlegare keisarkonkubine, Wu Zetian, tok makta og styrte som keisarinne fram til til 705. Keisar Zhongzong tok så tilbake trona for Tang-dynastiet. Keisar Xuanzong, eit barnebarn av Wu Zetian, kom til makta i 712 og styrte i 43 år. Under han skal dynastiet ha vore på høgden av makta og den kulturelle utviklinga si.

I 751 tapte Tang-dynastiet slaget ved Talas mot abbasidane. Kinesiske soldatar som vart tekne til fange, røpte korleis papir vart laga i Kina. Dette var første gong kunnskapen om papirmaking spreidde seg vest for Kina.^[2][3]

An Lushan-opprøret fann stad i 755–763.

Slutten av dynastiet

I tillegg til naturkatastrofar og aukande makt til jiedushi (militær-guvernørar) gjorde Huang Chao-opprøret (874–884) dynastiet svakare.^[4]

Krigsherren Zhu Quanzhong drap keisar Zhaozong i 904, og han tok makta i 907 frå keisar Ai, den siste keisaren frå Tang-dynastiet .

Keisarar

• 618–626 Gaozu av Tang
• 626–649 Taizong av Tang
• 712–756 Xuanzong
• 904–907 Ai av Tang